Suudi Arabistan ekonomisi Kovid-19 salgınına rağmen toparlanma sürecinde

Suudi Arabistan'da ekonomik toparlanmanın en önemli göstergelerinden biri turizm oldu. Suudi Arabistan’ın batısında bulunan gözde tatil beldesinden bir kare (Şarku’l Avsat)
Suudi Arabistan'da ekonomik toparlanmanın en önemli göstergelerinden biri turizm oldu. Suudi Arabistan’ın batısında bulunan gözde tatil beldesinden bir kare (Şarku’l Avsat)
TT

Suudi Arabistan ekonomisi Kovid-19 salgınına rağmen toparlanma sürecinde

Suudi Arabistan'da ekonomik toparlanmanın en önemli göstergelerinden biri turizm oldu. Suudi Arabistan’ın batısında bulunan gözde tatil beldesinden bir kare (Şarku’l Avsat)
Suudi Arabistan'da ekonomik toparlanmanın en önemli göstergelerinden biri turizm oldu. Suudi Arabistan’ın batısında bulunan gözde tatil beldesinden bir kare (Şarku’l Avsat)

Suudi Arabistan Maliye Bakanı Muhammed el-Cedan, ülkesinin ekonomisinin yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı alınan karantina önlemleri sonrası normale dönme süreciyle birlikte bu ay toparlanma işaretlerine tanık olmaya başladığını açıkladı. Bakan Cedan, ayrıca içinde bulunulan cari yılı (2020) için bütçede onaylanan harcama miktarının, acil önceliklere ayrılan mali tahsislerdeki değişikliklerle birlikte aynen korunduğunu vurguladı.
Bakan Cedan, Bloomberg TV’ye verdiği röportajda, Temmuz ayına ilişkin göstergelerin Suudi Arabistan ekonomisinde toparlanma olduğuna işaret ettiğini söyledi. Cedan, “Ancak halen çok fazla belirsizlik söz konusu” ifadelerini kullandı.
Suudi Arabistan ekonomisinin ihtiyaçlarının değerlendirildiğini ve toparlanmayı sağlamak için gerekli desteği sağlayacaklarını söyleyen Cedan, geçtiğimiz Aralık ayında açıklanan bütçede harcamalara ayrılan miktarda yılsonuna kadar bir değişiklik yapılmayacağını, aynı zamanda bazı sektörlere mali destek sağlanacağını söyledi.
Bakan Cedan’a göre borç piyasasından yararlanmaya yönelik çalışmalar devam edecek ve Suudi Arabistan’ın uluslararası borcu bu yıl için muhtemelen çıkarılacak. Ancak hangi para birimi üzerinden olacağına dair henüz bir karar alınmadı.
Bakan Cedan konuyla ilgili şunları söyledi:
“Bu yıl için planlanandan çok daha fazla iç borçlar çıkardık. Yerel olarak aylık teklif vermeye devam ediyoruz. Suudi Arabistan yine küresel borçlanma aracı yatırımcılarına yönelecek, ancak borçlanmanın hangi para birimi üzerinden yapılacağına henüz bir karar verilmedi.”
Bakan Cedan ayrıca Suudi Arabistan’ın uluslararası tahviller ihraç ederek yılın başından bu yana 12 milyar dolar toplaması ve iç borçlanma senedini mevcut planlara göre ‘önemli ölçüde’ artırmasının yararlı olduğunu kaydetti.
Bununla birlikte Suudi Arabistan ekonomisinde öne çıkmaya başlayan sektörlerden birinin turizm olduğunu belirten Bakan Cedan, ülkede iç talep sayesinde turizme olan talebin Temmuz ayında arttığına belirtti.  
Kamu Yatırım Fonu'nun (PIF) bol likiditeye sahip olduğuna dikkati çeken Bakan Cedan, bununla birlikte coğrafi tercihi bulunmadığını ve bu yüzden hangi yatırım fırsatı varsa ondan yararlanılacağını söyledi.
Dünkü açıklamasında PIF’in tamamen gelişmiş yatırımların geri dönüşümünü sağlamak için yerel varlıklarının bir parçası olarak ikincil teklifler yoluyla tahsislerde bulunacağını belirten Bakan Cedan, özel sektörün yatırım yapmakta zorlandığını, ancak bunun likidite ihtiyacından kaynaklanmadığını, çünkü bol miktarda likiditeye sahip olduklarını söyledi.
Özelleştirme çalışmalarının devam ettiğini aktaran Cedan, özellikle sağlık hizmeti şirketlerinin ve eğitim sektörünün özelleştirilmesine yönelik yeni fırsatlara dikkat çekerken borsaya açılması istenen birkaç şirketin olduğunu ancak 2020-2021'de açılacaklarını belirtti.  
Suudi Arabistan Maliye Bakanı Bloomberg’e verdiği röportajda ayrıca “Suudi Arabistan, daha önce özelleştirmeyi düşünmediği sektörlerdeki işletmeleri satmayı düşünüyor” dedi. Bakan Cedan ayrıca özelleştirme çalışmalarının önümüzdeki dört veya beş yıl içinde muhtemelen 50 milyar riyalin üzerinde (13,3 milyar dolar) gelir getireceğine dikkati çekti.
Devletin gelir vergileri de dahil olmak üzere daha fazla alanda vergilendirmeye yönelmesiyle ilgili olarak ise Bakan Cedan, hiçbir detayı göz ardı etmediklerini vurgulayarak, gelir vergisinin yürürlüğe girmek üzere hazır hale gelmesi için çok fazla zamana ihtiyaç olduğunu ve bu yüzden yakın bir tarihte yürürlüğe girmesine dair bir plan olmadığını açıkladı.
Bakan Cedan, G20 Liderler Zirvesi’nin yüz yüze mi yoksa telekonferans aracılığıyla mı yapılacağına dair henüz kesin bir karar alınmadığını ve konunun halen görüşüldüğünü de sözlerine ekledi.
G20 Liderler Zirvesi’nin önümüzdeki Kasım ayında yapılması planlanıyor. Suudi Arabistan da dünyanın en büyük ekonomilerinin temsilcilerinin katılacağı bu yılki zirveye ev sahipliği yapacak.



Faysal bin Ferhan ve Safadi bölgesel ve uluslararası gelişmeleri ele aldılar

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Riyad'da Ürdünlü mevkidaşı ile yaptığı görüşmede (SPA)
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Riyad'da Ürdünlü mevkidaşı ile yaptığı görüşmede (SPA)
TT

Faysal bin Ferhan ve Safadi bölgesel ve uluslararası gelişmeleri ele aldılar

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Riyad'da Ürdünlü mevkidaşı ile yaptığı görüşmede (SPA)
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Riyad'da Ürdünlü mevkidaşı ile yaptığı görüşmede (SPA)

Ürdün Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanı Dr. Ayman Safadi, resmi bir ziyaret için Riyad'a geldi.

Riyad'daki Kral Halid Uluslararası Havalimanı'na varışında, kendisini Dışişleri Bakan Yardımcısı Mühendis Velid bin Abdulkerim el-Hureyci karşıladı.

sdfr
Suudi Arabistan Dışişleri Bakan Yardımcısı, Ürdün Dışişleri Bakanı'nın Riyad'a gelişi sırasında kendisini karşılarken (SPA)

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Suudi Arabistan Dışişleri Bakan Yardımcısı, Ürdün Dışişleri Bakanı'nın Riyad'a gelişi sırasında kendisini karşılarken (SPA)Prens Faysal bin Ferhan bin Abdullah, dün Riyad'da Ürdün Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri ve Gurbetçiler İşleri Bakanı Ayman Safadi'yi kabul etti.

Görüşmede, iki ülke arasındaki kardeşlik ve tarihi ilişkiler gözden geçirildi ve çeşitli alanlarda ortak iş birliğini geliştirme fırsatları ele alındı.

ght
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Riyad'da Ürdünlü mevkidaşıyla yaptığı görüşme sırasında (SPA)

Bölgesel ve uluslararası alandaki son gelişmeler ve bunlara ilişkin çabaların koordinasyonu da görüşüldü.


Suudi Arabistan Savunma Bakanı, Pakistan Ordusu Başkomutanına Birinci Sınıf Kurucu Nişanı'nı takdim etti

Suudi Arabistan Savunma Bakanı, Pakistan Ordusu Başkomutanına Kurucu Nişanı verdi, (SPA)
Suudi Arabistan Savunma Bakanı, Pakistan Ordusu Başkomutanına Kurucu Nişanı verdi, (SPA)
TT

Suudi Arabistan Savunma Bakanı, Pakistan Ordusu Başkomutanına Birinci Sınıf Kurucu Nişanı'nı takdim etti

Suudi Arabistan Savunma Bakanı, Pakistan Ordusu Başkomutanına Kurucu Nişanı verdi, (SPA)
Suudi Arabistan Savunma Bakanı, Pakistan Ordusu Başkomutanına Kurucu Nişanı verdi, (SPA)

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman bin Abdulaziz, Pakistan Ordusu Başkomutanı Mareşal Asim Munir'e, Kral Selman bin Abdulaziz'in emri doğrultusunda, dostluk ve ortak iş birliği bağlarını pekiştirme ve güçlendirme, ayrıca Suudi Arabistan-Pakistan ilişkilerini geliştirme konusundaki seçkin çabaları nedeniyle Birinci Sınıf Kral Abdulaziz Madalyası'nı takdim etti. Bu tören, Suudi Savunma Bakanı'nın dün Riyad'daki makamında Pakistan Ordusu Başkomutanını kabulü sırasında gerçekleşti.

fr
Suudi Arabistan Savunma Bakanı, Pakistan Ordusu Başkomutanına Kurucu Nişanı verdi, (SPA)  

Prens Halid bin Selman, Mareşal Asim Munir'i, Pakistan Ordusu Başkomutanlığına atanması nedeniyle tebrik ederek başarılar diledi.

Görüşmede, Suudi Arabistan-Pakistan arasındaki tarihi ilişkiler, iki kardeş ülke arasındaki savunma alanındaki stratejik iş birliği gözden geçirildi ve uluslararası barış ve güvenliğin temellerinin atılması çabalarının yanı sıra ortak ilgi alanlarına giren diğer konular ele alındı.

Toplantıya Savunma Bakan Yardımcısı Prens Abdulrahman bin Muhammed bin Ayyaf, Genelkurmay Başkanı Korgeneral Feyyad bin Hamid el-Ruveyli, Savunma Bakanı İstihbarat İşleri Danışmanı Hişam bin Abdulaziz bin Saif ve İslamabad'daki Suudi Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Tuğgeneral Bender bin Hamad el-Hakbani katıldı.

Pakistan tarafında ise Pakistan'ın Krallık Büyükelçisi Ahmed Faruk, , Savunma Kuvvetleri Komutanı Sekreteri Tümgeneral Muhammad Javad Tariq ve Pakistan'ın Krallık Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Tuğgeneral Muhsin Javed katıldı.


Cidde'de Filistin'i destekleme ve İsrail'in tek taraflı adımlarını reddetme konusunda uluslararası mutabakat sağlandı

Kudüs'teki Kubbetü's-Sahra ve Mescid-i Aksa'nın uzaktan görünümü (Reuters)
Kudüs'teki Kubbetü's-Sahra ve Mescid-i Aksa'nın uzaktan görünümü (Reuters)
TT

Cidde'de Filistin'i destekleme ve İsrail'in tek taraflı adımlarını reddetme konusunda uluslararası mutabakat sağlandı

Kudüs'teki Kubbetü's-Sahra ve Mescid-i Aksa'nın uzaktan görünümü (Reuters)
Kudüs'teki Kubbetü's-Sahra ve Mescid-i Aksa'nın uzaktan görünümü (Reuters)

Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde, işgal altında bulunan Filistin’deki gelişmelere ilişkin düzenlenen istişare toplantısının ardından ortak bir bildiri yayımlandı. Toplantıya, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Genel Sekreterliği, Arap Birliği ve Afrika Birliği (AfB) Komisyonu’ndan üst düzey heyetler katıldı. Toplantının, Filistin meselesinin seyri ile bölgesel ve uluslararası yansımaları konusunda üç kuruluş arasındaki siyasi eşgüdümün arttığını ortaya koyduğu belirtildi.

Bildiride, ABD Başkanı tarafından açıklanan ve Ekim 2025’te Mısır’ın Şarm eş-Şeyh kentinde Mısır-ABD himayesinde, Katar ve Türkiye’nin katılımıyla düzenlenen Uluslararası Barış Zirvesi’nde imzalanan barış planının, kan dökülmesinin durdurulması, insani yardımların engelsiz şekilde ulaştırılması, İsrail işgal güçlerinin çekilmesi ve normal hayata dönüş için gerekli koşulların hazırlanması açısından temel bir çıkış noktası olduğu vurgulandı. Planın, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin 2803 sayılı kararıyla kabul edildiği ve geri dönülmez biçimde ‘iki devletli çözüm’ yolunun açılmasını hedeflediği kaydedildi.

Bu çerçevede üç kuruluş, Gazze Şeridi’nde ya da Batı Şeria’da Filistin halkının zorla yerinden edilmesini hedefleyen her türlü girişim ve planı kesin bir dille reddettiklerini belirtti. Bildiride, bu tür adımların savaş suçu ve uluslararası insancıl hukukun açık ihlali olduğu, ayrıca bölgesel ve uluslararası barış ve güvenliğe doğrudan tehdit teşkil ettiği ifade edildi. İsrail’in Refah Sınır Kapısı’nın tek yönlü açılmasına ilişkin açıklamaları da sert şekilde kınanarak, Gazze Şeridi’ni yaşanamaz bir bölge haline getirmeyi amaçlayan politikaların sonuçlarına karşı uyarıda bulunuldu.

Ortak bildiride, İsrail makamlarının Gazze Şeridi’ne uyguladığı kuşatma ve sistematik aç bırakma politikası kınandı. İsrail’in Refah Sınır Kapısı ile tüm kara ve deniz geçişlerini kalıcı ve güvenli şekilde açmaya zorlanması, insani yardımların herhangi bir kısıtlama olmaksızın ulaştırılmasına izin verilmesi çağrısı yapıldı. Ayrıca Doğu Kudüs dahil Batı Şeria’da yerleşim faaliyetlerinin genişletilmesi, keyfi tutuklamalar, ilhak planları, sözde İsrail egemenliğinin dayatılması, şehir ve mülteci kamplarına baskınlar, altyapının tahrip edilmesi ve nüfusun zorla yerinden edilmesi gibi uygulamaların tehlikesine dikkat çekildi.

Bildiride, tüm İsrail yerleşimlerinin hukuka aykırı olduğu vurgulanarak, bunların dağıtılması ve boşaltılması gerektiği ifade edildi. İşgal güçlerinin koruması altında artan aşırı yerleşimci şiddetine karşı uyarıda bulunulurken, uluslararası topluma bu suçların faillerinin uluslararası ceza hukuku çerçevesinde hesap vermesini sağlama ve BM Güvenlik Konseyi’nin 904 sayılı kararı uyarınca yerleşimcilerin silahsızlandırılmasını hayata geçirme çağrısı yapıldı.

Bildiride, Kudüs’e ilişkin olarak İsrail’in işgal altındaki kentte siyasi, coğrafi ve demografik yapıyı değiştirmeyi amaçlayan tüm uygulamaları reddedildi. Açıklamada, başta Mescid-i Aksa olmak üzere İslam ve Hristiyan kutsal mekânlarının tarihî ve hukuki statüsünün korunmasının zorunlu olduğu vurgulandı.

Ortak bildiride ayrıca, işgal hapishanelerindeki Filistinli mahkûmlara yönelik zorla kaybetme, işkence, infaz ve kötü muamele dahil ağır ihlaller kınandı. Aşırı sağcı İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir’in, tutuklu lider Mervan Bergusi’nin hücresini basarak hayatını tehdit ettiğine dikkat çekilerek, mahkûmların akıbetinin ortaya çıkarılması, korunmalarının sağlanması ve serbest bırakılmaları için uluslararası baskı çağrısı yapıldı.

Üç kuruluş, uluslararası toplumu İsrail’i tüm ihlallerinden dolayı hesap vermeye zorlayacak somut adımlar atmaya ve cezasızlık politikasına son vermeye davet etti. Bu çerçevede, başta Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) ve Uluslararası Adalet Divanı (UAD) olmak üzere ulusal, bölgesel ve uluslararası yargı mecralarının devreye sokulması gerektiği vurgulandı. Açıklamada, Filistin halkı için uluslararası korumanın sağlanmasının zorunlu olduğu ifade edildi. Bildiride ayrıca, Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) Filistin halkının tek meşru temsilcisi olduğu teyit edilerek, Filistin hükümetinin Gazze Şeridi dahil tüm işgal altındaki Filistin topraklarında sorumluluklarını tam olarak üstlenmesinin desteklenmesi talep edildi.

Bildiride, Suudi Arabistan’ın Eylül 2025’te BM Genel Kurulu’nun 80’inci oturumunda açıkladığı Filistin Yönetimi’nin mali sürdürülebilirliğine yönelik acil koalisyon girişimi memnuniyetle karşılandı. Tüm ülkelere bu girişime katılma ve Filistin hükümetine mali destek sağlama çağrısı yapıldı. Ayrıca, 12 Eylül 2025’te BM Genel Kurulu’nda kabul edilen ve Filistin meselesinin barışçıl çözümü ile iki devletli çözümün uygulanmasına ilişkin konferansın sonuçlarını onaylayan karar da olumlu karşılandı. Söz konusu konferansın, Suudi Arabistan ve Fransa’nın eş başkanlığında New York’ta düzenlendiği hatırlatıldı.

Açıklamada, UAD’ın İsrail’in işgal altında bulunan Filistin topraklarındaki yükümlülüklerine ilişkin danışma görüşü takdir edilirken, Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’nın (UNRWA) görev süresinin üç yıl uzatılması kararı memnuniyetle karşılandı. Ajansa siyasi, hukuki ve mali desteğin sürdürülmesinin gerekliliği vurgulanarak, rolünü veya yetkisini zayıflatmayı hedefleyen girişimler reddedildi.

Bildirinin sonunda, Eylül 2025’te Filistin devletini tanıyan ülkelerin tutumları takdir edilirken, diğer ülkelere de Filistin devletini tanımaları ve BM’de tam üyeliğini desteklemeleri çağrısı yapıldı. Bunun, iki devletli çözümün hayata geçirilmesinin temel unsurlarından biri olduğu belirtildi. Açıklamada, bölgede adil ve kalıcı barışın ancak İsrail işgalinin sona erdirilmesi, 4 Haziran 1967 sınırları temelinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız ve egemen Filistin devletinin uluslararası meşruiyet kararları ve Arap Barış Girişimi doğrultusunda kurulmasıyla mümkün olacağı vurgulandı.