20 kişinin ölümüne neden olan şiddetli yağmur ve seller, Yemen’in tarihi yapılarını tehdit ediyor

Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)
Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)
TT

20 kişinin ölümüne neden olan şiddetli yağmur ve seller, Yemen’in tarihi yapılarını tehdit ediyor

Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)
Sana’daki caddelerden birinin birkaç gün önceki hali (EPA)

Yemenli sağlık kaynakları, son günlerde başta Marib, Sana, Hucce ve Hudeyde olmak üzere bazı Yemen illerini vuran şiddetli yağışlar nedeniyle en az 20 kişinin hayatını kaybettiğini, birçoğunun yaralandığını, binlerce ailenin ise evlerini kaybettiğini bildirdi. Meteorologlar ise yağmurların önümüzdeki günlerde de devam edeceğini öngörüyor.
Sana'daki tarihi surların bir kısmının ve birkaç evin yıkılmasının ardından, başkentte Husi grubuna tabi Eski Eserler ve Tarihi Şehirler Genel Müdürlüğü, yardım çağrısında bulundu.
Marib’deki sağlık dairesi, resmi Facebook sayfasından yaptığı açıklamada, şehri vuran şiddetli yağmur ve sel nedeniyle Sirvah, Cuba, Harib, Vadi ilçeleri ve şehrin kırsalında toplamda 17 kişinin hayatını kaybettiğini, 4 kişinin ise yaralandığını bildirdi. 16 kişinin boğulduğu, 1 kişiye ise şimşek çarptığı, bu kişilerden 8’inin çocuk, 9’unun ise yaşça büyük kişiler olduğu belirtildi. İbb ve Sana şehirlerinden başka bir kaynak ise er-Radma ilçesindeki yağmurlarda yaşanan heyelanda en az 2, Beni Matar ilçesindeki heyelanda ise 1 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
Yerlerinden edilmişlerin kaldığı kamplar idaresindeki icra biriminin daha önceki raporunda, Marib, Abyan ve Dali illerindeki şiddetli yağmur ve rüzgarların, bu kamplarda ciddi hasara yol açtığı, 2 bin 242 kişinin kaldığı çadırların bu afetlerden etkilendiği belirtilmişti.
Rapor, Marib’in batısında bulunan Sirvah’daki baraj havzası suyunda yaşanan yükselmenin es-Savabin, er-Ruda, Zennet el-İyal ve Arak kamplarında hasara yol açtığını ortaya koydu. Baraj yakınlarında bulunan bu kamplardaki toplamda 4 bin 871 aileden bin 340’nın taşkından etkilendiği belirtildi. Binaların sulara, çadırların ise erozyona kapıldığı, 430 ailenin çadırının tamamen etkilendiği, bin ailenin kaldığı çadırın ise kısmen etkilendiği bildirildi. 900 ailenin elindeki tüm gıda maddeleri ve diğer eşyaların yağmur sularından etkilendiği, 123 ailenin sahip olduklarının ise kısmen etkilendiği, aynı zamanda kamplardaki lavaboların, kanalizasyon şebekeleri ve su depolarının da zarar aldığı söylendi.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Hacca ve Hudeyde’de yaşanan şiddetli sel ve yağışlar, 9 binden fazla aileye zarar verdi” ifadelerini kullandı. UNHCR ekiplerinin binlerce kişiye yardım etmek, bu kişilere sığınak, yatak ve battaniye gibi elzem malzemeler sağlamakta hızlı davrandığı zikredildi.
Sana'daki Tarihi Eserler Kurulu, şehrin yüzlerce yıldır ayakta duran eski binalarının şiddetli yağmurlar nedeniyle yıkılmaya devam ettiğini dile getirdi. Darbeci Husi otoritelerine bağlı olan kurul, şehrin güney ve kuzeyindeki surların çatı ve duvarlarının da kısmen yıkıldığını aktardı.
Yemen Başbakanı Muin Abdülmelik, Marib Barajı'ndan yükselen sürekli sel akışının getirdiği olası risklere acil çözümler uygulama, bu durumdan zarar görenlere yardım çabalarının yoğunlaştırılması ve yerinden edilmişlerin içinde bulunduğu vaziyete önem verilmesi konularına odaklandı.
Resmi kaynaklara göre, Başbakan Abdülmelik, Marib valisi Tuğgeneral Sultan el-Arade ile gerçekleştirdiği telefon konuşmasında, Sirvah ilçesindeki şiddetli yağmur ve fırtınalardan etkilenenler için güvenli yollar inşa etmek ve geçitler açmak için yapılan çalışmaları gözden geçirdi.
Aynı zamanda, yerel otoritenin tüm Marib bölgelerinde yağışlardan zarar görenlere yapılması gerekli yardımın hızlandırılması, yerinden edilmişler konusunda ise insani yardım ortakları ile işbirliği ve koordinasyonun kurulması gerektiğini vurguladı.
Yemen Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı, aynı zamanda Yüksek Yardım Komitesi Başkan Yardımcısı İbtihac el-Kamil, insani müdahalelerin yoğunlaştırılması, etkilenen insanlara yardım ve barınma sağlanması çağrısında bulundu.
Özel ve kamu kuruluşlarında, hayvancılık ve tarım alanlarında ciddi zararların kaydedildiğine, durumun trajik olduğuna değinen Kamil, Hudeyde ve batı kıyılarında yağış ve sellerden ciddi derecede etkilenenlerin gerekli tüm ihtiyaçlarını sağlamak için acil müdahale ihtiyacını vurguladı.
Yemenli Bakan, bölgesel ve uluslararası örgütlere, mağdurların karşı karşıya olduğu zararın karşılanması, bu kişilere gıdadan barınmaya gerekli her türlü ihtiyaç ve yardımın sağlanması ve acılarının hafifletilmesi çağrısında bulundu. Bu konuda toplum ve iş insanları düzeyindeki girişimlerin de önemine vurgu yaptıç
Resmi kaynaklar, Yemen Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi’nin Marib, Abyan, Dali, Hacca ve diğerleri gibi şiddetli yağış ve sellerden etkilenen illerde zarar görenlere ve yerinden edilen kimselere yardım edilmesi ve afetlerin yansımalarının üstesinden gelinmesi yönünde gerekli önlemlerin derhal alınması emri verdi.
Saba’nın haberine göre, illerin valileri telefon konuşması gerçekleştiren Cumhurbaşkanı, tüm mağdurların elinden tutmak için yardım ve kurtarma alanındaki saha komitelerinin çalışmalarının etkinleştirilmesi, kaydedilen zararların Yüksek Acil Durum Komitesi ile işbirliği içerisinde giderilmesi gerektiğini vurguladı.



HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
TT

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)

Sudan’da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) dün, kuşatma altındaki Güney Kordofan eyaletinin yönetim şehri Kadugli’ye insansız hava aracı (İHA) saldırısı düzenleyerek Birleşmiş Milletler (BM) karargahını hedef aldı. Bu saldırı sonucunda Bangladeşli altı asker hayatını kaybetti. Şehirdeki bazı insani yardım kuruluşları ve BM ajansları, personelini tahliye etmeye başladı. Şehir ayrıca sakinlerinin toplu göçüne tanık oluyor.

Sudan Geçici Egemenlik Konseyi, saldırıyı ‘uluslararası insani hukukun ciddi bir ihlali ve açık bir ihlali’ olarak nitelendirdi.

Konsey tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Korunan bir BM tesisini hedef almak, organize terörizme eşdeğer tehlikeli bir tırmanış ve suç teşkil eden bir davranıştır ve uluslararası hukuku kasıtlı olarak hiçe saymayı ve insani yardım ve uluslararası misyonların çalışmalarını doğrudan tehdit etmeyi amaçlamaktadır.”

Açıklamada, BM ile uluslararası topluma BM tesislerinin korunmasını sağlamak için ‘kararlı tutumlar ve caydırıcı önlemler’ alınması çağrısı yapıldı.

Bu gelişme, BM Genel Sekreteri António Guterres'in HDK’yı ‘kötü aktörler’ olmakla suçlamasından iki gün sonra yaşandı. Buna karşın HDK, BM'yi ‘çifte standart’ uygulamakla suçladı.


İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.


Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir