İran Sağlık Bakanlığı: Maske takmayanlara para cezası verilecek

Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)
Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)
TT

İran Sağlık Bakanlığı: Maske takmayanlara para cezası verilecek

Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)
Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)

İran’da 2 bin 751 yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vakası kaydedildi. Böylece bu, İran’ın bir aydan fazla bir süredir kaydettiği en yüksek günlük vaka sayısı oldu. Sağlık Bakanlığı maske almaya gücü yetmeyen kişiler istisna olmak kaydıyla maske takmayanlara para cezası kesileceğini duyurdu.
İran’da mart ayında en düşük vaka kaydedildiğinden beri yeni tip koronavirüs kaynaklı ölü ve vaka sayısında artış eğilimi olduğunu gözleniyor. Bu yüzden İran, kapalı alanlarda maske takma zorunluluğu getirmek ve ekonomisini açmak için Nisan ayından beri aşama aşama kaldırdığı kısıtlamaları tekrar yürürlüğe koymak zorunda kaldı.
Bununla birlikte AFP’ye göre başkentte bulunan mağazalarda ve bankalarda vatandaşların maske takmadığı görülüyor ve çoğu zaman devlet televizyonu bu kişileri eleştiriyor.
İran Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Sima Sadat Lari televizyon tarafından yayınlanan açıklamasında “son 24 saatte 2 bin 751 yeni vakanın kaydedildiği” bilgisini paylaştı. Bu da bakanlığın bir günde 2 bin 886 vaka kaydedildiğini söylediği 5 Haziran’dan beri günlük en yüksek vaka sayısı sayılıyor.
Böylece Lari’nin açıklamalarına göre şubat ayının sonlarından beri İran’da kaydedilen toplam vaka sayısı 314 bin 786’ya ulaşmış oldu.

Son 24 saatte 212 kişinin daha Kovid-19 yüzünden hayatını kaybetmesiyle ülke genelinde toplam ölü sayısı 17 bin 617’ye ulaştı.
Başkent Tahran’ın batısında bulunan Kerec şehri kırmızı duruma geçti. Aynı zamanda Kum şehri de kırmızı şehirler listesine alındı.
Sağlık Bakanı Yardımcısı İreç Herirçi maske takma kurallarına uymayan kişilere para cezası kesilmesi için çağrıda bulundu ve uygulanan tek ceza halka açık yerlerde hizmet vermeyi reddetmek. İran’ın yarı resmi haber ajansı ISNA’nın aktardığına göre Herirçi “Caydırma yöntemleri doğal olarak uygulanmalıdır, bunlardan biri de maske takmayan insanlara para cezası kesilmesi. Bunun yanı sıra maske satın almaya gücü yetmeyen kişilerin bu karardan muaf tutulması gerekiyor” ifadelerini kullandı ancak muaf tutulan kişilerin nasıl belirleneceğine ilişkin bilgi vermedi. İran’da asgari ücret günlük 2,60 dolar iken bir maskenin fiyatı türüne göre 15 ABD senti ile 68 sent arasında değişiyor.
Herirçi maskelerin tedarik edilmesinden ve satışından Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın sorumlu olduğu söyledi ancak bir kısmının İran’daki eczanelere dağıtıldığını ve maskelerin buradan alınması gerektiğini söyledi.
Tahran Emniyet Müdürlüğü Operasyon Merkezi Komutanı Albay Said Rasti yaptığı açıklamada başkent Tahran’ın kuzeyinde “sağlığa uygun olmayan” 20 bin maske ele geçirildiğini duyurdu.
Rasti İranlılara, eczane gibi bilinen merkezlerden maske satın almaları çağrısında bulunarak ikinci dalganın gelmesiyle piyasada sağlıksız maskelerin dolaştığına dikkati çekti.
Aynı bağlamda İran Sağlık Bakanlığı Halkla İlişkiler Sorumlusu Kiyanuş Cihanpur yaptığı açıklamada Sağlık Bakanlığı’nın ülke genelinde bu ayın sonunda 10 gün sürecek Aşure merasimlerini düzenlemek üzere sağlık protokolüne ilişkin henüz bir bilgilendirme yapmadığını belirtti.
Cihanpur İran web sitelerinde protokolün çıktığına ilişkin haberlerin geçerlilik payı olmadığını söyleyerek “hazırlanma aşamasında ve henüz kesinleşmedi” dedi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tıbbi uyarılara rağmen Aşure Günü’nün yapılmasında ısrar ederken Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi’nin, Aşure merasimlerini düzenlemek üzere sağlık protokolünü onaylaması bekleniyor.
Şarku’l Avsat’ın İran İşçiler Haber Ajansı’ndan (ILNA) aktardığı habere göre İran’ın taklit mercilerinden Ayetullah Nasır Mekarim Şirazi “Ulusal Komite’nin taziye meclislerini kapatma hakkı yok” dedi.
Bu sırada İran Eğitim Ve Öğretim Bakan Yardımcısı Rıdvan Hekimzade dün yaptığı açıklamada 14 milyon İranlı öğrenciden 3,2 milyonunun bakanlık tarafından online olarak başlatılan pogramlara katılamadığını söyledi.
İran Öğrenciler Haber Ajansı ISNA’ya konuşan İranlı yetkili bu kadar öğrencinin gerekli eğitim araçlarına sahip olmadığı için “eğitimden mahrum kalma tehlikesiyle” karşı karşıya olduğunu söyledi. Yetkilinin bu açıklamaları Eğitim Bakanı Muhsin Hacı Mirzai’nin bakanlığın düşük gelirli ailelerden gelen öğrencilere 50 tablet sağlayacağına yönelik açıklamalarda bulunmasının ardından geldi.
Ekonomi konusunda Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Hüseyin Müderris Hıyabani, İran’ın aktif ticaret sınırlarının yaklaşık yüzde 90’ının yeniden açıldığını duyurdu.
Hemşehri gazetesinin Hıyabani’den aktardığına göre “ticaret Kovid-19 döneminden önceki haline döndü.”
Uzmanlar Meclisi Sözcüsü Ayetullah Ahmed Hatemi önde gelen din adamlarının yer aldığı meclisin yıllık toplantılarının yarısının ertelendiğini duyurdu ve mevcut liderin yerine gelecek kişinin seçilmesinin öncelikli görevleri arasında olduğunu söyledi.
Bu arada, İran Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü Halkla İlişkiler Ofisi, Kovid-19 ile mücadelede arı sokmasının faydalarına ilişkin TV3 Kanalı’nda yayınlanan bir program hakkında yorum yaptı. IRNA’nın haberine göre enstitü “iddiaların soruşturulmadığını” söyledi.
Bir alternatif tıp uzmanının açıklamaları, geçtiğimiz iki gün boyunca sosyal medya sitelerinde geniş çaplı tartışmalara yol açmıştı. Enstitü, ülkedeki yetkili makamlar tarafından onaylanmadığı sürece herhangi bir tedavi yöntemine başvurulmasına karşı uyardı.



İran ve İsrail: Büyük projelerin açmazı

İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)
İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)
TT

İran ve İsrail: Büyük projelerin açmazı

İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)
İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)

Refik Huri

İran'ın tarihi geriye dönük olarak düzeltmenin imkânsız bir iş olduğunu kabul etmesi kolay değil. Coğrafyayla oynaması ve Ürdün Kralı İkinci Abdullah'ın Arap ve Sünni ayından Şii Hilali koparmak olarak adlandırdığı projeyi gerçekleştirmek umuduyla, Hegel'in tarihin kurnazlığı olarak adlandırdığı şeye karşı koymaya devam etmesi bir yanılsamadır. Hiçbir orta güç, bölgesel projesine hizmet etmek için savaşlara, kaosa ve istikrarsızlığa İran kadar bel bağlamamıştır. Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönmesinden önce bile, Mollaların yönettiği İslam Cumhuriyeti kadar fırtınanın ortasında duran bir bölgesel güç daha yoktur.

İran, onlarca yıl içinde İslami direniş adı altında silahlı mezhepçi örgütler kurarak en tehlikeli siyasi, askeri, güvenlik ve ideolojik yatırımı yaptı. Ardından bu örgütleri kendisini korumaya, İsrail ve en başta ABD olmak üzere Tahran'ın bütün düşmanlarına karşı vekaleten savaşmaya teşvik etti. Direniş ekseni ve arenalar birliği stratejisi aracılığıyla İsrail ile yaşanan çatışmada kendisini askeri bir aktör olarak dayattı. ABD'ye karşı olan ve onu Batı Asya’dan çıkarmak isteyen, ama bir anlaşma şansı varsa Washington’dan yana oynayan bir oyuncu, Arap sahnesinde bölgesel bir siyasi aktör olarak empoze etti. Çin, Rusya ve Kuzey Kore ile Richard Fontaine ve Andrea Kendall Taylor'ın kargaşa ekseni adını verdiği bir tür örtülü ittifaka da ulaşmış durumda. Kargaşa ekseni, ABD öncülüğündeki uluslararası sisteme karşı duruş ve çok kutuplu sisteme çağrıdır. Çoğulcu bir sistemin yokluğunda, kargaşa ekseninin kaos yaratmak için bir sistem projesine ihtiyacı yoktur.

Ancak İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin İslam Cumhuriyeti'nin gücünün en önemli bileşeni olarak kabul ettiği direniş ekseninin nispeten düşük maliyeti, jeopolitik ve stratejik olarak maliyetli hale geldi. Zira öncelikle Hamas, İsrail'i sarsan Aksa Tufanı operasyonunun Filistin'i özgürleştirme dalgasının başlangıcı olacağını sandı. İkincisi, Hizbullah Güney Lübnan cephesi üzerinden Hamas'a destek savaşı başlatmaya karar verdi. Üçüncüsü, İran Suriye'de yayıldı. İlk önce Gazze’nin yapıları ve halkı bir imha savaşına maruz kaldı. Ardından Hizbullah ağır darbe aldı. Son olarak da Suriye'de Esed rejimi devrildi, böylece İran Suriye köprüsünü, Filistin kalesini, Arap derinliğini ve Lübnan arenasını kaybetti.

Esasında İran'ın bölgesel projesi, Velayet-i Fakih yönetimine giden yolda bir aşama olan Filistin'i kurtarma projesinden daha büyük ve her iki proje de şu anda çıkmaza girmiş durumda. Filistin'i kurtarma projesi sadece İsrail ve kıyamet silahlarına değil, ABD ve Avrupa duvarlarına tosladı ve Rusya ile Çin tarafından da kabul edilebilir bir proje değil. Ayrıca 22 Arap ülkesini temsil eden Arap Zirvesi, 2000'li yılların başındaki Beyrut Zirvesi'nden itibaren barışın stratejik bir tercih olduğunu teyit etti. İran'ın bölgesel projesi, ABD'yi askeri, güvenlik ve hatta ekonomik olarak Ortadoğu'dan çıkarmak gibi zorlu bir meydan okuma ile çatışıyor. Aynı zamanda kendi halkı, liderleri, ittifakları ve önemli stratejik konumu bulunan büyük ve güçlü bir Arap dünyasıyla da çatışıyor.

Filistin’i gerçekten kurtarmak isteği bir yana, kurtarma gücüne sahip olmayan Tahran, İsrail ile anlaşmazlık yoluyla da olsa iki devletli çözüm yoluna taş koymaya katkıda bulunuyor.  Binyamin Netanyahu hükümeti Filistin devletinin kurulmasını reddediyor ve Batı Şeria ile Gazze'yi ilhak etmeyi amaçlıyor. Mollalar rejimi, Batı Şeria ve Gazze'de kurulacak Filistin devleti projesini engellemede İsrail’in ağırlığına ek ağırlık katıyor. Nitekim İsrail, Filistin devletinin kurulmasının Filistin'de bir İran terör üssü kurma projesi olduğunu iddia etmeye başladı. Netanyahu’ya göre sorun, İran'ın Suriye'den çekilmesinden ve İsrail'in Suriye ordusundan kalan stratejik silahları imha eden hava saldırıları düzenlemesinden ve Tahran adına savaşan örgütlerin zayıflatılmasından sonra bile devam ediyor. Hiçbir şey onun bu tutumunu değiştirmiyor. Oysa Irak’ın nükleer reaktörünü yerle bir eden saldırıyı düzenleyen 69. Filo'ya komuta eden pilotun İngiliz dergisi The Economist’e verdiği röportajda da söylediği gibi İsrail için en büyük tehdit İran değil, Filistinlilerle geçinememek ve birlikte yaşayamamaktır. Çünkü İsrail'in karşı karşıya olduğu asıl zorluk, ‘askeri gücünü stratejik kazanımlara ve barışa dönüştürmektir’, aksi takdirde kan daha uzun yıllar akmaya devam edecektir.

Büyük açmaz ikilidir; İran'ın bölgesel projesi, kendi kapasitesinden, Batı ile çatışmasından ve İsrail ile vekiller üzerinden savaşmasından daha büyüktür. Keza İsrail'in bölgesel projesi, Tel Aviv'in ekonomik, askeri ve sosyal olarak taşıyabileceğinden daha büyüktür. Batı ve Doğu'nun İsrail'in aşırılığına ve Filistin devletinin kurulması fırsatının kaçırılmasına yönelik sabrını zorlamaktadır. General Şaron'un dediği gibi, Washington'un hizmetinde olan “yüzen bir uçak gemisi” konumundan çıkıp Amerikan korumasına ihtiyaç duyan İsrail'in yükünü ABD'nin ne kadar süre ve ne ölçüde taşıyacağı da bilinmemektedir. Buradaki ders, herkesin göreceği şekilde duvara asılı olan Amerikalı stratejik analist Anthony Cordesman'ın şu sözüdür: “Savaşlar riskleri ortadan kaldırmakla ilgili değil, riskleri yönetmekle ilgilidir.”

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.