İran Sağlık Bakanlığı: Maske takmayanlara para cezası verilecek

Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)
Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)
TT

İran Sağlık Bakanlığı: Maske takmayanlara para cezası verilecek

Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)
Dün Tahran’ın merkezindeki Hasan Abad bölgesinde el arabasında malzeme taşıyan İranlı bir işçi ve onun yakınında maske takan kişiler (AFP)

İran’da 2 bin 751 yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vakası kaydedildi. Böylece bu, İran’ın bir aydan fazla bir süredir kaydettiği en yüksek günlük vaka sayısı oldu. Sağlık Bakanlığı maske almaya gücü yetmeyen kişiler istisna olmak kaydıyla maske takmayanlara para cezası kesileceğini duyurdu.
İran’da mart ayında en düşük vaka kaydedildiğinden beri yeni tip koronavirüs kaynaklı ölü ve vaka sayısında artış eğilimi olduğunu gözleniyor. Bu yüzden İran, kapalı alanlarda maske takma zorunluluğu getirmek ve ekonomisini açmak için Nisan ayından beri aşama aşama kaldırdığı kısıtlamaları tekrar yürürlüğe koymak zorunda kaldı.
Bununla birlikte AFP’ye göre başkentte bulunan mağazalarda ve bankalarda vatandaşların maske takmadığı görülüyor ve çoğu zaman devlet televizyonu bu kişileri eleştiriyor.
İran Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Sima Sadat Lari televizyon tarafından yayınlanan açıklamasında “son 24 saatte 2 bin 751 yeni vakanın kaydedildiği” bilgisini paylaştı. Bu da bakanlığın bir günde 2 bin 886 vaka kaydedildiğini söylediği 5 Haziran’dan beri günlük en yüksek vaka sayısı sayılıyor.
Böylece Lari’nin açıklamalarına göre şubat ayının sonlarından beri İran’da kaydedilen toplam vaka sayısı 314 bin 786’ya ulaşmış oldu.

Son 24 saatte 212 kişinin daha Kovid-19 yüzünden hayatını kaybetmesiyle ülke genelinde toplam ölü sayısı 17 bin 617’ye ulaştı.
Başkent Tahran’ın batısında bulunan Kerec şehri kırmızı duruma geçti. Aynı zamanda Kum şehri de kırmızı şehirler listesine alındı.
Sağlık Bakanı Yardımcısı İreç Herirçi maske takma kurallarına uymayan kişilere para cezası kesilmesi için çağrıda bulundu ve uygulanan tek ceza halka açık yerlerde hizmet vermeyi reddetmek. İran’ın yarı resmi haber ajansı ISNA’nın aktardığına göre Herirçi “Caydırma yöntemleri doğal olarak uygulanmalıdır, bunlardan biri de maske takmayan insanlara para cezası kesilmesi. Bunun yanı sıra maske satın almaya gücü yetmeyen kişilerin bu karardan muaf tutulması gerekiyor” ifadelerini kullandı ancak muaf tutulan kişilerin nasıl belirleneceğine ilişkin bilgi vermedi. İran’da asgari ücret günlük 2,60 dolar iken bir maskenin fiyatı türüne göre 15 ABD senti ile 68 sent arasında değişiyor.
Herirçi maskelerin tedarik edilmesinden ve satışından Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın sorumlu olduğu söyledi ancak bir kısmının İran’daki eczanelere dağıtıldığını ve maskelerin buradan alınması gerektiğini söyledi.
Tahran Emniyet Müdürlüğü Operasyon Merkezi Komutanı Albay Said Rasti yaptığı açıklamada başkent Tahran’ın kuzeyinde “sağlığa uygun olmayan” 20 bin maske ele geçirildiğini duyurdu.
Rasti İranlılara, eczane gibi bilinen merkezlerden maske satın almaları çağrısında bulunarak ikinci dalganın gelmesiyle piyasada sağlıksız maskelerin dolaştığına dikkati çekti.
Aynı bağlamda İran Sağlık Bakanlığı Halkla İlişkiler Sorumlusu Kiyanuş Cihanpur yaptığı açıklamada Sağlık Bakanlığı’nın ülke genelinde bu ayın sonunda 10 gün sürecek Aşure merasimlerini düzenlemek üzere sağlık protokolüne ilişkin henüz bir bilgilendirme yapmadığını belirtti.
Cihanpur İran web sitelerinde protokolün çıktığına ilişkin haberlerin geçerlilik payı olmadığını söyleyerek “hazırlanma aşamasında ve henüz kesinleşmedi” dedi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tıbbi uyarılara rağmen Aşure Günü’nün yapılmasında ısrar ederken Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi’nin, Aşure merasimlerini düzenlemek üzere sağlık protokolünü onaylaması bekleniyor.
Şarku’l Avsat’ın İran İşçiler Haber Ajansı’ndan (ILNA) aktardığı habere göre İran’ın taklit mercilerinden Ayetullah Nasır Mekarim Şirazi “Ulusal Komite’nin taziye meclislerini kapatma hakkı yok” dedi.
Bu sırada İran Eğitim Ve Öğretim Bakan Yardımcısı Rıdvan Hekimzade dün yaptığı açıklamada 14 milyon İranlı öğrenciden 3,2 milyonunun bakanlık tarafından online olarak başlatılan pogramlara katılamadığını söyledi.
İran Öğrenciler Haber Ajansı ISNA’ya konuşan İranlı yetkili bu kadar öğrencinin gerekli eğitim araçlarına sahip olmadığı için “eğitimden mahrum kalma tehlikesiyle” karşı karşıya olduğunu söyledi. Yetkilinin bu açıklamaları Eğitim Bakanı Muhsin Hacı Mirzai’nin bakanlığın düşük gelirli ailelerden gelen öğrencilere 50 tablet sağlayacağına yönelik açıklamalarda bulunmasının ardından geldi.
Ekonomi konusunda Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Hüseyin Müderris Hıyabani, İran’ın aktif ticaret sınırlarının yaklaşık yüzde 90’ının yeniden açıldığını duyurdu.
Hemşehri gazetesinin Hıyabani’den aktardığına göre “ticaret Kovid-19 döneminden önceki haline döndü.”
Uzmanlar Meclisi Sözcüsü Ayetullah Ahmed Hatemi önde gelen din adamlarının yer aldığı meclisin yıllık toplantılarının yarısının ertelendiğini duyurdu ve mevcut liderin yerine gelecek kişinin seçilmesinin öncelikli görevleri arasında olduğunu söyledi.
Bu arada, İran Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü Halkla İlişkiler Ofisi, Kovid-19 ile mücadelede arı sokmasının faydalarına ilişkin TV3 Kanalı’nda yayınlanan bir program hakkında yorum yaptı. IRNA’nın haberine göre enstitü “iddiaların soruşturulmadığını” söyledi.
Bir alternatif tıp uzmanının açıklamaları, geçtiğimiz iki gün boyunca sosyal medya sitelerinde geniş çaplı tartışmalara yol açmıştı. Enstitü, ülkedeki yetkili makamlar tarafından onaylanmadığı sürece herhangi bir tedavi yöntemine başvurulmasına karşı uyardı.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe