Türkiye, Doğu Akdeniz’deki tüm taraflarla diyaloğa hazır


Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Ankara’da yaptığı konuşma sırasında (AP)
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Ankara’da yaptığı konuşma sırasında (AP)
TT

Türkiye, Doğu Akdeniz’deki tüm taraflarla diyaloğa hazır


Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Ankara’da yaptığı konuşma sırasında (AP)
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Ankara’da yaptığı konuşma sırasında (AP)

Oruç Reis sismik araştırma gemisinin Doğu Akdeniz’deki çalışmaları için ilan edilen Navtex, 12 Eylül’e kadar uzatılırken Türkiye, Doğu Akdeniz’deki yaşanan gerilimin ortasında bölgedeki tüm taraflarla diyaloğa hazır olduğunu bildirdi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, geçtiğimiz Cumartesi günü Oruç Reis gemisinin çalışmalarının 90 gün süreceğini ve Navtex’in aşamalı bir şekilde ilan edileceğini açıkladı.
Türkiye ayrıca, Avrupa Birliği (AB), Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile gerginliği artıran bir hareketle Anamur açıklarında 11 Eylül’e kadar atış eğitimi yapılacağını duyurdu.
Her ikisi de NATO üyesi olan Türkiye ve Yunanistan, bölgedeki hidrokarbon kaynaklarına (petrol ve doğalgaz) ilişkin talepler konusunda şiddetli bir anlaşmazlık yaşıyor.
İki taraf da, Doğu Akdeniz’de askeri tatbikatlar düzenleyerek, kıta sahanlığının genişletilmesi konusundaki anlaşmazlığın tırmanma olasılığını gözler önüne serdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2020-2021 Adli Yıl Açılış Töreni’nde yaptığı konuşmada, “Çevresindeki her ülkenin hakkı olan Akdeniz’in zenginliklerinin üzerine adeta çökme çabası, tam bir modern sömürgecilik örneğidir. Türkiye’yi 10 kilometrekarelik Meis adası üzerinden kıyılarına hapsetme girişimi, haksızlığın ve adaletsizliğin en açık ifadesidir” dedi.
Cumhurbaşkanı, konuşmasının devamında Yunanistan’a atıfta bulunarak, “Kendine bile hayrı olmayan bir devleti, Türkiye gibi bölgesel ve küresel bir gücün önüne atıp yem etmeye çalışmak, komik kaçmaya başladı. Biz artık bu gölge oyunundan bıktık. Kendilerini büyük, güçlü, müreffeh, yenilmez olarak gören kimi devletlerin, diğerlerine karşı sergiledikleri zalimlikleri örtmeye, artık siyasi ve diplomatik laf cambazlıkları da yetmiyor” ifadelerini kullandı.
Erdoğan, Suriye’den Libya’ya kadar fiilen sahada oldukları her yerde, aynı inanç ve taleple çalışma yürüttüklerini dile getirerek, “Doğu Akdeniz ve Ege’deki faaliyetlerimizin özünde hak ve adalet arayışı vardır” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin Akdeniz ülkeleriyle diyaloğa hazır olduğunu belirten Erdoğan, “Kapımız, bölgemizde güvenlik ve barış isteyen herkese açık. Gücümüzün kaynağının sadece sıkı çalışmamız değil, bu geniş coğrafyadan aldığımız destek olduğunun farkındayız” dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise, “Doğu Akdeniz’de herkesle masaya oturup müzakere edip, herkes için adaletli bir şekilde hakça bir çözümden yanayız. Ortak bir çözüm çağrımız dinlenmediği, tek taraflı adımlar atılmaya devam edildiği için biz de sahada adımlarımızı attık” dedi.
Çavuşoğlu, dün Ankara’da görüşmelerinin ardından Cezayirli mevkidaşı Sabri Bukadum ile düzenlediği ortak basın toplantısında, Yunanistan’ın, Kaş’a sadece iki kilometre uzaklıkta bulunan Meis adasına asker çıkarmasına değinerek şu ifadeleri kullandı;
“Silahlandırma konusunda net ifadeler var. Bu adalar silahlandırılamaz. Bu adımlar dolayısıyla Yunanistan’a zarar verir. Yunanistan maalesef sorunu çözmekten yana değil, hasmane tutumla bizi kışkırtmaya çalışıyor. Bu son derece tehlikelidir. Bundan Yunanistan zarar görür.”
Çavuşoğlu basın toplantısında, Cezayir ile ilişkilerin her alanda güçlü olduğunu dile getirerek, bu yönde ilerlemenin gerekliliğine vurgu yaptı.



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.