Abbas, Filistinlileri birleştirmeye çalışıyor

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas. (AFP)
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas. (AFP)
TT

Abbas, Filistinlileri birleştirmeye çalışıyor

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas. (AFP)
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas. (AFP)

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Filistinli grupların liderlerine Filistin Kurtuluş Örgütü’ne (FKÖ) muhalif Hamas ve İslami Cihad gibi gruplar da dahil olmak üzere bölünmeyi sonlandırmak ve Filistin siyasi sistemini birleştirmek için mekanizmalar ortaya koyması gereken komitelerden yayınlanacak tüm kararlarda önceden uzlaşı sağladığını bildirdi.
Abbas, Ramallah ve Beyrut’taki Filistinli grupların liderlerine kapalı devre yayın aracılığıyla yaptığı açıklamada, kapsamlı bir ulusal diyalog başlatılması gerektiğini söyledi. Abbas, Fetih ve Hamas hareketlerine de ‘halkın hedeflerine ve arzularına ulaşmak için tek bir halk ve tek bir siyasi sistem oldukları’ ilkesi uyarınca bölünmeyi sona erdirecek mekanizmaları onaylamaya yönelik bir diyalog başlatma çağrısında bulundu.
Mahmud Abbas, 1948 topraklarındaki Arap Vatandaşları İzleme Yüksek Komitesi Başkanı Muhammed Bereke’nin de katılımında FKÖ Yürütme Kurulu üyeleri, Fetih Hareketi Merkezi Komites üyeleri, bağımsız isimler, Müslüman, Hristiyan ve Samiriyeli din adamları da dahil Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, İslami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziyad en-Nehale ve Filistinli grupların liderlerine seslendi. Abbas seslenişinde şunları söyledi:
“Ulusal davamızı tasfiye etmeye yönelik tüm tehlikelerle ve komplolarla yüzleşmek, ayrıca bölünmeyi sona erdirmenin, uzlaşı sağlamanın ve yasalar uyarınca genel seçimler (yasama ve başkanlık) yoluyla ulusal bir ortaklık kurmanın yolunu açan birleşik bir ulusal ve siyasi konumla hareket etmemiz için bugün tek bir kalpte toplanıyoruz. Bugün herkes bizim Filistin, Kudüs, Mescid-i Aksa ve Kıyamet Kilisesi’nin bizi birleştirdiği tek bir halk olduğumuzu, tek bir dava olduğumuzu bildiği için bir araya geldik. Toplantımız, ulusal davamızın çeşitli komplolar ve tehlikelerle karşı karşıya olduğu çok tehlikeli bir aşamada gerçekleşiyor.”
Filistin Devlet Başkanı, üzerinde mutabık kalınacak mekanizmaları onaylamak, bölünmeyi sona erdirmek, uzlaşı ve ulusal ortaklık sağlamak için gerekli düzenlemeleri yaptıklarını vurguladı.
Bu, 13 yıl önce Filistinlilerin bölünmesinden bu yana Abbas’ın başkanlık ettiği ve Heniyye, Nehale ve muhalif grupların katıldığı ilk toplantı oldu.
Abbas, ABD’yi müzakereler için tek arabulucu olarak kabul etmeyi reddettiğini söylerken barışçıl bir halk direnişi faaliyetlerine öncülük edecek ulusal bir liderliğin oluşturulması çağrısında bulundu.
Mahmud Abbas sözlerini şöyle sürdürdü:
“Uluslararası meşruiyet kararları ve (Kral Abdullah tarafından gerçekleştirilen ve Araplar ile Müslümanların uzlaşı sağladığı) 2002’deki Beyrut Zirvesi’nde açıklanan Arap Barış Girişimi temelinde ciddi müzakereler başlatılacak. Birleşmiş Milletler (BM) çatısı altında uluslararası bir barış konferansı yapmaya hazırız.”
Abbas, Filistin Devleti’nin başkanlık edeceği Arap Birliği toplantısı sırasında Arap Birliği ülkelerine Arap Barış Girişimi’ne olan bağlılıklarını teyit etme çağrısı yaptı.
Abbas, liderlerin konuşması sonrasında tarafların uzlaşı sağladığı bildirinin özetini oluşturdu.
Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, hareketinin birliğe hazır olduğunu kaydetti. Heniyye, ilki Filistin evini düzenlemek, Filistin ulusal birliğini tesis etmek, tüm popüler, siyasi ve hukuki biçimlerinde direnişi yeniden tesis etmek, başta askeri direniş olmak üzere tüm halk, siyasi ve diğer şekillerle direniş davasını desteklemek için bu aşamadaki ulusal stratejinin 3 kanalda ilerlediğini söyledi. Heniyye, FKÖ’nün yeniden inşası da dahil tüm bu adımların atılması için komitelerin oluşturulması çağrısında bulundu.
İslami Cihad Hareketi’nin Genel Sekreteri Ziyad en-Nehale de Oslo Anlaşması’nın feshedilmesi, İsrail’in tanınmasından vazgeçilmesi ve direnişin başlatılması çağrısında bulunan on maddelik girişimini yeniden ortaya koydu.
Toplantının kapanış bildirisinde, tek bir demokratik siyasi sistem, tek bir otorite ve tek bir yasa üzerinde anlaşmaya varma, özgür ve adil seçimler yoluyla barışçıl otorite ilkesini pekiştirme ihtiyacı da dahil grupların öne sürdüğü birçok noktaya dikkat çekildi.
Bildiride, (Filistin ulusal birliği şemsiyesi altında herkesin katılımını sağlamak için, genel sekreterin de katılımıyla beş haftayı geçmeyen bir süre zarfında önerilerini Filistin Merkez Konseyi’nin yaklaşan oturumuna sunmak üzere) “Hepimizin güvenini kazanan, bölünmeyi sona erdirmek, uzlaşmayı ve ortaklığı sağlamak için stratejik bir vizyon sunan, dengeli ulusal figürlerden oluşan bir komite oluşturmaya karar verdik” ifadelerine yer verildi.
Hamas hareketi de nihai bildirinin doğru okunması gerektiğine dikkat çekti. Aynı şekilde İslami Cihad da bildirideki pratik adımlar hususunda hem fikir olduğunu duyurdu. Böylece Filistinli gruplar söz konusu başlıklarda ilk kez bir anlaşmaya varmış oldu.



Hamas'ın Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına ilişkin şartları ilerleme şansını zayıflatıyor mu?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
TT

Hamas'ın Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına ilişkin şartları ilerleme şansını zayıflatıyor mu?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)

Gazze Şeridi’nde şu anda tıkanma yaşayan ateşkes anlaşması, Hamas’ın ikinci aşamada öngörülen idari ve güvenlik düzenlemelerine ilişkin çekinceleri ve kamuoyuna yansıyan talepleriyle yeniden gündeme düştü. Bu gelişme, ABD’den ikinci aşamaya geçiş konusunda ‘perde arkasında’ yürütülen çabalara dair açıklamaların yapıldığı bir döneme denk geldi.

Hamas’ın dün açıkladığı ve silahsızlanma, barış konseyi, istikrar güçleri ile Gazze Şeridi’nin yönetimi için bir komite oluşturulmasına ilişkin dört ana başlığı içeren bu çerçeveye dair değerlendirmelerde görüş ayrılığı yaşanıyor. Şarku’l Avsat’a konuşan bazı uzmanlar, söz konusu taleplerin ikinci aşamaya geçişi zorlaştıran krizleri ortaya koyduğunu ve hareketin üzerindeki baskıyı azaltmaya yönelik manevralar olduğunu savunurken, diğerleri ise İsrail kaynaklı engellere rağmen Hamas’ın anlaşmayı uygulama konusunda ciddiyetini yansıttığı görüşünü dile getiriyor.

ABD Başkanı Donald Trump tarafından önerilen ve geçtiğimiz ekim ayında Gazze’de ateşkes sağlanmasına temel oluşturan barış planı, başkanlığını Trump’ın üstleneceği bir barış konseyi kurulmasını, bu konseyin Filistinli teknokratlardan oluşan bir komiteyi denetlemesini, Hamas’ın silahsızlandırılmasını, savaş sonrası Gazze yönetiminde rol almamasını ve istikrar güçlerinin konuşlandırılmasını öngörüyor.

Hamas’ın Gazze’deki lideri Halil el-Hayye, hareketin kuruluşunun 38. yıl dönümünde yaptığı açıklamada, silahın işgal altındaki halklar için uluslararası hukukla güvence altına alınmış bir hak olduğunu belirterek, bu hakkın korunmasını ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını güvence altına alan her türlü önerinin incelenmesine açık olduklarını ifade etti.

El-Hayye, Trump planında yer alan ve ABD Başkanı’nın liderliğinde kurulması öngörülen barış konseyinin görevinin, ateşkes anlaşmasının uygulanmasını gözetmek, finansmanı sağlamak ve Gazze Şeridi’nin yeniden imarını denetlemek olduğunu vurguladı. Filistinliler üzerinde ‘her türlü vesayet ve manda uygulamasını’ ise reddettiklerini söyledi.

Gazze Şeridi’nin yönetimi için Filistinli bağımsız isimlerden oluşan bir teknokratlar komitesinin derhal kurulması çağrısında bulunan el-Hayye, Hamas’ın tüm alanlardaki yetkileri bu komiteye devretmeye ve görevlerini kolaylaştırmaya hazır olduğunu kaydetti. Kurulması planlanan uluslararası gücün görevinin ise Gazze sınırlarında ateşkesi korumak olması gerektiğini vurguladı.

El-Hayye ayrıca, arabuluculara ve özellikle ‘temel garantör’ olarak nitelendirdiği ABD yönetimi ile Başkan Trump’a, İsrail’i anlaşmaya saygı göstermeye ve uygulamaya zorlamak için çalışmaları, anlaşmanın çöküşe sürüklenmesine izin vermemeleri çağrısında bulundu.

asdfr
Başlarında yük taşıyan kadınlar, Gazze Şeridi'nin güneyinde yerinden edilmiş Filistinlilere barınak sağlamak için temizlenmiş araziye kurulan çadırların önünden geçiyor. (AFP)

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk geçen hafta yaptığı açıklamada, ateşkesin ilan edilmesinden bu yana Gazze’de sarı hattın gerisinde kalan bölgede 350’den fazla İsrail saldırısının belgelendiğini ve en az 121 Filistinlinin hayatını kaybettiğini söyledi. Öte yandan Hamas liderlerinden Raid Saad, cumartesi günü İsrail’in Gazze’de aracını hedef alan saldırısında öldürüldü.

İsrailli yetkililer, ABD yönetiminin Gazze’de savaşı sona erdirmeyi amaçlayan planın ikinci aşamasını şekillendirmek üzere çalışmalar yürüttüğünü ve çok uluslu uluslararası gücün gelecek aydan itibaren bölgede göreve başlamasının planlandığını belirtti. İsrail Yayın Kurumu’na göre, ABD’li yetkililer bu bilgileri son günlerde yapılan görüşmelerde İsrailli muhataplarına iletti.

İsrail Kanal 14 televizyonu, kasım ayının sonlarında yaptığı bir haberde, ABD’nin uluslararası istikrar gücünün Gazze’de konuşlandırılması için tarih olarak ocak ayının ortasını belirlediğini, nisan ayı sonunu ise bölgedeki silahsızlanma sürecinin tamamlanması için nihai takvim olarak öngördüğünü aktarmıştı. Kanal, bu hedeflerin gerçeklikten kopuk bir beklenti olduğunu ve sürecin yeniden ertelenebileceğini kaydetmişti.

El-Ehram Stratejik Araştırmalar Merkezi’nde İsrail meseleleri uzmanı olan Mısırlı analist Dr. Said Ukkaşe, Hamas’ın ortaya koyduğu çerçevenin ikinci aşamada ilerleme ihtimalinin zayıf olduğunu gösterdiğini ve bunun daha fazla İsrail saldırısını tetikleyebileceğini savundu. Ukkaşe, bu tutumun, tehlikeli koşullar altında ilerleyen ikinci aşama yükümlülükleri öncesinde Hamas üzerindeki baskıyı azaltmaya yönelik ‘manevralar’ olduğunu ifade etti.

Hamas dosyasına odaklanan Filistinli siyaset analisti İbrahim el-Medhun ise İsrail’in anlaşmayı sabote etmeye yönelik tekrarlanan engellerine rağmen ikinci aşamaya geçilmesi ve uygulanmasının kaçınılmaz olduğunu dile getirdi. Silah meselesine ilişkin olarak Hamas’ın, Filistin iç kamuoyunda derinlemesine bir diyalog yürüttüğünü, Kahire’deki arabulucularla da şeffaf ve açık görüşmeler yaptığını belirten el-Medhun, tüm taraflarca kabul edilebilecek bir vizyonun şekillenebileceğini ve hareketin barış güçlerinin varlığına açık olduğunu söyledi.

Hamas’ın ortaya koyduğu bu çerçeveye arabulucuların henüz yorum yapmadığı bir ortamda, Mısır Dışişleri Bakanlığı dün yaptığı açıklamada, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’nin, İngiliz mevkidaşı Yvette Cooper ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde Gazze’de geçici bir uluslararası istikrar gücünün konuşlandırılmasının önemini vurguladığını bildirdi. Abdulati, ateşkesin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve Trump planının ikinci aşamasına ilişkin yükümlülüklerin uygulanmasının önemine dikkat çekti.

Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) düzenlenen Sir Bani Yas Forumu’na katılımı sırasında konuşan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçilmesinin gerekliliğini ve uluslararası istikrar gücünün oluşturulmasının önemini yineledi.

Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, cuma günü gazetecilere Gazze anlaşmasındaki gelişmelere ilişkin yaptığı açıklamada, “Barış anlaşmasının ikinci aşamasına yönelik olarak şu anda perde arkasında çok sayıda sessiz planlama yürütülüyor… Kalıcı ve sürdürülebilir bir barış sağlamak istiyoruz” ifadelerini kullandı.

ABD’nin Wall Street Journal gazetesi, cumartesi günü yetkililere dayandırdığı haberinde, Trump yönetiminin Gazze Şeridi’nde istikrarı sağlamak amacıyla bir ABD’li generalin komutasında 10 bin askerden oluşan çok uluslu bir güç oluşturmayı hedeflediğini aktardı. Haberde, bazı ülkelerin, gücün görev kapsamının Hamas’ın silahsızlandırılmasını da içerebileceğine yönelik çekinceleri nedeniyle henüz asker göndermediği belirtildi.

Gazete ayrıca ABD Dışişleri Bakanlığı’nın, Gazze’de konuşlandırılması planlanan bu güç için yaklaşık 70 ülkeden askerî veya mali katkı talebinde bulunduğunu, ancak yalnızca 19 ülkenin asker göndermeye ya da ekipman ve lojistik destek gibi farklı şekillerde katkı sunmaya istekli olduğunu yazdı.

Ukkaşe, Trump’ın 29 Aralık’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yapacağı görüşmede ikinci aşamanın başlatılması için baskı kuracağını öngörerek, İsrail’in bu aşamaya girmeyi kabul edeceğini ancak çekilmelerin uygulanmasına ilişkin müzakerelerin süresiz biçimde uzayabileceğini söyledi.

El-Medhun ise Kahire’nin İsrail kaynaklı engellerin farkında olduğunu ve anlaşmanın başarısızlığa uğramasına yol açabilecek muhtemel İsrail gerekçelerini ortadan kaldırmak için ikinci aşamaya geçişin hızlandırılmasını talep edeceğini ifade etti.


Tunus'taki protestoların ardından Kayravan'da çatışmalar çıktı

Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
TT

Tunus'taki protestoların ardından Kayravan'da çatışmalar çıktı

Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)

Tunus'un merkezindeki Kayravan şehrinde, cumartesi akşamı, polis ve gençler arasında art arda ikinci gece çatışmalar yaşandı.

Ailesinin ifadesine göre, çatışmalar bir kişinin polisin kovalamacası ve ardından kendisine yönelik şiddet sonucu ölmesinin ardından patlak verdi. Ölen kişinin akrabaları, ehliyetsiz motosiklet kullandığını ve bir polis aracı tarafından takip edildiğini söylüyor. Ardından dövülerek hastaneye kaldırılan adam, hastaneden kaçmayı başardı. Cumartesi günü geçirdiği kafa travması sonucu hayatını kaybetti.

Tunus'ta da yüzlerce kişi, muhalefet dernekleri ve partilerinin çağrısına yanıt olarak, dördüncü hafta üst üste başkentte "özgürlükleri savunmak ve Cumhurbaşkanı Kays Said'in politikalarını protesto etmek" amacıyla gösteri düzenledi.


Lübnan ve İran ilişkileri "hassas" bir aşamada bulunuyor

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
TT

Lübnan ve İran ilişkileri "hassas" bir aşamada bulunuyor

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)

Lübnan-İran ilişkileri çok hassas bir aşamaya geldi ve şu anda, İran liderliği kararını verip Lübnan işlerine müdahalesini durdurmadığı sürece, kontrolden çıkma ve önlenemez olumsuz sonuçlar doğurma riskiyle karşı karşıya. Önde gelen bir siyasi kaynak Şarku’l Avsat'a durumu böyle aktardı. İran'ın Beyrut'taki elçileri müdahaleyi reddederken, Lübnan'daki resmi makamlar müdahaleyi kanıtlayan delillere sahip olduklarını vurguluyor.

Kaynak, İran'ın müdahalesine örnekler verdi; bunlardan ilki, resmi davet olmadan elçilerin gelmesiydi ve resmi görüşmelerinin çoğunun, Hizbullah, Hamas ve İslami Cihad hareketlerinin önderliğindeki görüşmelerini haklı çıkarmak için siyasi bir kılıf sağlama bağlamında kaldığını vurguladı.