Mısır’ın gündeminde ameliyat edilen bir tavuk var

Bir tavuğu ameliyat ettiğini iddia eden veteriner gerçekler ortaya çıkınca ortadan kayboldu.

Mısır kamuoyunu meşgul eden tavuk. (Brezilyalı doktorun İnstagram'daki resmi hesabı)
Mısır kamuoyunu meşgul eden tavuk. (Brezilyalı doktorun İnstagram'daki resmi hesabı)
TT

Mısır’ın gündeminde ameliyat edilen bir tavuk var

Mısır kamuoyunu meşgul eden tavuk. (Brezilyalı doktorun İnstagram'daki resmi hesabı)
Mısır kamuoyunu meşgul eden tavuk. (Brezilyalı doktorun İnstagram'daki resmi hesabı)

İbrahim Abdulmecid
Son günlerde Mısır medyası Brezilya cinsi bir tavuk ile meşgul. Mısırlı bir veteriner ülkenin güneydoğusunda, Kızıldeniz kıyısındaki Safaga kentinde bir Brezilya tavuğunu ameliyat ettiğini iddia etti. Tavuğa ait görüntüler paylaştı. Ancak fotoğrafların  Brezilya'da Rio de Janeiro kentinde yaralanan ve orada tedavi edilen bir tavuğa ait olduğu ortaya çıktı.
Söz konusu olay, Safaga'da bir veterinerin Facebook’taki Jungle Veterinary Clinic sayfasında yaralı bir tavuğun iki fotoğrafını yayınlanmasıyla başladı. Fotoğrafın altında "Evin çatısından düşmesi sonucu yaralanan ve ameliyatla ayağına platin takılan bir tavuğun fizik tedavisi" yazıyordu. Fotoğraflara, bir tavuğa aşırı ilgi gösterildiğine dair alaycı yorumlar yapanların yanı sıra hayvana gösterilen hassasiyeti takdir edenler de oldu.
Sosyal medyada "Mısır'daki en ünlü tavuk" etiketi hızla yayıldı. Yerel basın olayın ardından kliniğin sahibi Muhammed Ahmed ile temasa geçti. Dr. Ahmed, ameliyatı diğer doktor arkadaşı İman Ebu el-Mecd ile yaptığını söyledi.

Yapıldığı iddia edilen ameliyatın detayları
Dr. Ahmed, haber sitelerine ve televizyon kanallarına yaptığı açıklamalarda tavuğun tedavisi hakkında dikkat çekici ayrıntılar paylaştı. Kızıldeniz eyaletindeki Marsa Alem bölgesinde yaşayan İsviçreli sahibinin çatısından düşmesinin ardından tavuğa hızlı bir cerrahi müdahale yapılması gerektiğini belirten Dr. Ahmed Mısır'da ilk kez bir tavuğun ameliyat edildiğini kaydetti. Doktor, tavuğun kliniğe getirildiğinde baygın ve hareket edemez bir halde olduğunu, sahibinin Mısır dışında tedavi gerektirse bile bedeli ne olursa olsun vereceğini söylediğini aktardı. Tavuğun sahibinin hayvanın kurtarılmasının bir yolu yoksa ötenazi ile yaşamının sonlandırılmasını talep ettiğini kaydetti.
Veteriner, tavuk için sterilizasyon işlemleri ve tıbbi analizler yaptığını, ayrıca Mısır dışındaki doktorlarla iletişime geçerek uygun tıbbi prosedürleri araştırdığını belirtti. Tavuğun anestezi ile bayıltılarak ameliyata alındığını aktaran Dr. Ahmed, ameliyatın iki şerit ve altı platin takmayı kapsadığını ve platin takmak için tavuğun bacağının ölçüsüne göre küçük parçalar ve vidalar bulmak için zorlandıklarını bildirdi. Ameliyatın 444 dolar tuttuğunu kaydeden veteriner, “Liski” adlı tavuğu ameliyattan sonra iki gün boyunca kliniğinde müşahede altında tuttuğunu ve solüsyonlarla beslediğini belirtti. Aynı zamanda tavuğun ayağının iki ay süreyle alçıya yerleştirileceği ve yürüyebilmesi için fizyoterapi seansları yapacağı bilgisini paylaşan veteriner, tavuğun alçı çıkıncaya kadar serbestçe hareket edebilmesi için tekerlekli sandalyeye konulacağını kaydetti.

Kralların hayatını yaşayan bir tavuk
Veteriner, iddia edilen ameliyatın ayrıntılarının yanı sıra tavuğun kazadan önceki durumu hakkında da açıklamalarda bulundu. Sahibinin Marsa Alem şehrinde yaşayan Mark Fabian adlı bir İsviçreli olduğunu belirten Dr. Ahmed, sahibinin tavuğun ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra onunla oynadığını ve villasının bahçesinde yürüyüşe çıkararak su havuzunda yıkayıp özel olarak ilgilendiğini aktardı. Aynı zamanda sahibinin onu sağlıklı yiyeceklerle beslediğini belirten veteriner tavuğa günde iki öğün marul, su teresi, taze meyve, hurma, elma, üzüm ve armut verdiğini aktardı. Sahibinin tavuğa kedi ve köpek gibi evcil hayvan muamelesi yaparak kafeste tutmadığını söyledi.

Ortaya çıkan gerçekler
Televizyon kanallarına çıkarak açıklamalarda bulunan doktorun şöhreti sadece iki gün sürdü. İnternette olayın gerçekliğinin sorgulanmasının ardından bazı sosyal medya fenomenleri ve gazeteciler fotoğrafları araştırmaya başladılar. Söz konusu fotoğrafın Veteriner hekim Muhammed Ahmed’in ameliyatından günler önce Brezilyalı bir veteriner tarafından yayınlandığı ortaya çıktı. Brezilyalı doktor Julio Arruda, Instagram sayfasında yaptığı açıklamada tavuğun organlarının tahrip olmasına yol açan dini ayinlerin kurbanı olduğunu, pelvik ve göğüs ameliyatı geçirdiğini yazdı.
Mısırlı bir haber sitesi, Brezilyalı doktorun olayın aslını açıklamasının ardından  doktor Muhammed Ahmed ile temasa geçti. Ancak Dr. Ahmed,  Brezilyalı doktorun tedavi ettiğini iddia ettiği tavuğa ait görüntülerin benzer olabileceğini, telefonunu ve kliniğini kapatmadan önce birkaç gün içinde klinikte durumu takip edeceğini söyledi. Independent Arabia, söz konusu veteriner ile birkaç kez iletişim kurmaya çalıştı ancak telefonu kapalıydı.

Veteriner hakkında soruşturma
Veteriner Hekimler Sendikası cumartesi günü yaptığı açıklamada, Mısırlı Veterinerler Sendikası Başkanı Halid Selim'in talimatları doğrultusunda olayın soruşturmaya sevk edileceğini ve disiplin kurullarının sendika kanununa uygun olarak doktor aleyhine çalışmalar yürüteceğini duyurdu.
Kızıldeniz Valiliği Veterinerlik Müdürlüğü de tavuğun ameliyat edildiğine dair iddiaların ardından müdürlükten bir komite ve belediye meclisi tarafından yapılan incelemeye dayanarak doktorun Safaga'daki kliniğinin kapatıldığını duyurdu. Veteriner Hekimliği Müdürlüğü Başkanı Fethi es-Selemi yaptığı basın açıklamasında soruşturma komitesinin kliniğin Veterinerlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nden lisans almadığını ortaya çıkardığını aktardı.
Diğer yandan söz konusu kliniğin sayfası da dünden bu yana Facebook'ta herhangi bir yeni gönderi yayınlamadı. Olaydan sonra bir daha ortalıkta görünmeyen doktorun kliniğin ruhsatsız oluşundan sorumlu tutulup tutulmayacağı ise bilinmiyor.



Dezenformasyonla mücadelede Fransa atağa geçti

Fransa Dışişleri Bakanlığı, önceki aylarda dezenformasyonla mücadele kampanyası başlattı (AFP)
Fransa Dışişleri Bakanlığı, önceki aylarda dezenformasyonla mücadele kampanyası başlattı (AFP)
TT

Dezenformasyonla mücadelede Fransa atağa geçti

Fransa Dışişleri Bakanlığı, önceki aylarda dezenformasyonla mücadele kampanyası başlattı (AFP)
Fransa Dışişleri Bakanlığı, önceki aylarda dezenformasyonla mücadele kampanyası başlattı (AFP)

Harcamaları azaltmaya çalışan Donald Trump yönetimi, ABD'nin diğer ülkelerin yürüttüğü dezenformasyon kampanyalarına karşı koyabileceği mekanizmaların önemli bir kısmını yok etti. 

Cumhuriyetçi Partililerin seslerini Rusya gibi dış güçlerin yükselttiğini iddia eden Joe Biden yönetiminin kendilerini sansürlediğini savunan Amerikalı muhafazakarlar da bu kararda etkili oldu. 

New York Times (NYT), Washington'ın geride bıraktığı boşluğu Fransa'nın doldurmaya çalıştığını bildiriyor. 

Paris yönetimi, dezenformasyonla mücadele ederken ifade özgürlüğünü de koruyacaklarını öne sürüyor. 

Fransa Dışişleri Bakanlığı'nın dezenformasyon üzerine çalışan yöneticilerinden Eléonore Caroit, Amerikan gazetesine şöyle konuştu:

Dezenformasyonla mücadele son yıllarda çok yatırım yaptığımız bir konu. Ulusal güvenlikte egemenlik açısından karşılaştığımız tehlikelerin en büyüklerinden birinin dezenformasyon olduğu artık çok açık.

2024'teki Paris Olimpiyatları'nın güvenliği için ABD ve Fransa yakın çalışmıştı. NYT, Trump'ın Amerikan istihbarat örgütlerinin dezenformasyonla ilgili birimlerini küçültmesi ya da yok etmesi sonucunda ABD'nin diğer ülkelere de bu konuda yardım edemediğini aktarıyor. 

Paris çevresindeki camilerin önlerine domuz kafaları bırakılması gibi olayların peşine düşen Fransa yönetimiyse bunların çoğunun arkasında Rusya'nın olduğu kanısında. 

Caroit, dış güçlerin sosyal medyada bu tür olayların görünürlüğünü artırarak ülkelerini karıştırmaya çalıştığını iddia etti. 

Moskova, dünyanın farklı yerlerinde olduğu gibi Fransa'da da radikal sağı desteklemekle suçlanıyor. 

ABD'deki muhafazakarlar gibi Marine Le Pen'in Ulusal Birlik partisinin üyeleri de dezenformasyonla mücadele kisvesiyle sansürlendiklerini öne sürüyor. 

Fransa'nın Kremlin destekli Russia Today ve Sputnik'i yasaklaması, mutlak ifade özgürlüğünü savunanlardan tepki görüyor.

İlkokul çocuklarına medya okur yazarlığı eğitimi verdiklerini anlatan Caroit, sansür iddiaları hakkında şöyle konuştu:

Hiç kimsenin fikirlerini dile getirmesini engellemiyoruz ama halkın aldığı bilginin kaynağını bilmesini istiyoruz. Bunun seçimlere etkisi var. Yurttaşların ülkenin kurumlarını ve kendi temsilcilerini nasıl gördüğü üzerinde etkisi var. Bu mesele özellikle genç kuşaklar için son derece önemli.

Independent Türkçe, New York Times, AFP


Neandertallerin büyük burnuyla ilgili teori çürütüldü

Altamura Adamı, üzerini kaplayan kalsit nedeniyle yerinden çıkarılmadan inceleniyor (K.A.R.S.T. PRIN Projesi)
Altamura Adamı, üzerini kaplayan kalsit nedeniyle yerinden çıkarılmadan inceleniyor (K.A.R.S.T. PRIN Projesi)
TT

Neandertallerin büyük burnuyla ilgili teori çürütüldü

Altamura Adamı, üzerini kaplayan kalsit nedeniyle yerinden çıkarılmadan inceleniyor (K.A.R.S.T. PRIN Projesi)
Altamura Adamı, üzerini kaplayan kalsit nedeniyle yerinden çıkarılmadan inceleniyor (K.A.R.S.T. PRIN Projesi)

Bugüne kadar incelenen ilk Neandertal burun boşluğu fosili, soyu tükenen türün burnunun soğuk iklimlere adapte olmak üzere evrimleşmediğini gösterdi.

Modern insanın (Homo sapiens) en yakın akrabalarından Neandertaller hakkında süregelen tartışmalardan biri, onların büyük burunlarının işleviydi.

Yaklaşık 40 bin yıl önce soyu tükenen Neandertallerin, büyük burunlarına paralel şekilde, soğuk ve soğuk ve kuru ortamlara uyum sağlamak için büyük sinüslere sahip oldukları düşünülüyordu.

Bu özgün burun yapısının, havayı akciğerlere ulaşmadan önce ısıtıp nemlendirdiği varsayılıyordu.

Ancak burun içi kemikler zaman içinde bozunduğu için bugüne kadar Neandertallere ait bir burun boşluğu incelenememişti. Bu nedenle sözkonusu teori güçlü kanıtlarla desteklenemiyordu.

Perugia Üniversitesi'nden Costantino Buzi ve ekibi, son derece iyi korunmuş bir örneği inceleyerek bu teoriyi çürüttü.

Araştırmacılar 1993'te İtalya'nın güneyindeki Altamura kentinde keşfedilen ve bugüne kadarki en eksiksiz Neandertal iskeletlerinden biri olan "Altamura Adamı" fosilini inceledi.

İskelet kalın bir kalsit tabakasıyla kaplı olduğu için kemiklerine zarar vermemek adına Altamura Adamı bulunduğu yerden çıkarılmadan analiz edildi.

Bilim insanları endoskopik teknolojiden yararlanarak 130 bin ila 172 bin yıllık olduğu tahmin edilen örneğin dijital modelini oluşturdu. 

Bulguları hakemli dergi PNAS'te dün (17 Kasım) yayımlanan çalışmaya göre Neandertallerin iç burun yapıları eşsiz değildi ve modern insanlarınkiyle arasında ciddi bir fark yoktu.

Araştırmacılar bu insan türünün, kısa uzuvları ve tıknaz yapısıyla soğuğa adapte olduğunu ancak burunlarının bu dayanıklılıkta bir rol oynamadığını söylüyor.

Buzi, burun boşluğunun yapısının soğuk ortama uyumlu, geniş Neandertal yüzüyle tutarlı olduğunu söylüyor.

Araştırmacı "Basitçe söylemek gerekirse, burnun iç kısmına bakarak Neandertallerin soğuk iklime uyum sağlamak için kendi çözümlerini geliştirdiğini görebiliriz" diyerek ekliyor: 

Yani yüzleri, bizimkinden farklı bir modelle soğuğa adapte olmuştu.

Çalışmada yer almayan paleoantropolog Todd Rae ise türün büyük burnunun soğuk havayla ilgisi olmayabileceğini söylüyor.

Sussex Üniversitesi'nden Rae "Homo cinsinin tüm eski türleri geniş burunlu" diyerek ekliyor:

Çoğu Homo sapiens geniş burunlu; sadece türün çok küçük bir kısmını kapsayan Kuzey Avrupa/Arktik bölgesi insanları geniş burunlu değil.

Independent Türkçe, IFLScience, Live Science, PNAS


Cambridge Sözlüğü, 2025'in sözcüğünü seçti

YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)
YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)
TT

Cambridge Sözlüğü, 2025'in sözcüğünü seçti

YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)
YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)

Cambridge Üniversitesi Yayınları'nın İngilizce sözlüğü, bu yılın kelimesini "parasocial" olarak açıkladı. 

Türkçeye parasosyal diye çevrilen bu sözcük, insanların tanımadığı biriyle ya da yapay zekayla kurduğu ilişkiyi tarif ediyor. 

İlk olarak 1956'da Donald Horton ve Richard Wohl adlı sosyologlar tarafından oluşturulan bu kavram, televizyon izleyicilerinin ekranda gördüğü kişilerle kurduğu ilişkileri açıklamak için kullanılmıştı. 

Bilgisayar ve cep telefonlarının topluma yayılmasıyla birlikte sosyal medya fenomenleri ve internet karakterleri de bu ilişkilerin yaygınlığını ve önemini artırdı. 

Cambridge Dictionary'nin kelimeye verdiği örnek kullanımlardan biri, bu yıl NFL yıldızı Travis Kelce'yle nişanlandığını açıklayan ABD'li şarkıcı Taylor Swift'in hayranlarının, şahsen hiç tanımadıkları bu çifti canı gönülden tebrik etmesi oldu.

Lily Allen'ın son albümü West End Girl'de anlattığı ayrılık hikayesinin, Britanyalı şarkıcının "aşk hayatına yönelik parasosyal bir ilgi" doğurduğu da sözlük tarafından hatırlatıldı.

Parasosyalin 2025'in sözcüğü seçilmesinin bir diğer nedeniyse insanların ChatGPT gibi yapay zeka sohbet robotlarıyla kurdukları ilişkiye yönelik endişelerin artması.

Cambridge Dictionary yazarlarından Colin McIntosh, yayımladığı açıklamada bu kelimenin "2025'in ruhunu yakaladığını" söyledi:

Bir zamanların akademik terimi artık ana akıma girdi. Milyonlarca kişi parasosyal ilişkiler içinde, çok daha fazlası da bunların artışıyla ilgili.

Cambridge Üniversitesi'nde deneysel sosyal psikoloji dersleri veren Simone Schnall da "Pek çok kişinin sosyal medya fenomenleriyle yoğun ve sağlıksız parasosyal ilişkiler kurduğu bir döneme girdik. Bu, insanların parasosyal ilişkiler kurduğu kişileri tanıdığını düşündüğü, onlara güvendiği ve aşırıya kaçan bağlılık biçimleri geliştirdiği ancak tamamen tek taraflı bir durum" dedi.

Cambridge Dictionary bu sene dikkat çeken diğer kelimeleri de sıraladı. Bunlardan ikisi şöyle:

Slop: Genelde üretken yapay zeka teknolojisi kullanılarak oluşturulan, düşük kaliteli internet içeriğine deniyor.

Memeify: Bir olayı, görseli ya da kişiyi internet mimi haline getirmek.

Birleşik Krallık üniversitesinin sözlüğüne, bu yıl 6 bin kelime daha eklendi. Özellikle Z kuşağı şu sözcükleri yaygın kullanıyor:

Delulu: Gerçekle yüzleşmek yerine gerçek olmayan şeylere tutunmayı tercih etmek.

Skibidi: Havalı ya da kötü gibi farklı manalara gelebilen bu sözcük, espri amacıyla hiçbir anlam taşımadan da kullanılabiliyor.

Tradwife: Geleneksel "evli kadın" rolüne, yapılan ev işlerinin sosyal medyada paylaşılması da eklendi.

Independent Türkçe, BBC, CNN