Şimdiye kadar bilinmeyen kitlesel yok oluş, dinozorların Dünya'ya hükmetmesini sağlamış

Dünya tarihindeki bir kitlesel yok oluş dinozorlara yaşam şansı tanıdı, bir diğeriyse onları yok etti (Unsplash)
Dünya tarihindeki bir kitlesel yok oluş dinozorlara yaşam şansı tanıdı, bir diğeriyse onları yok etti (Unsplash)
TT

Şimdiye kadar bilinmeyen kitlesel yok oluş, dinozorların Dünya'ya hükmetmesini sağlamış

Dünya tarihindeki bir kitlesel yok oluş dinozorlara yaşam şansı tanıdı, bir diğeriyse onları yok etti (Unsplash)
Dünya tarihindeki bir kitlesel yok oluş dinozorlara yaşam şansı tanıdı, bir diğeriyse onları yok etti (Unsplash)

66 milyon yıl önce Dünya'ya çarpan ve tüm yaşamın yaklaşık 4'te üçünü yok eden ünlü göktaşı, dinozorları da ölüme mahkum etmişti.
Ancak bu olay, canlı organizmaların 3,5 milyar yıl önce evrimleşmesinden bu yana gezegenin yaşadığı 5 kitlesel yok oluştan yalnızca biriydi ve üstelik en kötüsü de değildi.
Şimdiyse bilim insanları, fosil kayıtlarında yeni bir kitlesel yok oluşun kanıtlarını bulduğu açıkladı. Onlara göre yeni keşfedilen yok oluş, dinozorların dünyaya 200 milyon yıl boyunca hükmetmesini sağladı.
CNN'nin haberine göre söz konusu yok oluş, 232 ila 234 milyon yıl önce gerçekleşti ve Carnian Pluvial Olayı diye adlandırıldı.
Vuhan'daki Çin Yerbilimleri Üniversitesi'nde jeolog ve çalışmanın yazarı Jacopo Dal Corso, "Paleontologlar şimdiye kadar, yaşam tarihinin son 500 milyon yılında 5 'büyük' ​​kitlesel yok oluş tespit etmişti” dedi ve ekledi:
"Bunların çoğunun Dünya'nın ve yaşamın evrimi üzerinde derin bir etkisi oldu. Şimdiyse başka bir büyük yok oluşu belirledik. Üstelik karada ve okyanuslarda yaşamın yeniden serpilmesinde önemli bir role sahip olduğu ve modern ekosistemlerin kökenlerine işaret ettiği anlaşılıyor."
Araştırmacılar, yok oluşun büyük olasılıkla büyük volkanik patlamalardan kaynaklandığını söyledi. Söz konusu patlamaların Kanada'nın batısında yaşandığı ve büyük miktarda volkanik bazaltın dökülmesiyle Kuzey Amerika'nın batı kıyılarını oluşturduğu düşünülüyor.
Dal Carso, "Patlamalar o kadar büyüktü ki karbondioksit gibi sera gazlarını büyük miktarlarda saldı ve ani küresel ısınmaya sebebiyet verdi” ifadelerini kullandı.
Patlamaların neden olduğu iklim değişikliğinin okyanusta ve karada büyük bir biyo-çeşitlilik kaybına neden olduğu belirtildi. Ancak yok oluştan hemen sonra bayrağı yeni gruplar devraldı ve daha modern ekosistemler oluşturdu.
İklimdeki değişimler, bitki yaşamının serpilmesini ve bugün "iğneli” diye bildiğimiz yaprak dökmeyen ağaçlardan oluşan ormanların büyümesini sağladı.
Üstelik sadece dinozorlar değil, ilk kaplumbağalar, timsahlar, kertenkeleler ve ilk memeliler de dahil olmak üzere birçok modern hayvan da bu dönemde ortaya çıktı.
Öte yandan, Scientific Advances isimli hakemli bilimsel dergide yayımlanan çalışmaya göre, Carnian Pluvial Olayı okyanus yaşamını derinden etkiledi ve buradaki yaşamın yüzde 33'ünü yok etti.
Ancak yok oluştan sonra okyanus kimyasında derin değişimler yaşandı ve bugünkü mercan resiflerinin yanı sıra modern plankton gruplarının çoğunun ortaya çıkışını müjdeledi.
Isınan iklim aynı zamanda artan yağışla ve 1 milyon yıl süren nemli bir periyotla da ilişkilendiriliyor. Ancak Bristol Üniversitesi'nden paleontoloji profesörü ve çalışmanın yazarı Mike Benton, "Dinozorlara şans veren, nemli bölümden sonraki ani kurak koşullar. Dinozorların bu hadiseden yaklaşık 20 milyon yıl önce ortaya çıktığını artık biliyoruz ama Carnian Pluvial Olayı vuku bulana kadar pek nadir ve önemsizdiler" diyor.
Benton, karasal yaşamın ne ölçüde zarar gördüğüne ilişkin henüz bir rakam veremediklerini söylüyor. Ancak olayın, dünya çapında çok farklı ekolojilere sahip bitki ve hayvanları etkilediği ve kısa sürede önemli ölçüde tür kaybına neden olduğu düşünülüyor.
 
Independent Türkçe, CNN



Çekya, siber güvenlik endişeleri nedeniyle devlet yönetiminde DeepSeek kullanımını yasakladı

Çekya Çin merkezli DeepSec'in ürünlerini yasakladı (Reuters)
Çekya Çin merkezli DeepSec'in ürünlerini yasakladı (Reuters)
TT

Çekya, siber güvenlik endişeleri nedeniyle devlet yönetiminde DeepSeek kullanımını yasakladı

Çekya Çin merkezli DeepSec'in ürünlerini yasakladı (Reuters)
Çekya Çin merkezli DeepSec'in ürünlerini yasakladı (Reuters)

Çekya’daki yetkililer dün yaptıkları açıklamada, siber güvenlik endişeleri nedeniyle Çinli yapay zeka (AI) startup'ı DeepSeek'in herhangi bir ürününün devlet yönetiminde kullanılmasını yasakladıklarını duyurdu.

Şarku'l Avsat'ın DPA'dan aktardığına göre Çekya Başbakanı Petr Fiala, hükümetin Ulusal Siber Güvenlik Kurumu'ndan, şirketin Çinli resmi makamlarla iş birliği yapmak zorunda olması nedeniyle kullanıcı verilerine yetkisiz erişim tehdidine işaret eden bir uyarı aldıktan sonra bu kararı aldığını söyledi. Bu hamle, ocak ayında chatbot'a erişimi yasaklayan İtalya ve Avustralya da dahil olmak üzere diğer ülkeler tarafından kullanıcıların verilerini korumak için atılan benzer adımları takip ediyor.

Çek hükümeti 2018 yılında, güvenlik tehdidi oluşturdukları uyarısının ardından Çinli telekom şirketleri Huawei ve ZTE tarafından üretilen donanım ve yazılımları kullanmayı bıraktı.

DeepSeek 2023 yılında Çin'in Hangzhou kentinde kuruldu ve aynı yıl ilk büyük ölçekli yapay zeka dil modelini piyasaya sürdü.