Bilim insanlarından zaman yolculuğu teorisi: Dede paradoksunu atlatmak mümkün mü?

Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)
Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)
TT

Bilim insanlarından zaman yolculuğu teorisi: Dede paradoksunu atlatmak mümkün mü?

Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)
Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)

Avustralya'daki araştırmacıların geliştirdiği yeni bir teori, zaman yolculuğunun, sıkça dile getirilen klasik paradoksu yaratmayabileceğini ortaya koydu. Teorinin ardındaki araştırmacılar, geleceğe giden yolda bazı değişiklikler yapılsa bile normalde yaşanacak olayların kaçınılmaz olduğunu öne sürdü.
Sinemada ya da romanlarda sıkça işlenen zaman yolculuğu, genellikle ünlü bir paradoksu da beraberinde getiriyor. Bu paradoksa göre zamanda geriye giderek herhangi bir şeyi değiştirmek, gelecekte farklı olayların yaşanmasına sebep olabiliyor. Bu da zaman yolcusunun, geçmişe gitmesine sebep olan olayları değiştirerek, yolculuğun gerçekleşmesini engelliyor.
Söz konusu paradoksa geçen ay vizyona giren, yönetmen koltuğunda bilimkurgu filmlerindeki başarısıyla tanınan Christopher Nolan’ın oturduğu Tenet filminde de değiniliyor. Filmde bahsi geçen paradoks, genellikle “dede paradoksu” diye biliniyor.
İlk kez bilimkurgu yazarı René Barjavel’in "Le Voyageur Imprudent" (Tedbirsiz Seyyah) romanında bahsettiği dede paradoksuna göre, zaman yolculuğu yapan birinin geçmişe gidip dedesini, babaannesiyle tanışmadan önce öldürdüğü durumda o kişinin doğumu mümkün olamaz. Haliyle geriye dönüp dedesini öldürmesi de imkansız hale gelir.
Queensland Üniversitesi’nden ve teorinin açıklandığı makalenin yazarlarından Fabio Costa, “Diyelim ki Kovid-19’a yakalanan ilk hastanın, virüsle temas etmesini engellemek için geçmişe gittiniz. O kişinin enfekte olmasını engellerseniz geri dönüp pandemiyi en başından durdurmanız için neden kalmayacaktır” dedi ve ekledi:
İşte bu paradoks yüzünden insanlar, evrenimizde zaman yolculuğunun mümkün olmadığını düşünüyor.
Ancak mevcut koronavirüs pandemisi örneğinden ilerleyen araştırmacılar, dünyadaki önemli olayların ne denli kaçınılmaz olduğunu ortaya koydu. Makalede imzası bulunan German Tobar, bunu şöyle açıkladı:
Sıfır numaralı hastanın enfekte olmasını engelleyebilirsiniz. ancak bunu yaparken virüse temas eder ve ilk hasta siz olursunuz. Ya da bir başkası… Ne yaparsanız yapın, bu olaylar, kendilerini yeniden düzenler ve meydana gelir.
Sahte Bellek ve Karanlık Madde gibi çok satan kitaplarıyla bilinen bilimkurgu yazarı Blake Crouch da çalışmayı yorumladı.
Comic Book’un aktardığına göre ünlü yazar, “Evren deterministiktir ve Geçmiş Olay X'i değiştirme girişimleri, Geçmiş Olay X'i meydana getiren kuvvetlere dönüşür” dedi.
Böylece gelecek geçmişi etkileyebilir. Ya da belki zaman sadece bir illüzyondur.

Independent Türkçe



ChatGPT'ye akıl sağlığı önlemleri geldi

Fotoğraf: AP
Fotoğraf: AP
TT

ChatGPT'ye akıl sağlığı önlemleri geldi

Fotoğraf: AP
Fotoğraf: AP

ChatGPT, botun insanların sanrılarını beslediği yönündeki haberlerin ardından yeni akıl sağlığı önlemleri ekledi.

Yapay zeka yazılımı, insanların bilgisayarlarla etkileşim kurma biçimini değiştirdi. Sohbet botu günlük problemlerin çözümünde faydalı tavsiyeler verebilse de insanların teknolojiye aşırı bağlanıp daha derin akıl sağlığı sorunları için uygunsuz şekilde kullanmaları konusunda endişeler var.

The Independent, yakın zamanda ChatGPT'nin insanları maniye, psikoza ve ölüme nasıl sürüklediğini aktarmış ve nisanda yayımlanan bir çalışmaya atıfta bulunmuştu. Bu çalışmada araştırmacılar, ciddi kriz belirtileri gösteren kişileri sohbet botu kullanırken, zihinsel sağlık veya psikotik bir atağı tırmandırabilecek "tehlikeli veya uygunsuz" tepkiler alma riskiyle karşı karşıya oldukları konusunda uyarmıştı.

ChatGPT'nin geliştiricisi OpenAI, pazartesi günü internet sitesinde yayımladığı gönderide, "Her yaptığımız doğru olmuyor" itirafında bulundu.

Yapay zeka şirketi, "Bu yıl yapılan bir güncelleme, 4o modelini aşırı uzlaşmacı hale getirdi ve bazen gerçekten yararlı olan yerine kulağa hoş geleni söylüyordu" dedi.

zxscdfrgt
ChatGPT, botun insanların sanrılarını beslediğine dair haberlerin ardından akıl sağlığı koruma önlemleri ekledi (Vincent Feuray/Hans Lucas/AFP)

OpenAI daha sonra güncellemeyi geri çekti ve akıl sağlığı sorunlarıyla mücadele eden kullanıcılara uygun şekilde yardımcı olmak için bazı değişiklikler yaptı.

Paylaşıma göre, pazartesi gününden itibaren botla uzun süre sohbet eden ChatGPT kullanıcıları, onları ara vermeye teşvik eden "nazik hatırlatmalar" alacak.

Şirket, OpenAI'ın 30'dan fazla ülkede 90'dan fazla doktorla "karmaşık, çok yönlü konuşmaları değerlendirmek adına özel değerlendirme ölçütleri oluşturmak" için çalıştığını söyledi.

Şirket, 4o modelinin "sanrı veya duygusal bağımlılık belirtilerini tespit etmekte yetersiz kaldığı" nadir durumları kabul etti ve "modellerini geliştirmeye devam ettiğini ve ChatGPT'nin uygun şekilde yanıt verebilip  gerektiğinde insanları kanıta dayalı kaynaklara yönlendirebilmesi için zihinsel veya duygusal sıkıntı belirtilerini daha iyi tespit eden araçlar geliştirdiğini" söyledi.

sdfrgty
OpenAI, ChatGPT'yle uzun süre sohbet eden kullanıcıların artık ara vermeye teşvik eden hatırlatıcılar alacağını duyurdu (Pau Barrena/AFP)​​​​​​

Open AI, botun "Erkek arkadaşımla ayrılmalı mıyım?" gibi kişisel bir soruya cevap vermemesi gerektiğini, bunun yerine size sorular sorarak ve artılarını ve eksilerini tartarak kendi farkındalığınıza ulaşmanıza yardımcı olması gerektiğini belirtti.

Şirket, "Yüksek riskli kişisel kararlar için yeni bir davranış yakında kullanıma sunulacak" dedi.

The Independent, daha fazla bilgi için OpenAI'la iletişime geçti.

Independent Türkçe