Bilim insanlarından zaman yolculuğu teorisi: Dede paradoksunu atlatmak mümkün mü?

Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)
Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)
TT

Bilim insanlarından zaman yolculuğu teorisi: Dede paradoksunu atlatmak mümkün mü?

Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)
Filmlere, dizilere ve romanlara sık sık konu olan zaman yolculuğu, beraberinde ünlü bir paradoksu da getiriyor (Pikrepo)

Avustralya'daki araştırmacıların geliştirdiği yeni bir teori, zaman yolculuğunun, sıkça dile getirilen klasik paradoksu yaratmayabileceğini ortaya koydu. Teorinin ardındaki araştırmacılar, geleceğe giden yolda bazı değişiklikler yapılsa bile normalde yaşanacak olayların kaçınılmaz olduğunu öne sürdü.
Sinemada ya da romanlarda sıkça işlenen zaman yolculuğu, genellikle ünlü bir paradoksu da beraberinde getiriyor. Bu paradoksa göre zamanda geriye giderek herhangi bir şeyi değiştirmek, gelecekte farklı olayların yaşanmasına sebep olabiliyor. Bu da zaman yolcusunun, geçmişe gitmesine sebep olan olayları değiştirerek, yolculuğun gerçekleşmesini engelliyor.
Söz konusu paradoksa geçen ay vizyona giren, yönetmen koltuğunda bilimkurgu filmlerindeki başarısıyla tanınan Christopher Nolan’ın oturduğu Tenet filminde de değiniliyor. Filmde bahsi geçen paradoks, genellikle “dede paradoksu” diye biliniyor.
İlk kez bilimkurgu yazarı René Barjavel’in "Le Voyageur Imprudent" (Tedbirsiz Seyyah) romanında bahsettiği dede paradoksuna göre, zaman yolculuğu yapan birinin geçmişe gidip dedesini, babaannesiyle tanışmadan önce öldürdüğü durumda o kişinin doğumu mümkün olamaz. Haliyle geriye dönüp dedesini öldürmesi de imkansız hale gelir.
Queensland Üniversitesi’nden ve teorinin açıklandığı makalenin yazarlarından Fabio Costa, “Diyelim ki Kovid-19’a yakalanan ilk hastanın, virüsle temas etmesini engellemek için geçmişe gittiniz. O kişinin enfekte olmasını engellerseniz geri dönüp pandemiyi en başından durdurmanız için neden kalmayacaktır” dedi ve ekledi:
İşte bu paradoks yüzünden insanlar, evrenimizde zaman yolculuğunun mümkün olmadığını düşünüyor.
Ancak mevcut koronavirüs pandemisi örneğinden ilerleyen araştırmacılar, dünyadaki önemli olayların ne denli kaçınılmaz olduğunu ortaya koydu. Makalede imzası bulunan German Tobar, bunu şöyle açıkladı:
Sıfır numaralı hastanın enfekte olmasını engelleyebilirsiniz. ancak bunu yaparken virüse temas eder ve ilk hasta siz olursunuz. Ya da bir başkası… Ne yaparsanız yapın, bu olaylar, kendilerini yeniden düzenler ve meydana gelir.
Sahte Bellek ve Karanlık Madde gibi çok satan kitaplarıyla bilinen bilimkurgu yazarı Blake Crouch da çalışmayı yorumladı.
Comic Book’un aktardığına göre ünlü yazar, “Evren deterministiktir ve Geçmiş Olay X'i değiştirme girişimleri, Geçmiş Olay X'i meydana getiren kuvvetlere dönüşür” dedi.
Böylece gelecek geçmişi etkileyebilir. Ya da belki zaman sadece bir illüzyondur.

Independent Türkçe



Meta'nın spam temizliği iyi niyetli kullanıcıları da vurdu

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Meta'nın spam temizliği iyi niyetli kullanıcıları da vurdu

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

Facebook, dünyanın en popüler sosyal ağında devam eden temizlik kapsamında 10 milyondan fazla hesabı sildi.

Facebook'un ana şirketi Meta bu hamlenin amacının "spam içerikleri engellemek" ve gerçek hesapları teşvik etmek olduğunu belirtse de bazı kullanıcılar, hesaplarının bir yanlış anlamayla silinmesinden şikayet ediyor.

Bir blog yazısında bu rakamı doğrulayan Facebook, 2025'in ilk yarısında her ay 1 milyondan fazla hesabın silindiğini açıkladı.

Şirket blog gönderisinde, "Çoğu zaman aynı mim ya da video, bazen bunun yaratıcısı gibi davranan hesaplarda, bazen de farklı spam hesaplarda tekrar tekrar ortaya çıkıyor" diye yazdı.

Bu durum kullanıcı deneyimini herkes için olumsuz etkiliyor ve yeni seslerin ortaya çıkmasını zorlaştırıyor. Facebook'taki orijinal olmayan içeriği azaltmak ve nihayetinde orijinal içerik paylaşan üreticileri koruyup desteklemek için daha güçlü önlemler alıyoruz.

Düzinelerce kullanıcı, sahte olmamasına rağmen hesaplarının kaldırıldığına dair benzer deneyimlerini sosyal medyada paylaşırken bazıları, hesaplarını yanlışlıkla sahte diye tanımlayan yapay zeka sistemlerini sorumlu tutuyor.

Bir kullanıcı Reddit forumu MetaLawsuits'te yazdığı bir gönderide "Görünüşe göre bağlantı kurma becerisi, anlayıştan yoksun bir algoritma tarafından elimizden alınıyor" diyor.

Müşterilerimize, iş bağlantılarımıza ulaşmaya ve ilişkilerimizi sürdürmeye çalıştığımız için işletmemiz şu anda sıkıntı içinde. Oğlumun otizm destek ağının da kesilmesi terk edilmiş hissetmemize neden oldu... Bu kopukluk insanlık dışı, adaletsiz ve son derece yürek parçalayıcı.

"Meta'nın engelleme dalgası" diye adlandırılan toplu silinmelerin, yine Meta'ya ait olan Instagram'daki kullanıcıları da etkilediği anlaşılıyor.

The Independent, silinen gerçek hesaplarla ilgili daha fazla yorum için şirketle temasa geçti.

Hesabı silinen tüm kullanıcılara bu işlemi bildiren bir e-posta gönderiliyor.

Şirketin destek sayfalarına göre Facebook kullanıcıları hesaplarının herhangi bir şekilde askıya alınmasına 180 gün içinde itiraz edebiliyor ve bu sürenin sonunda profil kalıcı olarak siliniyor.

Bu büyük ölçekli hesap silme işlemi, diğer teknoloji şirketlerinin de kendi platformlarını temizlemek üzere adımlar attığı bir dönemde yaşanıyor.

2023'te Google, milyonlarca kullanıcıyı etkilemeye devam eden bir hamleyle, etkin olmayan tüm Gmail, Fotoğraflar ve Drive hesaplarını sileceğini duyurmuştu.

Meta'nın patronu Mark Zuckerberg daha önce Facebook'ta etkileşimi artırmak amacıyla daha da aşırıya kaçan temizlikler yapılmasını önermişti.

2022'de şirket içi bir e-posta göndererek tüm Facebook kullanıcılarının arkadaşlarını silme planını açıkladığı bildirilmişti.

"Muhtemelen çılgınca bir fikir: Herkesin grafiklerini [bağlantılarını] silerek baştan başlamalarını sağlamayı düşünebiliriz" diye yazdığı şirket yöneticileri, bu fikri geri çevirmişti.

Independent Türkçe