عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

ABD ve Rusya nükleer anlaşmada birbirini yalanlıyor

ABD ve Rusya nükleer anlaşmada birbirini yalanlıyor
    Washington/Şarku'l Avsat
TT
TT

ABD ve Rusya nükleer anlaşmada birbirini yalanlıyor

ABD ve Rusya nükleer anlaşmada birbirini yalanlıyor

Washington ve Moskova, New Start Anlaşması’nın süresinin uzatılmasına ve nükleer silahların azaltılmasına ilişkin aralarındaki anlaşmazlıkları gidermek için geçen hafta yapılan görüşmeler hakkında birbiriyle çelişen açıklamalar yaptılar.
ABD’nin müzakerelerden sorumlu elçisi Marshall Billingsley salı günü yaptığı açıklamada, iki ülkenin 2021 Şubat ayında geçerliliği sona erecek anlaşmanın geleceği hakkında uzlaşmaya yönelik ilerleme kaydettiğini söyledi.
New Start stratejik silahların azaltılmasını öngören bir anlaşma. Marshall konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Aslında karşılıklı olarak nükleer cephanelikleri sınırlama ve dondurmayı kabul etmeleri şartıyla New Start Anlaşması’nı belirli bir süre uzatmak istiyoruz. İki hükümetin en üst kademelerinde bir ön anlaşma olduğunu düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.-
Rusya ve ABD’li yetkililer geçen hafta nükleer silahların kontrol altına alınmasına ilişkin yeni bir müzakere turu için Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de bir araya gelmişti.
Rusya: ABD’nin şartını reddettik
Rusya’dan cevap gecikmedi. Üst düzey bir Rus yetkili hızlı davranıp ülkesinin, anlaşmanın uzatılması ve Rus ile ABD nükleer tersanelerinin dondurulmasına ilişkin ABD tarafından belirlenen şartı reddettiğini açıkladı.
Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı Sergey Ryabkov, olaylar hakkında farklı bir açıklama yaparak Washington’un önerisini kabul etmediklerini duyurdu. Rusya merkezli TASS haber ajansının aktardığına göre Ryabkov “Bu kabul edilemez bir öneri” dedi.
Rus haber ajanslarına göre Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı yaptığı açıklamada “ABD’liler onlara teslim ettiğimiz belgeleri kabul ederlerse, yarın bir anlaşmaya varabiliriz” dedi. RIA Novosti haber ajansının aktardığına göre bakan yardımcısı sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ancak pek çok ihtilaf bulunurken Washington’daki meslektaşlarımızın bu tür fikirleri hangi gerekçelerle öne sürdüğünü hayal edemiyorum.”
Aynı zamanda Washington, Pekin’e defalarca nükleer silah cephaneliğini sınırlama müzakerelerine katılma çağrısında bulundu ancak üç hafta sonra yapılması planlanan ABD seçimlerinin yaklaşmasıyla birlikte ABD Başkanı Donald Trump’ın yönetimi, anlaşmanın şu anki haliyle kalacağına işaret etti.
ABD’nin müzakerelerden sorumlu yetkilisi, geçtiğimiz hafta ayrıntıları kaydetmeye başlamak amacıyla ön anlaşmaya son onayı vermek üzere Asya ziyaretini yarıda kesmişti. Billingsley “Bu anlaşmayı imzalamak için hazırız. Aslında bunu yarın imzalayabiliriz. Ancak Moskova aynısını yapacak siyasi bir istek göstermeli” ifadelerini kullandı. Billingsley, ABD’nin, nükleer programı git gide büyüyen Çin’in müzakerelere katılması için ısrar etmeye devam ettiğini ancak yine de Çin’in Rusya ve ABD cephanelikleri ile karşılaştırıldığında cephaneliğinin daha küçük olduğunu sözlerine ekledi. Billingsley açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Ruslarla üzerinde anlaştığımız bütün konular, Çinlileri müzakere masasına oturduklarında kapsaması için bu anlaşmanın genişletilmesine olanak sağlayacak şekilde çerçevelenmeli ve hazırlanmalı. ABD, Rusya ile kesinleştirme prosedürleri konusunda bir anlaşmaya varmaya çalışıyor ve bunun için gerekli adımları atmaya hazır. Nitekim Ruslar hakkında bildiğimiz bir şey var o da anlaşmaları bozma konusunda tecrübeli oldukları.”

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
TT
TT

Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)

Refik Huri

ABD, “uluslar inşa etme” başlıklı savaş döneminden Ukrayna, Gazze ve İran nükleer dosyasında acil uzlaşılar dönemine geçişi tamamlıyor. Her iki durumda da ABD dünyadaki komplikasyonları anlamaktan aciz gibi görünüyor.

Savaşlar döneminde, Başkan George W. Bush başkanlığında neo-muhafazakarlar, el-Kaide’nin New York'taki Dünya Ticaret Merkezi’ne yönelik saldırısını Afganistan'ı, ardından Irak’ı istila etme, Taliban ile Başkan Saddam Hüseyin rejimlerini devirme, dönemin ulusal güvenlik danışmanı Condoleezza Rice’ın, “Yeni Ortadoğu” olarak adlandırdığı planı gerçekleştirmeye çalışarak dünyayı zorla değiştirme hırsları için kullandılar.

Başkan Donald Trump'ın varmaya çalıştığı uzlaşılar döneminde ise itici güç anlaşmalar politikasıdır. Dünya Trump'ın ve etrafındaki oligarşinin gözünde savaş alanı değil, bir borsadır. Ukrayna, Gazze ve nükleer dosyada zor uzlaşılar için müzakereleri yürüten kişi ise krizler, savaşlar, jeopolitik ve stratejik çatışmalar dünyasında deneyimsiz olan gayrimenkul geliştiricisi Steve Witkoff'tur.

Beyaz Saray'daki karar alıcıya gelince, temsilcisinden daha deneyimli değil ve kararlarında içgüdü ile basit algıya güveniyor, bu şekilde ABD'yi değiştirmek istedi ve karmaşık bir dünyaya tosladı. Kendilerine hizmet eden anlaşmalara açık olsalar bile, ideoloji tarafından yönlendirilen üç oyuncu ile canlı yayında dilediği iyi dilekler ve iyi niyetli çağrılarla başa çıkmaya çalıştı. Bunlardan ilki, yorumcu Nahum Barnea tarafından “iki ayak üzerinde yürüyen bir yanlış anlama” olarak tanımlanan Binyamin Netanyahu’dur. İkincisi, İmam Humeyni'nin dediği gibi, ABD'ye düşmanlığı devrimin temellerinden biri saymaya bağlı kalan, İslam Cumhuriyeti'nin güçlü bir devlet ve Devrim Muhafızları’nın anayasaya göre ihraç etme görevini üstlendiği bir devrim olduğunda ısrar eden İran'ın Dini Lideri Ali Hamaney’dir. Sonuncusu, istihbarattan Kremlin liderliğine yükselen, ABD, Avrupa ve Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Sovyetler Birliği'nin devrilmesinden sonra “tarihin sonu” olduğunu hayal ederek muzaffer gibi davranan herkesten Rusya’nın intikamını almaya başlayan tecrübeli Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’dir.

ABD Taliban’ı devirdikten sonra en uzun Amerikan savaşı haline gelen Afganistan'da 18 yıl boyunca savaştı ve “uluslar inşa etme” planını uygulamaya çalıştı.  General Stanley Allen McChrystal’ın dediği gibi, ABD, “geleneksel yollarla devrimci hedeflere ulaşmak istedi.” Yine ABD’nin en önemli komutanlarından olan McChrystal’a göre “başarı ölçeği öldürdüğümüz Taliban unsurlarının sayısı değil, aksine koruduğumuz nüfus sayısıdır.” Bir görgü tanığına göre, ABD’den yardımlar alanlar ve gündüz polikliniklerinde tedavi edilenler, geceleri ona karşı savaşıyorlardı. ABD, eski istihbarat direktörü Richard Helms'in şu sözlerini okumadı: “Ortadoğu politikaları ile ilgili tüm saçmalıkları unutun ve yüzyıllık ömürleri olan hususlara, dini mezhepler, aşiretler, kabileler ve etnik kökenlere dikkat edin.” Yine ABD, “Bir Afgan'ı kiralayabilirsiniz ama satın alamazsınız” diyen kişinin tavsiyesini dikkate almadı ve savaş Taliban’ın iktidara dönmesi ve kendisinin Kabil'den aşağılayıcı bir biçimde çekilmesiyle sona erdi.

ABD Irak'ı da kısa bir fırtınalı savaşın ardından işgal etti, Saddam Hüseyin rejimini devirdi ama çok geçmeden sokaklarında boğuldu. Terör diye adlandırdığı eylemlerle şiddetli bir direnişle karşı karşıya kaldı. Demokrasinin Irak'tan bölgeye yayılarak onu kaplayacağını hayal etti. Richard Perle'in dediği gibi saf bir şekilde “Saddam'ın devrilmesinin İranlıları Mollalar diktatörlüğünden kurtulmaya motive edeceğine” inandı. Ama bunun yerine Irak'ı “şer ekseni” içinde yer alan İslam Cumhuriyeti'ne altın bir tabakta sundu.

ABD anayasa uzmanı Noah Feldman'ın “hızlı seçimler yapmak demokrasiye hizmet etmeye kendisini adamamış, yanlış kişileri iktidara getirir” sözünü görmezden geldi. Irak'ın mutlak yöneticisi olarak atanan, ordunun ve Baas Partisi'nin dağıtılmasını emreden bilgisiz Paul Bremer da en azından şu itirafta bulundu: “Zaferden sonra Irak'taki güvenlik tehditlerine karşı koymaya hazır değildik.” Irak hükümetinin Amerikan güçlerinin yardımına ihtiyacı olmasına rağmen, Suriye'de Esed rejiminin devrilmesinden sonra İran’ın taraftarlarının bu güçlerin ülkeden hızla çekilmesi talebinin gerileyeceğini gösteren hiçbir şey yok. Artık Ahmet eş-Şara’nın başkanlığı konusunda rahatlamış olan Amerikan güçleri de kendisine karşı eylemlerde bulunan İran ve Suriye rejimleri arasında sıkışmış değil.

Steve Coll, “Aşil Tuzağı: Saddam Hüseyin, CIA ve ABD’nin Irak İşgalinin Kökenleri” kitabında: “Saddam'ın dayısı, eğitimcisi ve öğretmeni Hayrullah Kifah’ın, ailenin felsefesini ‘Allah üç şeyi yaratmamalıydı; Persler, Yahudiler ve sinekler’ şeklinde özetlediğini” anlatır.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline gelince, Başkan Vladimir Putin bunu NATO’nun Rusya sınırlarına yaklaşmasına ve neo-Nazilerin Kiev’i kontrol etmesine karşı kendini savunmak olarak tasvir ediyor. Ukraynalı gazeteci Illia Ponomarenko ise “Sana nasıl olduğunu göstereceğim” kitabında böyle olmadığına inanıyor ve şöyle diyor: “Ukrayna savaşının NATO ve hayali Batı tehditleriyle hiçbir ilgisi yok. Aksine, bu işgal, devleti Rus halkının çıkarlarına değil, kendi çıkarlarının hizmetine sunan bir diktatörün deliliğiyle ilgilidir.” Şarku'l Avsat'ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Putin Gürcistan'dan iki bölgeyi koparıp aldı, oğul Bush ve Obama ile bağları iyi olduğunda da Kırım'ı ilhak etti.

Kimse Trump'ın üç karmaşık sorunu çözecek anlaşmalarda nasıl başarılı olabileceğini bilmiyor. Bu sorunların ilki, İran'ın uranyum zenginleştirmesini ve yaptırımlara katlandıktan, nükleer eşikteki devlet olmak için milyarlarca dolar harcadıktan sonra nükleer silah sahibi olmasını önlemektir. İkincisi, Putin’in üçüncü yılında olmasına rağmen halen “özel operasyon” olarak adlandırdığı kapsamlı savaşı durdurmayı kabul etmesi için Cumhurbaşkanı Zelenskiy’yi, Kırım ve çoğu şu anda Rusya tarafından işgal edilmiş dört bölgenin kaybını kabul etmeye zorlamaktır. Üçüncüsü, Netanyahu’yu, savaşı bitirmeye ve Hamas hareketi ile İsrail'deki aşırı radikal hükümet arasındaki bir anlaşmayla rehineleri geri getirmenin bedeli olarak yıktığı Gazze'den çekilmeye zorlamaktır. Ama İsrail’in aşırı radikal hükümeti, Filistin devletini reddediyor ve Batı Şeria'yı ilhak etmekte diretiyor, eski rejimin silahlarının yok edilmesinden, onunla imzalanan güçleri ayırma anlaşması bölgesinin işgalinden sonra Suriye'deki yeni durumdan memnun, ayrıca Lübnan'daki Hizbullah'a şiddetli darbeler indirmeye de devam ediyor.

İronik olan, bu anlaşmalarda varsayılan başarının sadece statükoyu kabul etme ve “hakkın gücünden güç ile dayatılan hakka geçiş”ten ibaret olmasıdır.

Pascal De Sutter “Bizi Yönetenler” kitabında şöyle der: “En çılgın insanlara, kibirli ve yalancılara oy veriyoruz, çünkü hataları bize kendimiz hakkında güven veriyor. Bu yüzden bizim gibi olanlara oy veriyoruz.” ABD de bu konuda ilk değil, aksine listenin sonunda.

*Bu analiz Şarkul Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.