Dev kara deliğin yuttuğu yıldızın "spagettileşmesi" dünyadan izlendi

Süper kütleli bir kara delik tarafından parçalara ayrılan bir yıldızın "spagettileştiği" anın çizimi (M. Kornmesser/ESO)
Süper kütleli bir kara delik tarafından parçalara ayrılan bir yıldızın "spagettileştiği" anın çizimi (M. Kornmesser/ESO)
TT

Dev kara deliğin yuttuğu yıldızın "spagettileşmesi" dünyadan izlendi

Süper kütleli bir kara delik tarafından parçalara ayrılan bir yıldızın "spagettileştiği" anın çizimi (M. Kornmesser/ESO)
Süper kütleli bir kara delik tarafından parçalara ayrılan bir yıldızın "spagettileştiği" anın çizimi (M. Kornmesser/ESO)

Gökbilimciler Eridanus takımyıldızında çekilen “ışıltılı” bir ziyafete tanık oldu. Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’nden bilim insanları, süper kütleli bir kara deliğin parçalayarak yuttuğu yıldızdan gelen ışıkları yakaladı.
Kara deliğe yem olan yıldız, 215 milyon ışık yılı uzakta olsa da bu olay, gökbilimcilerin bugüne kadar gözlemleyebildiği en yakın yutulma anı oldu.
Avrupa Uzay Ajansı’nın Şili’de görev yapan üyelerinden ve yutulma olayının gözlemcilerinden Thomas Wevers, şu açıklamalarda bulundu:
Şanssız bir yıldız, bir galaksi merkezindeki süper kütleli kara deliğin etrafında dolaşıyorsa kara deliğin büyük çekim kuvveti yüzünden parçalanır ve ince malzeme akımlarına dönüşür.
Bilim insanlarına göre ince şeritler halindeki bu akımlar, kara deliğe düştüğünde parlak bir enerji patlamasına neden oluyor. Gökbilimciler tarafından gözlemlenebilen bu olaya “spagettileşme” adı veriliyor.
Gökbilimciler, pazartesi günü Kraliyet Astronomi Topluluğu’nun Aylık Bildirimler Kitabı’nda yayımlanan gözlem çalışmasına yıldız parçalandıktan kısa bir süre başladı. Yıldızdan gelen ışık önce büyüyüp sonra soluklaşırken, 6 ay boyunca farklı teleskoplarla ayrıntılı biçimde incelendi.
Çalışmanın başyazarı ve Kraliyet Astronomi Topluluğu’nun araştırma görevlisi Matt Nicholl, “Gözlemler, yıldızın Güneş'imizle hemen hemen aynı kütlede olduğunu gösterdi” dedi ve ekledi:
Ama bu kütlenin yaklaşık yarısını canavar kara deliğe kaptırdı. Kara delikse bir milyon kat daha iriydi.
Bulguların, gökbilimcilerin kara delikleri daha iyi tanımasını sağlayacağı düşünülüyor. AT2019qiz olarak adlandırılan bu özel olay, süper kütleli kara deliklerin çevresindeki uç koşullarda maddenin nasıl davrandığının anlaşılmasına liderlik edebilir.
 
Independent Türkçe, CNN, Space.com



Batı’da korku yaratan yapay zeka yazılımı, Çin'de terapi için kullanılıyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batı’da korku yaratan yapay zeka yazılımı, Çin'de terapi için kullanılıyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Genç Çinliler, Batı ülkelerinde casusluk tartışması yaratan yapay zeka destekli sohbet programı DeepSeek'i terapi için kullanıyor.

Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. 

O zamandan beri büyük rağbet gören program, rapor hazırlama ve Excel formülü yazmadan seyahat planlamasına kadar birçok amaç için kullanılıyor. 

Ancak yazılımın geliştirildiği ülkedeki gençler, programı psikolojik destek amaçlı da kullanıyor.

BBC’nin adını Holly Wang olarak değiştirdiği 28 yaşındaki Çin vatandaşı, hayatta karşılaştığı açmazlarla ilgili DeepSeek’ten tavsiye aldığını belirtiyor: 

DeepSeek benim için inanılmaz bir danışman oldu. Olaylara farklı açılardan bakmamı sağladı ve denediğim ücretli psikolojik danışmanlık hizmetlerinden daha iyi bir iş çıkardı.

Holly, DeepSeek’i ilk kez büyükannesini kaybettikten sonra kullandığını söylüyor. Büyükannesi için bir veda yazısı yazmasını istediğinde programın harika iş çıkardığını anlatan Holly, yapay zekanın kendisine şu şiirsel yanıtı verdiğini aktarıyor: 

Unutmayın ki sizi ürperten tüm bu kelimeler, ruhunuzda uzun zamandır var olanların yankısı. Ben, kendi sesinin ağırlığını duymanı sağlayan, ara sıra geçtiğin bir vadiden başka bir şey değilim.

Genç, yazılımdan bu mesajı aldıktan sonra çok etkilenip ağlamaya başladığını söylüyor.

Çin’de Alibaba, Baidu ve ByteDance gibi firmaların ürettiği yapay zeka destekli sohbet botları da var ancak Holly, hiçbirinin DeepSeek kadar iyi olmadığını belirtiyor.

Kaliforniya Üniversitesi’nden Nan Jia, yapay zeka yazılımlarının kullanıcılara duygusal destek sağlama kapasitesi üzerine çalışıyor. Nan, bu programların insanlara kıyasla karşıdaki kişiyi “daha iyi dinleme kapasitesine” sahip olduğuna dikkat çekiyor. Diğer yandan uzman, yapay zeka botlarının profesyonel psikolojik danışmanlık hizmetlerinin yerinin tutamayacağını da hatırlatıyor.

Adının paylaşılmasını istemeyen başka bir Çinli genç de DeepSeek’le yaptığı sohbetlerin bakış açısını değiştirdiğini belirtiyor: 

DeepSeek beni özgürleştiren yeni bakış açıları sundu. Bir yanıt vermeden önce sorunuzu gerçekten anlamaya ve sizi bir kişi olarak tanımaya çalıştığını hissediyorum.

ABD merkezli şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Avrupa’da uygulamaya ilk yasak İtalya’dan gelmişti. Yazılım Pentagon’da da alarma yol açmıştı.

Independent Türkçe, BBC, Reuters