Cenevre'deki Libya Ortak Askeri Komite toplantıları başlarken LUO, Türkiye’nin ‘Libya'dan ayrılmayı hiç düşünmediğini’ açıkladı

Dün Cenevre'de yapılan 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarının dördüncü turundan bir kare (AFP)
Dün Cenevre'de yapılan 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarının dördüncü turundan bir kare (AFP)
TT

Cenevre'deki Libya Ortak Askeri Komite toplantıları başlarken LUO, Türkiye’nin ‘Libya'dan ayrılmayı hiç düşünmediğini’ açıkladı

Dün Cenevre'de yapılan 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarının dördüncü turundan bir kare (AFP)
Dün Cenevre'de yapılan 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarının dördüncü turundan bir kare (AFP)

Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) himayesinde, Mareşal Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LUO) heyeti ile Fayiz es-Serrac başkanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) bağlı askeri güçler heyeti arasındaki görüşmeler, dün İsviçre’nin Cenevre kentinde başladı.  Öte yandan Libyalı kaynaklara ve yerel basında yer alan haberlere göre Mareşal Hafter, Fransa başta olmak üzere Avrupa ülkelerine düzenlediği ziyaret turunu tamamlarken Serrac, Türkiye’ye daha önce duyurulmayan sürpriz bir ziyarette bulundu.
UNSMIL, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Libya Özel Temsilci Vekili Stephanie Williams'ın katılımıyla BM’nin Cenevre'deki Genel Merkezi’nde bu ayın 24'üne kadar devam edecek olan 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarının dördüncü turunda, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in ‘derhal küresel ateşkes ilan edilmesi’ çağrısını yineledi.
UNSMIL, 5+5 Ortak Askeri Komite’nin çalışmalarının, güvenlik konusunun yanı sıra Libya konulu Berlin Konferansı’nın çıktıları ve Libya’da çatışan tarafları kalıcı ateşkes için bir anlaşmaya varmaya çağıran BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2510 sayılı kararı çerçevesinde kabul edilen ekonomik ve siyasi yollar üzerinde yoğunlaştığını belirtti. Toplantıların bu turunu diğerlerinden ayrı kılan faktörün Libya’da çatışan tarafların heyetleri arasında doğrudan yüz yüze görüşmelerin başlaması olduğunu belirten UNSMIL açıklamasında, dördüncü tur görüşmelerinin, Libya milli marşı, Williams ve Libyalı her iki heyetin başkanlarının açılış konuşmalarıyla başladığı aktarıldı.
Her iki heyetin ‘Libya genelinde eksiksiz ve kalıcı bir ateşkese ulaşmak için henüz bir çözüme ulaşılamamış tüm sorunlara çözüm bulması’ umduklarını dile getirmelerinin ardından UNSMIL, iki heyetin de üyelerine, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınından kaynaklı olağandışı koşullara rağmen Cenevre'ye gelmenin zorluğuna katlandıkları için teşekkür etti. UNSMIL, tarafları, kapsamlı bir ateşkesi müzakere etmek için bu fırsatı değerlendirmeye çağırırken böylece Libya’nın geleceğini yine Libyalıların belirlediği barış için ve birlikte yaşanılan bir Libya’ya ulaşılabileceğini vurguladı.
Sahada ise UMH’ye bağlı güçlerin, son iki gündür güney bölgesinde konuşlu LUO saflarına karşı operasyona hazırlandığı ortaya çıktı. UMH’ye bağlı güçler tarafından yürütülen Burkan al-Gadab (Öfke Volkanı) Operasyonu’nda görevli Saraya el-Cenub, ‘Libya’nın güneyindeki bütün saldırganları bölgeden kovacaklarını ve ülkenin sınırlarını güvence altına alacaklarını’ vurguladı.
Öte yandan LUO Genel Komutanlığı’na bağlı Savaş Medyası Bölümü, LOU Donanma Özel Kuvvetleri’nin Libya’nın stratejik deniz sınırlarının güvenliğini sağlamaya yönelik savaş becerilerini desteklemek ve geliştirmek amacıyla ‘Donanma Şehitleri Tatbikatı’ kapsamında askeri tatbikatlar gerçekleştirdiğini duyurdu.
LOU Sözcüsü Tuğgeneral Ahmed el-Mismari, pazar akşamı televizyon ekranından yaptığı açıklamada, Türkiye’nin, Libya topraklarına binlerce savaşçı ve çok büyük miktarlarda askeri mühimmatın yanı sıra binlerce Türk subayı ve askeri göndermeye devam ettiğini belirtti. Mismari, UMH’ye bağlı güçlerin kontrolündeki Vatiyye bölgesinde bulunan ‘Ukbe bin Nafi Hava Üssü’nü silahlarla donatan Türkiye’nin ‘Libya'dan ayrılmayı hiç düşünmediğini’ söyledi.
Mismari, uluslararası toplumun, Türk ordusunun ve paralı askerlerin, Libya’dan çıkarılması talebinin ardından Türkiye'nin UMH kontrolü altındaki bölgelerdeki askeri varlığını tesis etmek amacıyla LUO güçlerinin batı bölgesinden çekilmesinden faydalanmaya çalıştığını belirtti.
Cumhurbaşkanı Recep Erdoğan’ın Libya’daki nüfuzu ile diğer ülkelerle pazarlık yapmaya çalıştığını söyleyen Mismari, bu bağlamda, bazı aşırılık yanlısı savaşçıların Türk ordusuyla birlikte savaşmak üzere Libya'dan Azerbaycan'a taşındığını iddia etti.
Türkiye’den Libya’ya yapılan uçuşların iki aydır hiç durmadan devam ettiğini sözlerine ekleyen Mismari, “Her gün Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait gelişmiş askeri teçhizat ve silah yüklü askeri kargo uçakları, Libya'nın batısına, özellikle Vatiyye, Misrata ve Mitiga havaalanlarına inerken, Misrata ve Trablus şehirlerinden İstanbul ve Ankara'ya 4 ila 6 sivil uçuş gerçekleşiyor” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin bu adımları, ‘ateşkesin ve Libya krizini müzakere masasında çözme yönündeki uluslararası eğilimin ihlali’ olarak değerlendirdi.
Ancak UMH derhal bir açıklamada bulunarak söz konusu suçlamaları reddederken UMH Genelkurmay Başkanı Orgeneral Muhammed Ali Ahmed el-Haddad, Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Genelkurmay Başkanı Yaşar Güler ile sürpriz görüşmeler gerçekleştirdi.
Öte yandan UMH Savunma Bakan Yardımcısı Selahaddin en-Nemruş, Türkiye ile yapılan tartışmalı mutabakat anlaşmalarını savundu. Bununla birlikte Nemruş, Halife Hafter’i, Fransız ve Rus silahlarıyla desteklenen Rus güvenlik şirketi Wagner’e mensup paralı askerleri ve Sudanlı Cancavid milislerini saflarına dahil etmekle suçlarken bunu ‘başkent Trablus’un güvenliğine yönelik açık bir saldırı’ olarak niteledi.
Bu arada UMH Savunma Bakanlığı’ndan dün sabah erken saatlerde yapılan açıklamada, tüm askeri personelin vatanı ve halkı savunmaya hazır olduğu vurgulandı. Açıklamada, uluslararası ve yerel tüm ilgili taraflardan, yakın bir tarihte bulunduğu öne sürülen toplu mezarların açılması ve faillerin adalet önüne çıkarılması için gerekli tüm yasal önlemlerin alınmasını talep edildi.
Bir diğer gelişmede ise UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Serrac, Adalet Bakanı Muhammed Lemlum'u, Başkanlık Konseyi tarafından insan hakları ihlallerini izlemek ve belgelemek için kurulan komiteyi denetleme görevinden aldı. Serrac ayrıca Adalet Bakanı Yardımcısı Halid Ebu Salah'ı komite başkanlığından ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı Hayri Abdulali’yi de başkan yardımcılığından alırken gelecekte herhangi bir idari görev üstlenmelerini de engelledi. Bu gelişmeler, Adalet Bakanı’nın UMH’yi ‘söz konusu toplu mezarlarla ilgili olumsuz bir tutum sergilemekle’ eleştiren ve ‘bu suçlarla ilgili Adalet Bakanlığı’nı engellemekle’ suçlayan açıklamalarının ardından yaşandı.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.