Sudan, teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarıldı… Washington ve Hartum arasındaki çalkantılı dönüm noktaları

Başkan Trump dün Beyaz Saray'da Sudan ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleştiğini açıkladı (AFP)
Başkan Trump dün Beyaz Saray'da Sudan ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleştiğini açıkladı (AFP)
TT

Sudan, teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarıldı… Washington ve Hartum arasındaki çalkantılı dönüm noktaları

Başkan Trump dün Beyaz Saray'da Sudan ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleştiğini açıkladı (AFP)
Başkan Trump dün Beyaz Saray'da Sudan ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleştiğini açıkladı (AFP)

ABD ve Sudan arasındaki nefret ve gerginlik dönemi, Washington'un dün bu Afrika-Arap ülkesini 1998'de dahil ettiği terörizmi destekleyen ülkeler listesinden çıkaracağını açıklamasıyla sona erdi. Bu adımla bağlantılı olarak, Hartum ve Tel Aviv ekonomik ve ticari normalleşme için adımlar attı. Beyaz Saray'da gerçekleştirilen sanal bir kutlama töreniyle ABD Başkanı Donald Trump, Sudan Askeri Geçiş Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bir araya geldi.
Başkan Trump, Sudan ve İsrail'in aralarındaki ilişkileri normalleştirmeye başlamayı kabul ettiklerini söyleyerek, anlaşmayı Ortadoğu'da barışın inşası için dev bir adım olarak nitelendirdi. ‘Bunun Sudan tarihinde harika bir gün’ olduğunu söyleyen Trump, ‘İbrahim Anlaşması’na daha fazla ülkenin katılacağına söz verdi. Bu ülkelerin yakın gelecekte Beyaz Saray'da bir araya geleceğini de söyleyen Trump'a göre bu sayının en az beş ülke olması muhtemel.
Trump açıklamasında, “Dünyanın her ülkesinden büyük bir coşku görüyorum. İran mutsuz, Hizbullah mutsuz ve Hamas mutsuz ama neredeyse herkes mutlu” dedi.
Netanyahu ise yaptığı açıklamada kararı bölge için ‘yeni bir çağ’ olarak nitelendirerek övdü. İsrail Başbakanı, “Bu yeni bir çağ. Gerçek barış dönemi. Diğer Arap ülkeleriyle kapsamını genişleten bir barış... Bu çağın üç haftasını geride bıraktık. Arap Birliği, 1967 yılında Sudan'ın başkenti Hartum'da şu üç ilkeyi kabul etmişti: İsrail ile barışa hayır, İsrail’i tanımaya hayır ve İsrail’le müzakereye hayır. Ancak Hartum, bugün İsrail’le barışa evet, İsrail’i tanımaya evet ve İsrail’le normalleşmeye evet diyor” şeklinde konuştu.
Netanyahu yaptığı açıklamada, anlaşmaya aracılık ettiği için ABD Başkanı Donald Trump'a teşekkür etti. Ayrıca İsrail ve Sudanlı delegasyonların, ‘tarım, ticaret ve vatandaşlarımız için diğer önemli alanlar da dahil olmak üzere’ çeşitli alanlarda işbirliğini görüşmek üzere yakında toplanacağını söyledi.
Anlaşmanın sağlanmasında önemli bir rol oynayan Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner ise anlaşmadan memnuniyet duyduğunu ifade etti. Kushner, “Bu deklarasyonun İsrail ile Sudan arasında büyük bir barış anlaşması yaratacağı açıktır. Ve bu kolay değildi” dedi.
Üç ülke tarafından yapılan açıklamada, Sudan ve İsrail'in önümüzdeki haftalarda Beyaz Saray'da resmi imza töreni yapılması şartıyla, tarım, terörizm ve aşırılıkla mücadele odaklı ekonomik ve ticari ilişkilere başlama kararı aldıkları belirtildi.
Bu açıklama, Beyaz Saray'ın ABD Başkanı Donald Trump'ın Sudan'ı terörizme destek olan ülkeler listesinden çıkarma kararını resmen imzaladığının, iki ülke arasında anlaşmaya varılan tazminattan 335 milyon dolar transferin ardından imzaladığı duyurunun hemen ardından geldi.

Beyaz Saray: Sudan için bir dönüm noktası
Beyaz Saray tarafından yapılan resmi bir açıklamada şu ifadeler kullanıldı: “Bugün ABD ile Sudan arasındaki ikili ilişkilerde tarihi bir adım ve Sudan için bir dönüm noktası. Ülkenin tarihsel ve sürekli demokratik geçişine yeni bir işbirliği ve destek geleceği sağlayacaktır.” Açıklamada, Sudan geçiş hükümetinin ülke için yeni bir yol çizme ve Sudan halkını daha iyi bir gelecek inşa etme konusunda destekleme çabalarına övgüde bulunuldu.
Beyaz Saray, kararı, ABD Kongresi tarafından gözden geçirilmesi ve onaylanması için gerekli 45 günlük süreden başlayarak Kongre'ye resmi olarak bildirdi. Bu, terörizme destek veren ülkeler listesinden kaldırma kararının milletvekillerinin üçte iki çoğunlukla itiraz etmeleri durumu dışında Aralık ortalarında yürürlüğe gireceği anlamına geliyor. Yasa koyucuların bu adımın önemi konusundaki ezici fikir birliği göz önüne alındığında, bu nispeten imkansızdır. Beyaz Saray ayrıca milletvekillerini, 1998 yılında Tanzanya ve Kenya'daki ABD büyükelçiliklerine ve 2000 yılında ABD muhribi ‘Cole’e düzenlenen terör saldırılarının kurbanlarına tazminat ödenmesine izin verecek olan Egemen Bağışıklık Yasasını geçirmeye çağırdı.
ABD ile Sudan arasında 15 Ekim'de imzalanan ikili anlaşmaya göre, Kongre, ülkeyi diğer terörist saldırılarla bağlantılı olarak ABD’de kendisine karşı açılan davalardan korumak için Sudan'ın egemen dokunulmazlığını sağlayan bir yasayı geçirmelidir.
Sudan'ın iki ülke arasındaki anlaşma kapsamında ödediği tazminat, bu yasa yürürlüğe girene kadar askıya alınmış bir hesapta dondurulacak. Kongre kaynaklarının Şarku'l Avsat’a yaptıkları açıklamada, Dışişleri Bakanlığı ile yasanın bazı muhalifleri arasındaki görüşmelerin, yasanın bu yıl sonundan önce geçirilmesi amacıyla 24 saat görüşüldüğü belirtildi.
Senato Azınlık Lideri Chuck Schumer ve Senato Dış İlişkiler Komitesi Kıdemli Demokrat Bob Menendez, Sudan'ı 11 Eylül kurbanlarının ailelerinin ABD mahkemelerinde açtığı davalardan muaf tutan herhangi bir yasaya karşı olduklarını ifade ettiler.
Bu davalar hala mahkemelerde görülüyor. Sudan'ın listeden çıkarılması için gerekli olan bu türden bir yasanın çıkarılması bu davaların düşmesine neden olacaktır.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'yu, onaylanmadan önce karar metnine iki temel değişiklik eklemeye çağıran Menendez ve Schumer buna itiraz etti.
Kanun koyucular ve yönetim bu dosyada zamana karşı yarışıyor. Sudan'ın aktardığı 335 milyon dolarlık tazminat, yasa koyucular anlaşmazlıkları çözüp yasayı oylayana kadar ‘askıya alınmış hesapta’ kalacak. Ancak Sudan gelecek yıl bir anlaşmaya varılmazsa parayı tekrar çekmek zorunda kalabilir.
Demokrat Senatör Chris Coons, anlaşmazlıkları çözmeyi çalışacağına söz verdi. Sudan'ın listeden çıkarılmasının önemini vurgulayan Coons, “Trump yönetimi ve Kongre, terör mağdurları ve aileleri için tazminat sağlamak ve adaleti güvence altına almak için Sudan için Yasal Barış veya Egemen Dokunulmazlık Yasasını geçirme çabalarını iki katına çıkarmalı” dedi.
Sudan, teröre destek veren ülkeler listesine girmesi nedeniyle dokunulmazlığını kaybetti. Washington ve Hartum tarafından varılan anlaşma, aynı zamanda, Sudan'ın ABD federal mahkemelerinde devletin terörizm sponsoru olarak aleyhine açılan davalardan muaf tutulmasını sağlamak için yukarıda belirtilen yasayı geçirme çağrısını da içeriyor.

- Washington ve Hartum arasında yıllarca süren gerilim
* Yıllar önce Washington, Sudan'ı ‘kötülük ekseni’ ülkeleri arasında sınıflandırdı. Ancak iki ülke arasındaki ilişkiler, devrik lider Ömer El-Beşir'in geçtiğimiz yıl devrilmesinden bu yana iyileşti.
* Ömer el-Beşir, 1989 yılının Haziran ayında gerçekleştirilen darbesinde iktidara geldi ve Sudan aşırı İslamcı gruplar için bir sığınak oldu. El Kaide lideri Usame bin Ladin'e kucak açtı. Sudan, 1970-1980’li yıllarda uluslararası terörizme karıştığı için dünyanın en çok aranan insanlarından biri olan ve Çakal Carlos olarak bilinen Ilich Ramirez Sanchez'i de kabul etti.
* 1993 yılında: ABD, Sudan’ı terörizme destek veren ülkeler listesine dahil etti.
*1994 yılında: Carlos, Sudan'ın ABD ve Fransa ile gizli bir anlaşma imzalamasının ardından, Hartum'da Fransız karşı casusluk ajanları tarafından tutuklandı.
*1996 yılında: Washington, Sudan'a uluslararası yaptırımlar uyguladıktan sonra ekonomik ambargo uygulayarak Hartum'daki büyükelçiliğini kapattı.
*1998 yılında: ABD, El Kaide örgütünün Kenya ve Tanzanya'daki büyükelçiliklerine düzenlediği saldırılara yanıt olarak Hartum'daki bir uyuşturucu üretim tesisini bombaladı. Washington, tesisin kimyasal silah üretimiyle bağlantılı olduğunu açıkladı ancak Sudan bunu şiddetle reddetti.
*2003 yılında: Hartum'da ABD'nin Irak'ı işgalini kınayan gösteriler sırasında ABD ve İngiliz bayrakları yakıldı.
*2004 yılında: ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell, ‘soykırım’ olarak tanımladığı Darfur bölgesindeki ihtilafla ilgili görüşmeler için 1978'den beri Sudan'ı ziyaret eden en üst düzey ABD'li yetkili oldu.
* Yakınlaşma, sonraki yıl halefi Condoleezza Rice'ın ziyaretiyle devam etti.
* 2006-2007 yılında: ABD yaptırımlarını sıkılaştırdı.
* 2008 yılında: Hartum'da ABD’li bir diplomat ve şoförü öldürüldü. Saldırı nedeniyle 4 kişi idam cezasına çarptırıldı.
* 2009 yılında: Hartum, Başkan Barack Obama'nın gelişiyle ‘gerçek bir değişim’ umdu. Ancak Obama havuç ve sopa politikası izledi.
* 2010 yılında: ABD yaptırımları uzatma kararı aldı.



Öcalan'dan görüntülü çağrı geldi

Öcalan'dan görüntülü çağrı geldi
TT

Öcalan'dan görüntülü çağrı geldi

Öcalan'dan görüntülü çağrı geldi

İmralı Cezaevi’nde tutuklu bulunan Abdullah Öcalan, 19 Haziran 2025 tarihli mektubunda PKK’nin Fesih Kongresi’ne atıfla “varlık inkarına dayalı ve ayrı devlet amaçlı PKK hareketinin sona erdiğini” belirtti. Demokratik siyaset ve toplumsal barış vurgusu yapan Öcalan, “silahların gönüllüce bırakılmasını” talep etti. TBMM çatısı altında kurulacak komisyonun önemine dikkat çeken Öcalan, “Bu bir kayıp değil, tarihi bir kazanım olarak değerlendirilmelidir” dedi.

İşte Öcalan’ın çağrısından öne çıkan bölümler:

“27 Şubat 2025 tarihli Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı’nı savunmaya devam etmekteyim”

Sizlerin PKK’nin 12. Fesih Kongresi’yle, buna kapsamlı oldukça doğru bir içerikle pozitif yanıt vermenizi tarihi bir karşılık olarak değerlendirmekteyim. Tarihi bir dönüşüm sayılması gereken bir Demokratik Toplum Manifestosu hazırladım. Bu manifesto, yaklaşık 50 yıllık ‘Kürdistan Devriminin Yolu’ manifestosunu başarıyla ikame edecek niteliktedir.

“Varlık tanındı, ana amaç gerçekleşti”

Öcalan, mektubunda PKK’nin kuruluş amacına işaret ederek bu amacın gerçekleştiğini belirtti:

Varlık inkarına dayalı ve ayrı devlet amaçlı PKK hareketi ve dayandığı ulusal kurtuluş savaş stratejisine son verilmiştir. Varlık tanınmış, dolayısıyla ana amaç gerçekleşmiştir. Gerisi aşırı tekrar ve açmaz olarak değerlendirilmiştir. Bu temelde kapsamlı eleştiri-öz eleştiri devam edecektir.

“Silahları bırakın, mekanizmaları kurun”

Barış sürecinin somutlaşması için atılması gereken adımlara dikkat çeken Öcalan, mektubunda şunları kaydetti:

Sürecin geneli olarak silahların gönüllüce bırakılması ve TBMM’de yetkili ve kanunla kurulması düşünülen kapsamlı komisyon çalışması önemlidir. Silah bırakma mekanizmasının kurulması süreci ileri taşıyacaktır. Yapılan silahlı mücadele aşamasından demokratik siyaset ve hukuk aşamasına gönüllüce geçiştir. Bu bir kayıp değil, tarihi bir kazanım olarak değerlendirilmek durumundadır.

“Kendi özgürlüğümü bireysel bir sorun olarak görmedim”

Abdullah Öcalan, bireysel özgürlüğü kolektif özgürlük bağlamında ele alarak şu değerlendirmeyi yaptı:

Ben hiçbir zaman kendi özgürlüğümü bireysel bir sorun olarak görmedim. Felsefi olarak da kişi özgürlüğü toplumdan soyut olamaz. Birey özgürleştiği oranda toplum, toplum özgürleştiği oranda birey özgür olabilir.

“Demokratik Modernite Güçleri yeni evreye hazırlanmalı”

Öcalan, mektubunun son bölümünde yeni bir stratejik döneme işaret ederek şu çağrıyı yaptı:

Bu tartışmalar tüm ülke, bölge, küresel düzeyde bizleri, Demokratik Modernite Güçlerini yeni bir teorik program, stratejik ve taktik evreye ulaştıracağına, şimdiden bunun hazırlık çabası içinde olunduğuna dair çok iyimser ve hazır olduğumu, arzulu ve coşkulu olarak belirtirim. Önümüzdeki döneme çağrım, kongre kararları ve en son bu yazıda dile getirdiğim görüş ve öneriler doğrultusunda yüklenelim ve başarı temelinde gelişmeler sağlayalım.

Mektubun tamamı şöyle:

Değerli yoldaşlar

Komünalist yoldaşlık hareketimizin geldiği aşamayı, yaşadıkları somut durumu, sorun ve çözüm yollarına ilişkin kapsamlı bir mektupla tekraren de olsa açıklayıcı ve yaratıcı yanıtlar vermeyi, sizlere karşı etik bir görev saymaktayım.

27 Şubat 2025 tarihli Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı’nı savunmaya devam etmekteyim.

Sizlerin PKK’nin 12. Fesih Kongresi’yle, buna kapsamlı oldukça doğru bir içerikle pozitif yanıt vermenizi tarihi bir karşılık olarak değerlendirmekteyim.

Gelinen nokta oldukça değerli ve tarihi nitelikte sayılmak durumundadır. Bu arada köprü ilişkide bulunan yoldaşların çabası aynı değerde ve takdire şayandır.

Tüm yaşanan gelişmeler sonunda tarihi bir dönüşüm sayılması gereken bir Demokratik Toplum Manifestosu hazırladım. Bu manifesto, yaklaşık 50 yıllık ‘’Kürdistan Devriminin Yolu’’ manifestosunu başarıyla ikame edecek niteliktedir. Sadece Kürt tarihsel toplumu için değil, bölgesel ve küresel toplum için de tarihsel toplumsal bir içerik taşıdığına inanmaktayım. Tarihi manifesto geleneğinin başarılı bir örneğini teşkil ettiğinden kuşku duymamaktayım.

Tüm bu gelişmelerin İmralı’da gerçekleştirdiğim görüşmeler neticesinde yaşandığını açıkça belirtmek durumundayım. Görüşmelerin özgür irade temelinde yürütülmesine azami dikkat gösterilmiştir.

Varılan aşama, yeni adımlarla pratiğe geçmeyi gerekli kılmaktadır. Bu aşamanın ve gerekli adımların da tarihi nitelikte olduğunun önemle belirtilmesi, anlaşılması ve gereklerine bağlı kalınması, yol alınması açısından kaçınılmazdır.

Varlık inkarına dayalı ve ayrı devlet amaçlı PKK hareketi ve dayandığı ulusal kurtuluş savaş stratejisine son verilmiştir. Varlık tanınmış, dolayısıyla ana amaç gerçekleşmiştir. Miadını doldurma bu anlamdadır. Gerisi aşırı tekrar ve açmaz olarak değerlendirilmiştir. Bu temelde kapsamlı eleştiri-öz eleştiri devam edecektir.

Siyaset boşluk tanımayacağına göre, boşluk, Barış ve Demokratik Toplum başlıklı program, ‘’demokratik siyaset’’ stratejisi ve temel taktik olarak bütüncül hukukla doldurulmak durumundadır. Tarihsel nitelikte ve kader belirleyici bir süreçten bahsediyoruz.

Sürecin geneli olarak silahların gönüllüce bırakılması ve TBMM’de yetkili ve kanunla kurulması düşünülen kapsamlı komisyon çalışması önemlidir. Kısır mantıklı, önce sen-ben kısırlığına düşmeden, adımların atılmasında dikkat ve hassasiyetin gösterilmesi şarttır. Atılan adımların boşa çıkmayacağını biliyorum. Samimiyeti görüyor ve güveniyorum.

Dolayısıyla daha da pratik ve somut kilit açıcı adımlara geçilmeye çalışılmaktadır. Benim tarafımdan ileri sürülen tezlerin belli başlı olanları şunlardır:

Herkesin üzerine düşeni yapması, Barış ve Demokratik Toplum hedefine ulaşılması, pozitif entegrasyonalist bir perspektifle mümkündür. Tüm anlatılanlardan çıkarılan sonuç: PKK ulus devletçi bir amaçtan vazgeçmiş, bu temel amaçtan vazgeçişle birlikte temel savaş stratejisinden de vazgeçmiş, varlığını sona erdirmiştir. Gelinen tarihi noktanın daha da ileriye götürülmesi beklenmektedir.

Gerek TBMM ve komisyon için anlam ifade edecek, gerek kamuoyundaki şüpheleri giderecek ve sözümüzün gereğini karşılayacak şekilde silahların bırakılmasını, ilgili çevre ve kamuoyuna açık olarak temin etmeniz doğal karşılanmalıdır. Silah bırakma mekanizmasının kurulması süreci ileri taşıyacaktır. Yapılan silahlı mücadele aşamasından demokratik siyaset ve hukuk aşamasına gönüllüce geçiştir. Bu bir kayıp değil, tarihi bir kazanım olarak değerlendirilmek durumundadır. Silah bırakmaya ilişkin detaylar belirlenecek ve hızlıca hayata geçirilecektir.

Meclisin çatısı altında bulunan DEM, diğer partilerle birlikte bu sürecin başarıya ulaşması için üzerine düşeni yapacaktır.

Bu arada tüm karar metinlerinde vazgeçilmez bir şart olarak benim özgür kalma durumuma gelince; biliyorsunuz ki ben hiçbir zaman kendi özgürlüğümü bireysel bir sorun olarak görmedim. Felsefi olarak da kişi özgürlüğü toplumdan soyut olamaz. Birey özgürleştiği oranda toplum, toplum özgürleştiği oranda birey özgür olabilir. Bu eğilimin gereğine bağlı kalınacağı tabidir. 

Silahın değil, siyasetin ve toplumsal barışın gücüne inanıyorum. Ve sizi de bu ilkeyi hayata geçirmeye çağırıyorum.

Son günlerde bölgede yaşanan gelişmeler, attığımız bu tarihi adımın önemini ve aciliyetini açıkça teyit ediyor.

Sürece yönelik her türlü eleştiri ve önerilerinizi, katkılarınızı dört gözle beklediğimi belirtmeliyim. Bu tartışmalar tüm ülke, bölge, küresel düzeyde bizleri, Demokratik Modernite Güçlerini yeni bir teorik program, stratejik ve taktik evreye ulaştıracağına, şimdiden bunun hazırlık çabası içinde olunduğuna dair çok iyimser ve hazır olduğumu, arzulu ve coşkulu olarak belirtirim.

Önümüzdeki döneme çağrım, kongre kararları ve en son bu yazıda dile getirdiğim görüş ve öneriler doğrultusunda yüklenelim ve başarı temelinde gelişmeler sağlayalım.

Daimi yoldaşça selam ve sevgiyle kalın.

19 Haziran 2025 / Abdullah Öcalan

Independent Türkçe