ABD’de ilk defa dev katil eşek arısı kovanı tespit edildi

Katil eşek arıları
Katil eşek arıları
TT

ABD’de ilk defa dev katil eşek arısı kovanı tespit edildi

Katil eşek arıları
Katil eşek arıları

Aylar süren araştırmaların ardından, ABD topraklarında ilk kez en büyük eşek arıları olarak kabul edilen ve bazılarının “Katil eşek arıları” olarak adlandırdığı büyük Asya eşek arısı kovanı tespit edildi.
ABD Tarım Bakanlığı, eşek arısı yuvasının, ABD’nin kuzeybatısında bulunan Idaho eyaletinin Blaine şehrinde, Kanada sınırına yakın özel bir mülkte görüldüğünü açıkladı.
Uzmanlar dün, her biri yaklaşık 5 cm uzunluğunda olan eşek arılarının yayılmasını engellemek için kovanı ortadan kaldırma çalışmalarına başladı.
Şarku’l Avsat’ın Fransız basın ajansı AFP’den aktardığına göre, Bakanlık tarafından “Kovanın konumu, 21 Ekim’de bölgeye yayılan yeni tip tuzakların kullanılması ile iki dev Asya eşek arısının yakalanmasının ardından belirlendi.” şeklinde açıklama yapıldı.
Bakanlık ekibi daha önce yakalanan iki eşek arısını izlemek ve yuvalarını bulabilmek için verici taktı ardından iki eşek arısı daha bulunabildi. Eşek arılarının aranması 2019 yılında Aralık ayında aynı bölgede ilk yakalanan iki eşek arısının ailelerinin aranması ile başladı.
Vespa Mandarinia olarak adlandırılan dev eşek arıları türünün ABD’ye nasıl ulaştığı hala bilinmiyor ve kalıcı bir önlem alınmadığı takdirde ülkeye yerleşebir ve yayılabilirler.
Bu tür, Avrupa’nın bir kısmında yerleşik hale gelmeye başlayan “Sarı bacaklı” (Vespa Filotina nigretorax) Asya arılarından farklı bir tür, Sarı bacaklı eşek arılarının Çin'den gelen ve güneybatı Fransa'ya teslim edilen bir çömlek sevkiyatıyla ulaşarak orada yayılmaya başladığına inanılıyor.
Japonya’da dev eşek arılarının sokması sonucu yılda 30 ila 50 kişi hayatını kaybediyor. Dev eşek arılarının oluşturduğu ana tehdit ise, dünyanın birçok yerinde bal arısı yerleşmesindeki düşüşe sebep olmaları.



Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe