ABD'li araştırmacılar, kediden insana geçen 36 hastalık tanımlıyor: İşte korunmanın yolları

Uzmanlara göre, kedi sahiplerinin evcil hayvanlarını parazit tedavisi için düzenli olarak veterinere götürmesi gerekiyor (Unsplash)
Uzmanlara göre, kedi sahiplerinin evcil hayvanlarını parazit tedavisi için düzenli olarak veterinere götürmesi gerekiyor (Unsplash)
TT

ABD'li araştırmacılar, kediden insana geçen 36 hastalık tanımlıyor: İşte korunmanın yolları

Uzmanlara göre, kedi sahiplerinin evcil hayvanlarını parazit tedavisi için düzenli olarak veterinere götürmesi gerekiyor (Unsplash)
Uzmanlara göre, kedi sahiplerinin evcil hayvanlarını parazit tedavisi için düzenli olarak veterinere götürmesi gerekiyor (Unsplash)

Birçok hayvan gibi evcil kediler de hastalık taşıyabiliyor ve bunu zaman zaman sahiplerine bulaştırabiliyor. Hayvanlardan insanlara bulaşan bu hastalıklara zoonotik hastalık ismi veriliyor.
Amerikan Kedi Bakıcıları Derneği’nin yayımladığı bir raporda kedilerin taşıyabileceği 36 zoonotik hastalık yer alıyor. Raporda imzası bulunan Colorado Eyalet Üniversitesi'nden Michael Lappin, kedilerden bulaşan hastalıkların sıklığının ülkelere ve patojenin kendisine göre değişeceğini ifade ediyor.
Rapora göre bu hastalıklar, insanlara doğrudan temasla, pireler gibi ara konaklarla veya kedilerin çevreye saldığı patojenlerle etkileşim yoluyla bulaşabiliyor.
Bu patojenlerden bazılarını, kancalı kurt ve yuvarlak kurt gibi parazitler oluşturuyor. Kedi dışkıları veya diğer kontamine maddeler yoluyla insanlara geçen bu parazitler, kedilerde nadiren ciddi sorunlara yol açtığı için fark edilmiyor. Ancak insanlara bulaştığında ciddi sağlık problemleri yaratabiliyor.
Bu nedenle araştırmacılar, kedi sahiplerinin evcil hayvanlarını parazit tedavisi için düzenli olarak veterinere götürmesi gerektiğini ifade ediyor.
Diğer önleyici tedbirler arasında ise pire ve kene gibi dış parazitlere yönelik ilaçlar ve kuduz aşıları bulunuyor. Araştırmacılara göre bu önlemler çok önemli. Zira kedi pirelerinin yüzde 40 ila 60'ı insanlara bulaşabilecek mikroplar taşıyor.
Ayrıca bilim insanları, 2003’te kedi tırmığı hastalığının da pireler tarafından taşındığını keşfetti. Bu da söz konusu haşereleri uzak tutmanın önemini gözler önüne seriyor. Lappin, pirelerin insanlardan uzak durmasını sağlayacak çeşitli kremler ve yutulabilir ilaçlar da bulunduğunu belirtiyor.
Hayvanlardan insanlara geçen en bilindik virüslerden biri de kuduz. Hastalık ölümcül olabildiği için, virüsün görüldüğü ülkelerde aşılamaya büyük önem veriliyor. Lappin de “Aşı çok güvenli; kuduz çok tehlikeli” diyor.
Ancak son dönemde belki de kuduzdan daha sık gündeme gelen bir patojen daha var: Toxoplasma gondii. Farelerden kedilere bulaşan bu parazitin, insanların beyinlerini manipüle edebildiği düşünülüyor.
Öyle ki bu paraziti taşıyan insanların, iş hayatında veya gündelik yaşantısında risk almaya daha eğilimli olduğunu gösteren araştırmalar bulunuyor. Üstelik dünya nüfusunun en az üçte birinin bu parazitin neden olduğu toksoplazmoz enfeksiyonuna yakalandığı tahmin ediliyor. 
Ancak bilim insanları, bu enfeksiyondan korunmanın da basit ama etkili bir yolu bulunduğunu söylüyor. Zira insanlar, evcil kedilerinin kumunu temizleyerek veya az pişmiş etlerle yeterince yıkanmamış sebzeleri tüketerek bu paraziti kapıyor.
Bu nedenle evcil hayvanların kum kaplarını her gün temizlemek, onlarla temas kurduktan sonra el yıkamak ve etleri iyice pişirmek gibi temel hijyen uygulamaları, bu hastalıkları önlemede yeterince etkili.
Lappin bulgularını, "Evcil hayvanlar sizi çok mutlu eder. Siz de temel önlemleri alırsanız bu hayvanlarla mutlu bir şekilde yaşayabilirsiniz" diye özetliyor.

Independent Türkçe, Livescience, Discover Magazine



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT