ABD medyası: Pentagon’un üst düzey isimleri Kasım Süleymani’nin intikamının alınması amacıyla takip ediliyor

ABD ordusunun Kasım Süleymani’nin ölümünü duyurmasından bir gün sonra Tahran’da Süleymani’nin dev bir posterin önünde duran İranlı din adamları. (EPA)
ABD ordusunun Kasım Süleymani’nin ölümünü duyurmasından bir gün sonra Tahran’da Süleymani’nin dev bir posterin önünde duran İranlı din adamları. (EPA)
TT

ABD medyası: Pentagon’un üst düzey isimleri Kasım Süleymani’nin intikamının alınması amacıyla takip ediliyor

ABD ordusunun Kasım Süleymani’nin ölümünü duyurmasından bir gün sonra Tahran’da Süleymani’nin dev bir posterin önünde duran İranlı din adamları. (EPA)
ABD ordusunun Kasım Süleymani’nin ölümünü duyurmasından bir gün sonra Tahran’da Süleymani’nin dev bir posterin önünde duran İranlı din adamları. (EPA)

NBC News televizyonu, üst düzey 5 güvenlik yetkilisine dayandırdığı haberinde ABD’deki istihbarat servislerinin ve polisin  geçen ayın sonlarında, Pentagon’un kıdemli komutanlarının yalnızca yurt dışında değil ABD topraklarında dahi tehdit altında olduklarına işaret eden bilgilere ulaştığını bildirdi.
Yetkililer, söz konusu bilgilerin tehdidin halen devam ettiğine işaret ettiğini, bunların arkasında ABD ordusunun ocak ayında suikast düzenleyerek öldürdüğü Kasım Süleymani’nin intikamının alınma hedefinin olabileceğini aktardılar. Ancak eldeki bilgilerin bu ihtimali henüz kesin bir şekilde teyit etmediğini söylediler.
Yetkililer eldeki bilgilere göre tehdidin, Süleymani’ye yönelik suikast kararı alma ve operasyonu düzenleme aşamalarında yer alan ABD’li askeri liderlere yönelik olduğuna işaret ettiğini aktardılar. ABD’li iki yetkili, düşmanların hedef alınacak askeri liderlerin isimlerini topladığı bir liste bulunduğu bilgisine sahip olduklarını kaydetti.
ABD Savunma Bakanı Mark Esper bu hafta Hindistan ve Ortadoğu bölgesindeki bazı ülkelere ziyaretler gerçekleştirdi. Bu ziyaretlerin alışılmadık şekilde üst düzey bir gizlilik içinde yapılması muhtemel güvenlik endişeleri olduğu yönünde söylemlere neden oldu. Esper ile birlikte Bahreyn ve İsrail’e giden gazetecilerin ziyareti haberleştirmelerine izin verilmedi. Esper’in Bahreyn’de iki gece kaldığı bildirildi.
Yetkililer, Federal Soruşturma Bürosu (FBI), Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve askeri yetkililerin tehdide ilişkin haberlerinin 22 Eylül akşamı gerçekleşen olayın ardından çıktığını aktardılar. Yetkililerin aktardığına göre söz konusu tarihte Savunma Bakanlığı’nın kıdemli komutanlarından biri, Pentagon binasından çıkarak devletin tahsis ettiği 4x4 SUV tipi siyah araca binerek bölgeden ayrıldı. Bilinmeyen bir aracın beklenmedik bir şekilde takibe başladığı esnada direksiyonda komutanın özel koruması vardı. Takibe başlayan aracın sürücüsünün İran vatandaşı olduğu anlaşıldı. Virgina eyaleti plakası taşıyan aracın takibini 8 ila 11 kilometre mesafeden sürdürdüğü kaydedildi.
Yetkililer, FBI ve Pentagon’un bu takibin kıdemli komutana saldırı girişimi olup olmadığı noktasında farklı görüşlere sahip olduklarına dikkat çekerek Pentagon’un durumdan endişeli olduğunu ifade ettiler. FBI araştırmalarının ardından olayın saldırı veya İran ile doğrudan bir bağlantısı olmadığı sonucuna ulaştı. Ancak FBI ve Pentagon arasındaki görüş ayrılığının sebebine ilişkin detay verilmedi.
NBC News televizyonu, güvenlik gerekçesiyle söz konusu komutanın ve kendisine yakın üç yetkilinin isimlerini paylaşmadı. NBC News televizyonun aktardığına göre üst düzey bir yetkili olayı ‘endişe verici’ diye niteledi.
Yetkililer, söz konusu takibin özel korumanın yolunu değiştirmesiyle son bulduğunu ancak Pentagon’un olayın ardından ‘dikkat et’ ifadesinin kısaltılmışı olan ‘polo’ şeklinde bir uyarı yayınladığını ve bilgileri FBI ile paylaştığını bildirdiler. Elde edilen bilgiler arasında takibe geçen araç sürücüsünün fotoğrafı, aracın plakası ve ayrıca sürücünün İran ve Afganistan’da arkadaşları olduğunu gösteren Facebook ve Instagram hesaplarının yer aldığı kaydedildi.



Hamaney düşerse yerine kim geçecek?

Beyrut'taki İran Büyükelçiliği binasında, İsrail ile yaşanan çatışmalarda öldürülen Lübnanlı, Filistinli ve İranlı liderlerin fotoğraflarının önünde Hamaney ve Humeyni'nin portreleri duruyor. (EPA)
Beyrut'taki İran Büyükelçiliği binasında, İsrail ile yaşanan çatışmalarda öldürülen Lübnanlı, Filistinli ve İranlı liderlerin fotoğraflarının önünde Hamaney ve Humeyni'nin portreleri duruyor. (EPA)
TT

Hamaney düşerse yerine kim geçecek?

Beyrut'taki İran Büyükelçiliği binasında, İsrail ile yaşanan çatışmalarda öldürülen Lübnanlı, Filistinli ve İranlı liderlerin fotoğraflarının önünde Hamaney ve Humeyni'nin portreleri duruyor. (EPA)
Beyrut'taki İran Büyükelçiliği binasında, İsrail ile yaşanan çatışmalarda öldürülen Lübnanlı, Filistinli ve İranlı liderlerin fotoğraflarının önünde Hamaney ve Humeyni'nin portreleri duruyor. (EPA)

İsrail, 1979 devriminden bu yana İran'ı yöneten Velayet-i Fakih rejimini devirme arzusunu gizlemiyor. Ancak analistlere göre İran muhalefeti içindeki bölünme ve yeni hükümetin daha az sertlik yanlısı olacağına dair bir garantinin olmaması nedeniyle bu bahis risklerle dolu.

İran Radyo ve Televizyon Kurumu gibi nükleer ya da balistik tesis olmayan yerlerin hedef alınmasının ardından İsrail'in asıl amacının, İran'ın nükleer ve balistik kapasitesini zayıflatmakla sınırlı olmadığı, aynı zamanda Dini Lider Ali Hamaney'in görevden alınmasını da içerdiği yönündeki spekülasyonlar arttı.

Her ne kadar ABD Başkanı Donald Trump, “Hamaney'in nerede saklandığını biliyoruz” demiş olsa da, otuz buçuk yılı aşkın süredir iktidarda olan lideri devirmenin sonuçları risk ve belirsizliklerle dolu.

sd
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump ve İran Dini Lideri Ali Hamaney (AFP)

Avrupalı liderler, ABD'nin 2003'te Irak'ı işgali ve NATO'nun 2011'de Libya'ya askeri müdahalesinin sonuçlarından habersiz değiller.

Saddam Hüseyin ve Muammer Kaddafi rejimleri yıkıldı, ancak diktatörlüğün çöküşü her iki ülkede de yıllarca süren kanlı kargaşaya yol açtı.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Kanada'daki G7 zirvesinin sonunda yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Bugün en büyük hata İran'da askeri yollarla rejim değişikliği aramaktır, çünkü bu kaosa yol açacaktır. 2003 yılında Irak'ta yaşananların ya da son on yılda Libya'da yaşananların iyi bir fikir olduğunu düşünen var mı? Hayır!”

Devrim Muhafızları Ordusu

Uzmanlar, Hamaney ve çevresindekilerin devrilmesinin, Devrim Muhafızları Ordusu'nun (DMO) ya da silahlı kuvvetlerin sertlik yanlısı üyeleri tarafından doldurulabilecek bir boşluk yaratabileceğine dikkat çekiyor.

Carnegie Uluslararası Barış Vakfı'ndan Nicole Grajewski, ‘İsrail saldırılarının nükleer silahların ortadan kaldırılmasından ziyade rejim değişikliğine odaklanmış gibi göründüğünü’ söyledi.

Şarku'l Avsat'ın AFP'den aktardığı habere göre Grajewski, “İsrail'in balistik füzeler ve askeri yeteneklerle ilgili tesisleri hedef aldığına şüphe yok, ancak aynı zamanda İran Radyo ve Televizyon Kurumu gibi rejimin liderliğini ve sembollerini de hedef alıyor. Rejim düşerse, liberal ve demokratik bir hükümet için umutlar var. Ancak DMO gibi başka güçlü oluşumların ortaya çıkma olasılığı da yüksek” ifadelerini kullandı.

Devrik İran Şahı'nın oğlu Rıza Pehlevi

En önde gelen muhalif isimlerden biri, ABD'de ikamet eden, devrik İran Şahı'nın oğlu Rıza Pehlevi.

Rejimin ‘çöküşün eşiğinde’ olduğunu söyleyen Pehlevi, Hamaney'i ‘paranoyak bir fare gibi yeraltına saklanmakla’ suçladı.

Pehlevi, rejimin Yahudi devletini tanımayı reddetmesine karşı çıkmak için uzun zamandır babasının hükümdarlığı sırasında İsrail ile var olan yakın ilişkinin yeniden tesis edilmesi çağrısında bulunuyor.

Şah rejiminin destekçileri böyle bir yakınlaşmayı, Yahudileri Babil İmparatorluğu'ndan kurtaran en büyük Pers krallarından biri olan Kiros'a atfen ‘Kiros Anlaşmaları’ olarak adlandırıyor.

Ancak Pehlevi İran içinde ya da dışında evrensel bir desteğe sahip değil.

Özellikle İsrail'in İran'a yönelik saldırılarını kınamayı reddetmesinden sonra Pehlevi'nin tutumu ve İsrail'le ilişkileri bir bölünme kaynağı oldu.

Halkın Mücahitleri Örgütü

Halkın Mücahitleri Örgütü lideri Meryem Recavi çarşamba günü Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada, “İran halkı rejimin düşmesini istiyor” dedi.

Halkın Mücahitleri Örgütü diğer muhalif gruplar tarafından sevilmiyor ve İran-Irak savaşında Saddam Hüseyin'i desteklediği için bazı İranlılar tarafından şüpheyle karşılanıyor.

Ottawa Üniversitesi'nde çalışan Prof. Dr. Thomas Juneau, “Alternatif aramanın zorluklarından biri de örgütlü, demokratik bir alternatifin olmaması” dedi.

Rıza Pehlevi'nin ‘İran içinde ve dışında en çok tanınan’ muhalefet lideri olduğunu kabul eden Juneau, ‘tek alternatifin ve ne yazık ki en endişe verici senaryolardan birinin DMO tarafından bir darbe yapılması veya teokrasiden askeri diktatörlüğe geçiş’ olduğunu belirtti.

thyuı8o
Bağdat'ta bir caddede Hamaney'e zarar verilmemesi konusunda bir uyarı levhası (AFP)

Uzmanlar, ülkede istikrarsızlığı arttırabilecek ve genellikle göz ardı edilen bir faktör konusunda uyardı: ‘İran'ın karmaşık etnik yapısı’. Zira İran’da Kürtler, Araplar, Beluciler ve Türklerden oluşan büyük azınlıklar Fars çoğunluk ile bir arada yaşıyor.

Nicole Grajewski, ‘etnik bölünmelerin düşman devletler tarafından istismar edilebileceği’ uyarısında bulundu.

ABD merkezli bir düşünce kuruluşu olan Soufan Center'dan analistler de İran'da Irak'takine benzer bir senaryonun baş gösterdiği ve mevcut rejimin ayakta kalmasının ‘stratejik bir başarısızlık’ olarak görüldüğü uyarısında bulundu.

Analistler, “Rejim değişikliğinden sonra ne olacağını öngörmek halen zor. Ancak değişim, Irak'tan daha büyük ölçekte bölgesel huzursuzluğa yol açabilir ve bunun küresel yansımaları olabilir” değerlendirmesinde bulundu.