Koronavirüsün genetik kodunda ‘gizlenmiş’ bir gen keşfedildi

Koronavirüsün genetik kodunda ‘gizlenmiş’ bir gen keşfedildi
TT

Koronavirüsün genetik kodunda ‘gizlenmiş’ bir gen keşfedildi

Koronavirüsün genetik kodunda ‘gizlenmiş’ bir gen keşfedildi

Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nden (AMNH) araştırmacılar, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) genetik kodunda "gizlenmiş" bir gen keşfettiler. Keşfedilen gen önceki gün "E-Life" dergisinde tanıtıldı.
Koronavirüsün toplamda yaklaşık 15 gen içerdiği biliniyor. Bu nedenle, bir çeşit örtüşen gen, bir başka deyişle "gen içinde gen" olan bu gen hakkında daha fazla bilgi sahibi olmanın, koronavirüsle nasıl mücadele edileceği konusunda büyük bir etkiye sahip olacağı bekleniyor.
Çalışmanın baş yazarı Chase Nelson, çalışmanın yayınlanmasıyla eşzamanlı olarak olarak Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nin web sitesinde yayınlanan bir raporda şunları kaydetti:
“Örtüşen genler, yeni tip koronavirüsün verimli biçimde çoğalmaya, konakçının bağışıklığını kösteklemeye evrilmesinde önemli yöntemlerden biri olabilir. Örtüşen genlerin varlığını ve nasıl işlev gösterdiklerini bilmek, örneğin antiviral ilaçlar yoluyla koronavirüsün kontrol altına alınması bakımından yeni yöntemleri açığa çıkarabilir." 
Araştırma ekibi, keşfettikleri örtüşen geni ‘ORF3d’ olarak belirledi. Ekip, söz konusu genin bir proteini beklenenden daha uzun süre kodlama yeteneğine sahip olduğunu buldu. Ayrıca bu genin, önceden keşfedilen Pangolin virüsündeki varlığını da keşfettiler ve Kovid-19 hastalarında güçlü bir antikor tepkisine neden olduğunu buldular. Bu keşif, bu yeni genin proteininin insan enfeksiyonu sırasında sentezlendiğini gösterdi.
Nelson açıklamasında, "Bu genin (ORF3d) henüz fonksiyonunu veya klinik bir önemi olup olmadığını bilmiyoruz. Ancak bu genin, antikor yanıtının aksine T-hücresi yanıtıyla (bağışıklık belleği) belirlenmesinin nispeten olasılık dışı olduğunu öngörüyoruz” ifadelerini kullandı.
Bu keşfin değeri, bu tür virüslerdeki genlerin doğası hakkında bilgi vermesinden kaynaklanıyor. Nelson’ın açıkladığı üzere genler, bilgiyi aktaran harf dizilimlerinden oluşmaları bakımından yazılı bir dile benziyor. “Ancak dil birimleri (sözcükler) ayrı ve örtüşmezken genler, "okumaya" başladığınız yere bağlı olarak kodlanmış biçimde iletilen bilgilerle örtüşen ve çeşitli işlevlere sahip olabilir.”
Nelson açıklamasını şu sözlerle sürdürdü:
"Örtüşen genleri tanımlamak zordur ve çoğu bilimsel bilgisayar programı onları bulmak için tasarlanmamıştır. Ancak virüslerde yaygındır. Kısmen RNA virüslerinin yüksek bir mutasyon oranına sahip olmaları nedeniyle, çok sayıda mutasyonu önlemek için genlerinin sayısını düşük tutma eğilimindedir. Sonuç olarak virüsler, genomundaki bir harfin iki hatta üç farklı gene katkıda bulunabileceği bir tür veri sıkıştırma sistemi geliştirdiler. Örtüşen genler hakkındaki bilgi kaybı, bizi viral biyolojinin önemli yönlerini gözden kaçırma riskiyle karşı karşıya bırakıyor.”
Nelson, Kovid-19 salgınından önce, örtüşen genlere özgü genetik değişim kalıplarına dair genomu inceleyen bir bilgisayar programı geliştirmişti.
Bu çalışmada, geliştirdiği programı uygulamak ve yeni tip koronavirüste mevcut olan yeni dizilimlerin verilerinin zenginliğine dair diğer yöntemleri keşfetmek için Münih Teknik Üniversitesi ve Kaliforniya Üniversitesi de dahil olmak üzere diğer kurumlarla işbirliği yaptı.
Mısır'ın güneyindeki Asyut Üniversitesi Viroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Halid Şehata, araştırmacıların ilk adımının genin varlığını keşfetmek olduğunu ancak en önemli şeyin, genin işlevini belirlemek olduğunu söylüyor.
Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Şehata, "Bunlardan sonra, bu genin virüsün benzersiz biyolojisine katkısının kapsamı ve salgın potansiyeline dair soruları yanıtlamaya ihtiyaç var" dedi.



Beklenmedik bir ülke, dünyanın en hızlı güneş enerjisi dönüşümünü gerçekleştiriyor

Pakistan'ın bazı bölgelerinde güneş panelleri için geniş alanlar inşa ediliyor (Reuters)
Pakistan'ın bazı bölgelerinde güneş panelleri için geniş alanlar inşa ediliyor (Reuters)
TT

Beklenmedik bir ülke, dünyanın en hızlı güneş enerjisi dönüşümünü gerçekleştiriyor

Pakistan'ın bazı bölgelerinde güneş panelleri için geniş alanlar inşa ediliyor (Reuters)
Pakistan'ın bazı bölgelerinde güneş panelleri için geniş alanlar inşa ediliyor (Reuters)

Yoksulluk ve ekonomik istikrarsızlıkla boğuşmasına rağmen Pakistan, dünyanın en hızlı güneş enerjisi dönüşümlerinden birini gerçekleştiriyor.

İklim kriziyle ilgili çalışmalar yapan düşünce kuruluşu Ember'ın verilerine göre Pakistan, 2024’te Çin’den 17 gigawattlık güneş paneli ithal etti. Böylelikle 2023’teki ithalatını iki katına çıkardı ve dünyanın en büyük üçüncü güneş paneli ithalatçısı oldu.

CNN’in haberinde, güneş enerjisinin Vietnam ve Güney Afrika gibi ülkelerde kitlesel ölçekte benimsendiğine ancak hiçbirinin bu alanda Pakistan kadar hızlı gelişmediğine dikkat çekiliyor.

İslamabad merkezli enerji düşünce kuruluşu Renewables First'ün program direktörü Mustafa Amjad, bu dönüşümün büyük firmaların baskısıyla değil halkın talebiyle gerçekleştirildiğini söylüyor:

Bunu yönlendiren bir politika baskısı yok; esasen bu insanların öncülüğünde ve piyasa güdümlü.

Pakistan şiddetli sıcak hava dalgalarıyla boğuşurken, güneş panellerine erişimin artırılmasıyla soğutma sistemlerinin enerji ihtiyacının karşılanmasının sağlanabileceği de aktarılıyor.

Pakistan Enerji Bakanlığı’ndan bir yetkili, güneş panellerinden vergi alınmadığını ve hanelerin fazla güneş enerjisini ana şebekeye göndermesini sağlayan programlar oluşturulduğunu belirtiyor. Güneş enerjisi panellerine gösterilen ilginin artmasında, Pakistan yönetiminin büyük payı olduğunu söylüyor.

Ancak bazı analistler, devlet destekli büyük ölçekli güneş enerjisi projelerinin yapılmadığına işaret ederek bu görüşü reddediyor. Amjad, bu teknolojideki patlamanın “tabandan yukarı” doğru geliştiğini, “halkın piyasaları daha fazla güneş paneli ithal etmeye zorladığını” belirtiyor.

Pakistan’da güneş enerjisine artan ilginin hem Çin’den ithal edilen ucuz panellerden hem de ülkedeki yüksek elektrik fiyatlarından kaynaklandığı ifade ediliyor. Amjad, elektrik maliyetinin son üç yılda yüzde 155 arttığını söylüyor. Ayrıca şebekelerle ilgili sorunlar meydana geliyor ve ülkenin bazı bölgelerinde saatlerce süren elektrik kesintileri yaşanıyor.

İklim savunucusu ve Satat Sampada İklim Vakfı'nın kurucu direktörü Harjeet Singh de "Yenilenebilir enerji kaynaklarının sadece sübvansiyonlarla geliştiği veya Küresel Güney'e 'zorla' dayatıldığı düşüncesinin aksine, Pakistanlılar finansal açıdan mantıklı olduğu için güneş enerjisini tercih ediyor" diyor.

Independent Türkçe, CNN, Reuters