Suudi Arabistan ile Irak arasındaki Arar sınır kapısının açılmasının ardından Irak’ta iyimser hava hakim

Arar sınır kapısının açılmasından sonra geçtiğimiz Çarşamba Suudi Arabistan’dan Irak’a yardım konvoyu sınır kapısından geçiyor (Reuters)
Arar sınır kapısının açılmasından sonra geçtiğimiz Çarşamba Suudi Arabistan’dan Irak’a yardım konvoyu sınır kapısından geçiyor (Reuters)
TT

Suudi Arabistan ile Irak arasındaki Arar sınır kapısının açılmasının ardından Irak’ta iyimser hava hakim

Arar sınır kapısının açılmasından sonra geçtiğimiz Çarşamba Suudi Arabistan’dan Irak’a yardım konvoyu sınır kapısından geçiyor (Reuters)
Arar sınır kapısının açılmasından sonra geçtiğimiz Çarşamba Suudi Arabistan’dan Irak’a yardım konvoyu sınır kapısından geçiyor (Reuters)

Suudi Arabistan Krallığı ile Irak arasındaki Arar sınır kapısının açılışının üzerinden henüz bir hafta dahi geçmeden, sınır kapısının sağlaması öngörülen geniş iş fırsatları vilayet sakinleri arasında iyimser bir hava meydana getirdi. Açılan kapının, Anbar vilayetine büyük mali kaynaklar sağlamanın yanı sıra yeniden yapılanma sürecine katkı sağlayacağı düşünülüyor.
İki ülke arasındaki tüm ticari süreçler tamamlanırken, Irak bankacılık sektörü sınır kapısında şubesini açan ilk girişimci oldu. Rafidain Bank, sınır kapısının açılışından bir gün sonra Arar’da ilk şubesini açtı. Onun ardından, Irak Birliği Bankası aynı noktada bir şube açarak onu takip etti. Rafidain Bank tarafından yapılan açıklamada, Suudi Arabistan sınırında bulunan Arar Sınır Kapısı şubesinin açılışında, Anbar ve Kerbela valilerinin yanı sıra, Rafidain Bank Genel Müdürü, İçişleri Bakanı Osman el-Ganimi, Ortak Harekat Komutanı Yardımcısı Korgeneral Abdulemir eş-Şemmari, Sınır Kapıları İdaresi Başkanı Ömer el-Vaili’nin hazır bulunduğu ifade edildi. Açıklamada ayrıca, “Arar sınır kapısı şubesinin, ekonomik ve ticari hareketin canlanmasına, ulusal ekonominin gelişimine, nakit likiditesinin sağlanmasına, işbirliği ve yatırım imkanlarının artmasına katkı sağlayacağı” ifade edildi.

Arar sınır kapısındaki alışveriş sahalarının yönetimi hususunda Suudi tarafıyla anlaşıldı
Anbar valisi Ferhan ed-Düleymi konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada, “Irak vatandaşlarına iş fırsatı sağlamak için Iraklı yatırım şirketleri tarafından Arar sınır kapısındaki alışveriş sahalarının yönetimi hususunda Suudi tarafıyla anlaşıldığını” belirtti. Düleymi, “Arar sınır kapısının en önemli ticaret noktalarından biri olacağını ve Irak’ın ihtiyacı olan büyük miktardaki mal ve ürünlerin yakında oradan ülkeye girmesini umduklarını” ifade etti. Arar sınır kapısı açıldıktan sonra, Koronavirüsle mücadele için Suudi Arabistan, Kral Selman Yardım ve İnsani Çalışmalar Merkezi (KSRelief) tarafından Irak hükümetine gönderilen tıbbi malzeme yüklü 15 konvoyun Irak’a giriş yaptığı belirtildi. Düleymi, “ticari mücadele alanlarının özellikle sınır kapısına yakın yoksul bölgelerdeki binlerce gence iş fırsatı sağlayacağını” ifade etti.
Konuyla ilgili olarak Anbar Valisi, sınır kapısında Irak Birliği Bankası’nın bir şubesinin açılışını yaptı. Şubenin açılışı sırasında vali, “Anbar altyapı eksikliğinden muzdarip. Şimdi bizler istikrarı yeniden sağlamaya başladık. Yatırım ve özel sektör alanında önemli dosyalarımız var” dedi. Vali Düleymi, “Bankacılık sektörü yatırımı desteklemede çok önemli ve bu olmasaydı bu sektörde başarılı olamazdık” ifadelerine yer verdi.
Irak Sınır Kapıları İdaresi Başkanı Ömer el-Vaili ise, “Arar sınır kapısının çalışma çevreleri ve her bakımdan donanımlı hale getirildiğini, ortak Harekatlar, Anbar ve Kerbela Harekat Komutanlıkları tarafından gerekli korumanın sağlanmasına ek olarak iki aydan beridir burada çalışanları bulunduğunu vurguladı.
Başbakan Mustafa el-Kazımi’nin, “kara sınır kapısının yıl boyunca karşılıklı yolcu giriş çıkışları ve taşımacılık için” kullanılacağı ifadelerine yer verilerek, belgeleri kontrol etmek, kaçakçılığı önlemek ve kamu malını israf etmemek amacıyla bir elektronik otomasyon firmasıyla sözleşme yapmak üzere Maliye Bakanlığı’nı gerekli yetkilendirmeyi yapmak üzere görevlendirdiği ilave edildi.
Iraklı bazı yetkililer, Bağdat ile Riyad arasındaki ilişkilerde yeni bir aşamayı başlatan bu sınır kapısının açılmasından duydukları memnuniyeti dile getirdi. Irak parlamentosu üyesi Abdullah el-Harbit Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Arar sınır kapısının Irak ile Suudi Arabistan arasındaki ticarete açılan bir kapı olacağını ve iki devletin planının, sınır kapısının Anbar ve Kerbela eyaletlerini birbirine bağlamaya odaklandığını” vurguladı. Ayrıca, “Suudi Arabistan Krallığı’nın ticaretin yanı sıra hac için en-Nuhayb’den Kerbela’ya giden bir otoban yapımına destek vermesinin beklendiğini” belirtti.
Bu sınır kapısının açılmasının iki ülke arasındaki ticari ilişkiler düzeyinde ne gibi sonuçlar doğurabileceğine ilişkin olarak Harbit, “Suudi Arabistan temiz bir ticari işbirliği için yeni ufuklar açıyor. Burada şeffaf bir ticaret olacak ve Irak pazarında yaygın olan damping uygulaması (ihracatçı firmanın malını dış piyasada, iç piyasada sattığından daha düşük fiyatla satması) burada olmayacak ve ticarete konu olan mallar yüksek kalitede olacak” ifadelerine yer verdi. Aynı zamanda bir iş adamı olan Harbit, “Suudi Arabistan’ın, güneyde gaz yoğunlaştırma istasyonları kurmaya ve milyarlarca yatırım yapmaya çalıştığını, Suudilerin ve aynı şekilde onların kaliteli mallarının Irak pazarında bulunmasının Irak üzerindeki olumlu etkilerinin büyük olacağını” belirterek, “daha önemlisi Suudilerin evlere kapıdan girer” şeklinde eklemede bulundu.
Yine konuyla ilgili olarak, Anbar eyaleti milletvekili olan Yahya el-Muhammedi Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, Irak’ın Suudi Arabistan sınırı üzerinde bulunan Arar sınır kapısının açılmasının, Irak ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin köklü tarihini yansıttığını” vurguladı. Muhammedi, “bu kapı ekonomiye yeni bir can damarı ve iki ülke arasındaki ilişkilerin yeni yüzü olacak. Ayrıca Suudi ürünlerinin Irak’a kolay ve ucuz şekilde ulaşmasını sağlayacak” dedi. Muhammedi, “Anbar vilayeti bundan en fazla yararlanacak vilayet olacak, zira sınır kapısı bu vilayetin idari sınırları içerisinde bulunuyor” ifadelerine yer verdi.
Anbar Eyalet Konseyi eski üyesi Azal el-Fehdavi, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, “Arar sınır kapısının açılması, Irak açısından ülkenin sınır kapılarına yeni bir ilave olduğunu ve Arap Körfezi ülkelerine açılan ilk kapı” olduğunu ifade etti. Fehavi, “Anbar vilayetinin bu önemli ticari kapıdan büyük bir fayda göreceğini, çünkü bu kapının ülkenin ekonomik ve ticari hareketini canlandırmaya ve mal akışını sağlamaya yardımcı olacağını, bunun da kısa mesafe ve daha düşük maliyetli nakliye ücretleri sayesinde emtia (satılacak mal) fiyatlarının düşmesine yardımcı olacağını” vurguladı. Fehdavi ayrıca, “bu kapısının çok sayıda insanın istihdam edilmesine katkı sağladığını, aynı zamanda hacılar ve umrecilerin Irak’tan kutsal topraklara seyahatini kolaylaştırmaya katkıda bulunacağına, böylece bu konudaki engellerin azalacağına ve nakliye maliyetini de önemli ölçüde düşüreceğine” dikkat çekti.



Suriyeliler ‘geri dönüş hakkını’ kutluyor... Zorla yerinden edilenler en göze çarpan katılımcılar

Şam pazarında Beşşar Esed ve Hafız Esed'in hicivli resimlerinin bulunduğu çorapların sergilendiği bir tezgâh (DPA)
Şam pazarında Beşşar Esed ve Hafız Esed'in hicivli resimlerinin bulunduğu çorapların sergilendiği bir tezgâh (DPA)
TT

Suriyeliler ‘geri dönüş hakkını’ kutluyor... Zorla yerinden edilenler en göze çarpan katılımcılar

Şam pazarında Beşşar Esed ve Hafız Esed'in hicivli resimlerinin bulunduğu çorapların sergilendiği bir tezgâh (DPA)
Şam pazarında Beşşar Esed ve Hafız Esed'in hicivli resimlerinin bulunduğu çorapların sergilendiği bir tezgâh (DPA)

Şam’ı, Esed rejiminin devrilmesinin üzerinden bir yıl geçtikten ve ülke 8 Aralık 2025’teki ‘kurtuluş’ yıldönümünü anmaya hazırlanırken ziyaret ettiğinizde, kendinizi neredeyse bir ‘bayram’ yaşıyor gibi hissediyorsunuz. Elinizde bir mercek taşıyormuşçasına, detaylarda ve karşılaştırmalarda kayboluyorsunuz. Bu karşılaştırmalar yalnızca geçen yıl dışarıdan gözlemlediklerinizle sınırlı kalmıyor; aynı zamanda 15 yıllık acı, korku ve farklı kuşakların deneyimlerinden oluşan birikmiş travmalarla da dolu.

‘Bayram’ kelimesi, son günlerde Suriye başkentinde gözlemlenen genel tabloyu özetleyebilir; hazırlıklar, süslemeler ve sevinç kadar, hüzün, işlerin aksaması ve günlük işlerin bayram sonrasına ertelenmesi de bu manzaraya dahil. Basit bir düzenleme talebi dahi genellikle “İnşallah bayramdan sonra” yanıtıyla karşılanıyor.

Karanlık bir dönem sona erdi

Lübnan sınırındaki el-Masna Sınır Kapısı’ndan Şam’a doğru uzanan yol boyunca, kutlama havası daha girişte başlıyor. Yol boyunca asılı büyük pankartlar, ‘Karanlık dönem sona erdi… Ülkenin yüzü aydınlandı’, ‘Omuz omuza, el ele, vatanı inşa ediyoruz’, ‘Tek vatan… Tek halk’ gibi sloganlar taşıyor.

xasdfrg
Şam'da Esed rejiminin devrilmesinin birinci yıldönümü kutlamaları sırasında Suriye bayrağı sallayan bir kız (AP)

Yeni bayrak ve kartal simgesi, eski rejimin boşalttığı askeri bölgelerin duvarlarına, kasaba girişlerine ve Beyrut-Şam yolundaki 4. Tümen karargâhına işlenmiş.

2024 yazında açıklanan bu yeni görsel kimlik, yıkılmış ve yıpranmış bir ülkede “Öncelikli bir konu değil” eleştirilerine maruz kalmış olsa da sahadaki gerçekler bu eleştiriyi tamamen doğrulamıyor. Eski rejimde görsel kimlik, öğrencilerin defterlerinden sınıf tahtalarına, meydanlardaki dev heykellere kadar sistematik biçimde nüfuzun pekiştirilmesini sağlayan merkezi bir araçtı.

Bu nedenle, eski rejim düştüğünde ilk olarak kırılan, parçalanan ve yok edilen şey, onun ikonları ve görsel sembolleriydi. Boşalan bu alan, yeni otoritenin kimliğini yansıtacak şekilde doldurulmalıydı; aksi halde, geçen yılın başında ortaya çıkan bölgesel ve milis kaynaklı rastgelelikler bu boşluğu doldurabilirdi. Bir gözlemci, eski rejimin sembollerini taşıyan banknotlarla işlem yapma ihtiyacı olmasaydı, pek çok kişinin paraları yakacağını alaycı bir dille ifade etti.

Ancak, geçmişle bağları koparma ve yeni dönemi pekiştirme bağlamında, birçok kişi yeni görsel kimliği kıyafet, görünüm ve sosyal davranışlarda da benimsemekte bir adım öteye geçti. Geçen yıl Şam’da uzun saçlı ve tuhaf kıyafetli olarak öne çıkan Heyetu Tahriru’ş Şam (HTŞ) savaşçılarının sakalları kısalmış ve seyrekleşmişken, artık sakallar genel olarak düzenli, hafif ve bıyıkla bütünleşmiş bir şekilde gençler ve erkekler arasında yaygın bir görünüm halini aldı.

Altın kartal simgesi, resmi kıyafetlerin kollarına ve yakalarına takılan düğmeler haline geldi ve sadece devlet memurlarına değil, özel sektörde çalışan ve dönemin stilini benimsemek isteyen genç sivillere de yayıldı.

dfrg
Suriyeliler giyim, görünüş ve sosyal davranışlarında yeni bir ‘görsel kimlik’ benimseme konusunda adım atıyorlar. (AP)

Yeni devlet kurumları, önceki savaşçıları polis ve genel güvenlik başta olmak üzere resmi kanallarına entegre ederken, eski askerlerin kıyafetleri de değişti. Artık gömlek-pantolon ya da milis gruplarına göre kamuflaj yerine, siyah tek tip üniformalar, açık yüzler ve görünmeyen silahlar hâkim.

Bugün Suriye’deki büyük dönüşümler bağlamında belki küçük görünen bu sahne değişikliği, Şamlıların bastırılmış öfkesinin ve yeni yöneticilere karşı duyduğu kaygının bir kısmını emdi. Merkeziyetçi bir ülke olarak Suriye’de, genel başarı Şam sınavı geçilmeden mümkün değil. Ve Şam bugün, tüm zorluklara ve yüksek beklentilere rağmen adeta bir bayram havasında.

Beyaz bayraklar

Yoğun kalabalıklar, herhangi bir yere ulaşmayı neredeyse bir mucizeye dönüştürüyor; beyaz tevhid bayraklarıyla donatılmış geçit törenleri sokaklarda ilerliyor ve öğleden sonra Emevi Meydanı çevresindeki yollar kapanınca, iç sokaklar iyice tıkanıyor. Telefon şebekesi aşırı yük altında. Oteller dolup taşmış durumda; rezervasyonlar, bir zamanlar prestijli ve lüks olan, 1980’lerin sonunda zamanın durduğu o otellerde bile, roket gibi fırlayan fiyatlarla dolu. Bugün bu oteller sadece dönemin tanığı olan harabeler halinde.

Otellerin misafirleri, Suriyeli göçmenler, sivil toplum aktivistlerinin seminer ve atölye çalışmaları katılımcıları, üst düzey yabancı ve diplomatik heyetler, yerel ve uluslararası medya mensupları, tüccar ve müteahhitler, uzak vilayetlerden gelen güvenlik görevlileri ve sadece meraklı olan ve lobiye girebilme fırsatı bulan kişiler arasında değişiyor.

Bu yoğun kalabalığın ortak paydası, bir zamanlar ülkelerine geri dönme umudunu kaybetmiş olmaları ve bugün bunu telafi etmeye çalışmaları. Geçen yıl boyunca bazı aileler, on yıldan uzun süredir sürgünde olan çocuklarını kucaklama şansı buldu; torunlarıyla yüz yüze tanışan büyükler, bazı durumlarda sadece telefon ekranları aracılığıyla tanışabilmişti. Gençler, bir zamanlar tutuklanma veya ölüm tehlikesinden kaçarak ülkeyi terk etmiş, şimdi ise orta yaşa gelmiş olarak gençlik yıllarının yataklarına sıkışmaya çalışıyor.

csdfg
Hama şehrindeki kutlamalar sırasında el-Asi Meydanı'nda toplanan yüzlerce insanın genel görünümü (EPA)

Her bayram günü olduğu gibi, sevinç ve mutluluk duyguları bazı kapıları sadece gözyaşıyla çalıyor. Özellikle harap olmuş bölgelerde yaşayanlar ve kayıp ya da zorla kaybedilmiş yakınları olanlar, bugün sevinçlerini hıçkırıklarla yaşıyor; çünkü yollarının uzun ve zorlu olduğunu biliyorlar. Bu kişiler, bu anmanın en belirgin katılımcıları; her ailede bir kayıp veya kaybolmuş birey bulunuyor ve halen defin ve taziye merasimi için iz veya kalıntı arıyorlar.

Öte yandan, kayıp yakınları, insan hakları örgütleri, iş insanları ve diğer topluluklar, faaliyetlerini ülkelerine taşıyarak başkentte toplantılar düzenledi ve taleplerini dile getirdi. Bu, şüphesiz büyük bir kazanım olarak değerlendiriliyor.

‘Özlemle doluyum’

Her şeyden önce bu kutlama, Suriyelilerin onlarca yıl boyunca mahrum bırakıldığı ‘geri dönüş hakkına’ odaklanıyor; bu hak bazen 2011 devriminden bile önce gündeme gelmişti. İstanbul’da geçirdiği 13 yılın ardından Şam’a dönen kırklı yaşlarındaki bir adam şöyle diyor: “Geri dönüyorum çünkü basitçe özledim. Ailemi, mahallemi ve o zamanlar sevmememe rağmen zorla terk ettiğim hayatımı özledim.”

Bireylerin seçimlerini, ‘yeni Suriye’yi inşa etme’ gibi parlak başlıklar altında siyasi bağlamlara oturtmaya çalışanlara dair konuşurken şu ifadeleri kullandı: “Yurt dışındayken bile ülkem ve insanlarıma çeşitli şekillerde katkıda bulunduğumu düşünüyorum. Ama bugün geri döndüm çünkü hasret galip geldi. Hasret duygusu, geri dönmek için yeterli bir sebep olmalı. Geri dönme hakkım, yönetimin şekli veya yeni iktidarın performansına duyduğum memnuniyet ya da memnuniyetsizlikten bağımsız olmalı.”

Bu ifade, bugün Suriyelilerin, hem Şam’da hem de uzak vilayetlerde karşılaştığımız insanların halini özetliyor: Halk, fiilen kaderlerini tayin etme hakkını yeniden kazanmalarını kutluyor.

Siyaset bugün geniş bir alan kaplamıyor gibi görünse de, hükümet kararları, medyanın ve hukuk alanının performansı, polis davranışları, sahil ve Suveyda’daki gelişmeler, fiyat artışları, yoksullukla zenginliğin yan yana varlığı ve cezaevlerinde kaybolan ya da zorla kaybedilen kişilerin dosyalarının görmezden gelinmesi gibi konular her sohbette kendini hissettiren ‘büyük fil’ olmaya devam ediyor. Tüm bu başlıklar ve daha fazlası, sokakta, kafelerde ve restoranlarda yüksek sesle tartışılıyor; sanki artık duvarların kulakları yokmuş gibi... Görüşme yaptığım kişi bu benzetmeye gülerek şöyle diyor: “Gerçekten de duvarların artık kulakları yok. Herkes canının istediğini yapıyor: bireyler, dernekler, bakanlıklar, valiler, hatta Hamidiyye Çarşısı’ndaki polis memuru bile… Sanki herkes yeniden konuşma cesareti bulmuş ve kulaklarını kapatmış durumda.”


Devlete ve Hizbullah'a karşı artan kızgınlık

Lübnan'ın güneyindeki Mecdal kasabasına perşembe günü İsrail tarafından düzenlenen saldırının ardından kasabadan dumanlar yükseldi (AFP)
Lübnan'ın güneyindeki Mecdal kasabasına perşembe günü İsrail tarafından düzenlenen saldırının ardından kasabadan dumanlar yükseldi (AFP)
TT

Devlete ve Hizbullah'a karşı artan kızgınlık

Lübnan'ın güneyindeki Mecdal kasabasına perşembe günü İsrail tarafından düzenlenen saldırının ardından kasabadan dumanlar yükseldi (AFP)
Lübnan'ın güneyindeki Mecdal kasabasına perşembe günü İsrail tarafından düzenlenen saldırının ardından kasabadan dumanlar yükseldi (AFP)

Güney Lübnan'ın cephe hattındaki köylerinde düzenlenen protesto ve gösteriler, etkilenenlere tazminat ödenmesindeki gecikme nedeniyle devlete ve Hizbullah'a karşı halkın duyduğu öfkeyi yansıtıyor. Bu durum, birçok kişinin köylerini terk ederek köylerinin dışında yeni bir hayat kurmasına neden oldu.

Bu hamleler, evlerini ve mülklerini kaybettikten sonra hala yerinden edilme deneyimini yaşayan ve İsrail'in neredeyse her gün oraları hedef aldığını ve zamanla hasarın daha da artacağını bilerek henüz yeniden inşa tazminatı alamayan sınır kasabalarındaki sakinlerin trajik yaşamının başlamasından iki yıldan fazla bir süre sonra geliyor.

Bu bağlamda siyasi analist Ali el-Emin, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, bu tür hareketlerin ortaya çıkmasının "normal olduğunu, çünkü köylerin neredeyse terk edildiğini" söylüyor. Emin, "Bu protestoların, halka sırt çevirenlere karşı yapıldığını ve protestocuların, onun (Hizbullah'ın) tutumlarının, meselenin ele alınmasına yönelik her türlü olasılığın ufkunu kapatmaya katkıda bulunduğuna inandıklarını" vurguluyor.


Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz

Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz
TT

Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz

Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz

Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, dün İsrail'in güney Suriye'de silahsızlandırılmış bölge kurulması talebini, ülkesini "tehlikeli bir duruma" sokacağı gerekçesiyle reddetti ve "(Biz) İsrail de dahil olmak üzere şiddet ihraç eden bir ülke olmakla ilgilenmiyoruz" dedi.

Eş-Şara, Doha Forumu'na katılımı sırasında verdiği röportajda, bu yılın başlarında Dürzi ve Alevilerin yaşadığı bölgelerde yaşanan kanlı çatışmalara atıfta bulunarak, "Sahilde ve Süveyda'da işlenen suçların faillerini yargılayacağız" sözü verdi.

Eski Cumhurbaşkanı Beşşar Esed'in devrilme yıldönümü arifesinde, El-Arabiya/El-Hadath kanalı, devrik cumhurbaşkanını, 2024 yılında gizemli bir şekilde öldürülen danışmanı Luna eş-Şibl ile bir arada olduğu video kayıtları yayınladı. Danışmanıyla birlikte yapılan "Esed kayıtları", güçlerinde savaşan Suriye askerleriyle alay etme, devrik cumhurbaşkanının Şam Guta'sına yönelttiği hakaretler (Guta'ya lanetler yağdırma) ve "Kaplan" lakaplı askeri komutan Süheyl el-Hasan ile Lübnan "Hizbullahı"nı eleştirme gibi ifadeler içeriyor.

Suriyeliler, sızdırılan ses kayıtlarının Esed'in, bir yıl önce muhalif grupların Şam'a girmesi ve rejiminin devrilmesiyle askeri olarak ilk kez düşüş yaşamasının ardından, destekçileri ve Suriye'de ve komşu ülkelerde onunla birlikte savaşanların gözünde ikinci kez düşüş yaşadığına işaret ettiğini düşünüyor.