Fahrizade’nin öldürülmesinin ardından tüm İsrail büyükelçiliklerinde alarma geçildi

Polis, İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin silahlı kişiler tarafından öldürülmesinin ardından olay mahallinde inceleme yapıyor (DPA)
Polis, İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin silahlı kişiler tarafından öldürülmesinin ardından olay mahallinde inceleme yapıyor (DPA)
TT

Fahrizade’nin öldürülmesinin ardından tüm İsrail büyükelçiliklerinde alarma geçildi

Polis, İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin silahlı kişiler tarafından öldürülmesinin ardından olay mahallinde inceleme yapıyor (DPA)
Polis, İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin silahlı kişiler tarafından öldürülmesinin ardından olay mahallinde inceleme yapıyor (DPA)

İsrail medyasına göre, İran nükleer programının önemli isimlerinden olan nükleer bilimci Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin dün Tahran’a bağlı Abserd ilçesinde aracına düzenlenen saldırı sonucu öldürülmesi ve Tahran’ın misilleme tehdidinde bulunması üzerine İsrail yönetimi, dünya çapındaki büyükelçiliklerinde alarm seviyesini yükseltti.
İsrail Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, bakanlığın yurtdışındaki temsilcileriyle ilgili güvenlik konuları hakkında yorum yapmadığını söyledi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, bugün sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, İsrail'i İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin ölümünden sorumlu tutmuş ve İsrail için "küresel küstahlığın ajanı" yakıştırmasını yapmıştı. İranlı yetkililer bu ifade genellikle ABD'ye kullanıyor.
Ruhani, bir televizyon kanalına verdiği demeçte şunları söyledi: “İsrail bölgede "kaosa" neden olmaya çalışıyor. İran bu tuzağa düşmeyecek. İran ulusu, Siyonistlerin kurduğu tuzağa düşemeyecek kadar akıllı. Kaos yaratmayı düşünüyorlar, ancak onların hilelerini açığa çıkardığımızı ve çirkin hedeflerine ulaşmada başarılı olamayacaklarını anlamalılar. Ülkemiz ve yetkililer bu suçu cevapsız bırakmayacak kadar cesur. Zamanında bu suça karşılık verecekler."
İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, nükleer fizikçi Muhsin Fahrizade suikastını gerçekleştirenlerin yakalanması ve Mahabadi’nin bilimsel çalışmalarının devam ettirilmesi çağrısında bulundu.
Hamaney konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Tüm yetkililer iki önemli konuyu ciddi bir şekilde gündemlerine almalıdır. Birincisi; bu suikastın peşine düşülmeli, failler ve onlara emir verenler muhakkak cezalandırılmalıdır. İkincisi; Şehid Mahabadi’nin bilimsel ve teknik çalışmaları, çalıştığı her alanda sürdürülmelidir.”
İran Savunma Bakanlığı dün yaptığı açıklamada, nükleer fizikçi Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin "terörist unsurlar" tarafından hedef alınmasından kısa bir süre sonra hayatını kaybettiğini duyurdu. Bakanlığın açıklamasının devamında şu ifadeler yer aldı: “Muhsin Fahrizade Mahabadi, Tahran eyaletine bağlı Abserd ilçesinde aracına düzenlenen saldırı sonucu ağır yaralandı. Hastaneye kaldırılan Mahabadi tüm çabalara rağmen kurtarılamadı.”



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe