Tahran’dan Fahrizade’ye düzenlenen suikasta “uygun ve sert” karşılık sözü

Nükleer bilim insanına suikasta ilişkin yen iddialar ortaya atıldı.

İran Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi, Fahrizade’nin naşı başında dua etti. (Fars)
İran Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi, Fahrizade’nin naşı başında dua etti. (Fars)
TT

Tahran’dan Fahrizade’ye düzenlenen suikasta “uygun ve sert” karşılık sözü

İran Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi, Fahrizade’nin naşı başında dua etti. (Fars)
İran Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi, Fahrizade’nin naşı başında dua etti. (Fars)

Fars haber ajansı, İran Savunma Bakanlığı Araştırma ve Geliştirme Teşkilatı Başkanı Muhsin Fahrizade’ye geçtiğimiz cuma günü Tahran yakınlarında düzenlenen suikasta ilişkin “önceki tüm senaryoları geçersiz kılan” yeni bir iddia ortaya attı. İran’ın Dini Lideri Ayetullah Hamaney’in Baş Danışmanı, İslam Cumhuriyeti’nin suikasta “uygun ve sert” bir karşılıkta bulunacağı sözü verirken radikal bir gazete İran’ın intikam planları arasında İsrail’in Hayfa şehrine saldırma seçeneğinin de yer alması gerektiğini bildirdi.
Fars haber ajansının iddiasına göre Fahrizade ve eşi, koruma ekiplerine ait 3 araç eşliğinde kurşun geçirmez araçları ile Mazenderan vilayetine bağlı Rostem Kala şehrinden Tahran’ın Demavend ilçesinin Abserd semtine doğru gidiyordu. Araçlardan biri, varış noktasına birkaç kilometre kala gözlem ve inceleme yapmak için konvoydan ayrıldı. Tam bu sırada Fahrizade, arabasına isabet eden mermilerin çıkardığı sesin bir cisme çarpmalarından ya da motorun arızalanmasından kaynaklandığını düşünerek arabayı durdurdu ve dışarı çıktı. Ardından 150 metre uzaklıkta, park edilmiş halde bekleyen mavi renkli Nissan marka bir arabanın üzerindeki uzaktan kumandalı otomatik silahtan birkaç el ateş edildi.  Kurşunlardan biri Fahrizade’nin yan tarafına, biri de sırtına isabet etti. Bilim insanı omuriliğinden yaralandı.
Fars haber ajansının haberine göre tam da bu esnada Fahrizade’nin baş koruması bilim insanı ile kurşunların arasına girmeye çalıştı. Kurşunlardan bazıları ona da isabet etti. Daha sonra ise park halindeki Nissan patlatıldı. Haber ajansı saldırının üç dakika sürdüğünü, olay yerinde herhangi bir saldırgan bulunmadığın, yalnızca otomatik silahlarla ateş edildiğini ve Fahrizade ile koruma ekibinin başı dışında kimsenin olayda yara almadığını belirtti. Ajans, Fahrizade’nin helikopter ile Tahran’daki bir hastaneye kaldırıldığını ancak birkaç dakika içinde yaşamını yitirdiğini belirtti. Söz konusu haberde “Aracın sahibinin kimliğine ilişkin yapılan araştırmalar, kendisinin 29 Ekim’de ülkeyi terk ettiğini gösteriyor” ifadelerine yer verildi.
İran Dış İlişkiler Stratejik Konsey Başkanı Seyyid Kemal Harazi suikasta ilişkin yaptığı açıklamada “Şüphesiz İran, Şehit Fahrizade’yi hedef alan ve onu İran halkından koparan canilere uygun ve sert bir karşılık verecektir” ifadelerini kullandı.
İran’daki radikal medya kuruluşları da dün saldırıya “sert bir karşılık” verilmesini talep ettiler. Genel Yayın Yönetmeni İran dini lideri Ali Hamaney tarafından atanan Kayhan Gazetesi, Fahrizade’nin öldürülmesinde Tel Aviv’in parmağı olduğu kanıtlanırsa İsrail’in kıyı kenti Hayfa’ya saldırılması çağrısında bulundu.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dün Bakanlar Kurulu tarafından gerçekleştirilen olağanüstü bir toplantı sırasında, güvenliği ihlal eden eylemlerle mücadele etmek amacıyla ihtiyati tedbirlerin alınması için gerekli takibin yapılmasını istedi. Ruhani “önde gelen bilim adamı şehit Muhsin Fahrizade”nin yakınlarına ve “Şehitler Vakfı’nın eski başkanı Muhammed Ali Şehidi Mahlati”ye başsağlığı diledi.
Dün resmi medya kuruluşları tarafından yayınlanan haberlere göre Muhsin Fahrizade’nin naşı bugün, Tahran’da son bulması beklenen veda merasimlerinin başlamasıyla Meşhed’deki İmam Rıza Türbesi’ne nakledildi.
İran Savunma Bakanlığı’nın cuma günü yaptığı açıklamada, Fahrizade’nin Tahran’ın doğusundaki Demavend ilçesinin Abserd semtinde arabasına saldıran ve korumaları ile silahlı çatışmaya giren “terör unsurları” tarafından hedef alındıktan sonra aldığı yaralar sonucu “şehit” olduğu duyurulmuştu.
İran’ın resmi haber ajansı IRNA dün Fahrizade’nin naaşının, Şiilerin sekizinci imamı İmam Ali Rıza Türbesi’nde tavaf ve dua edilmek üzere cumartesi gecesi İran’ın kuzeydoğusunda bulunan Meşhed’e getirildiğini bildirdi.
Savunma Bakanlığı'na göre Fahrizade’nin naaşı daha sonra Tahran’ın güneyinde, Kum kentindeki Fatıma-ı Masume Türbesi’ne nakledilecek. Son durağı ise İran’ın başkentindeki İmam Humeyni Türbesi olacak. Bakanlığın internet sitesinde Fahrizade’nin bugün aile üyelerinin ve bir dizi askeri komutanın katılımıyla son yolculuğuna uğurlanacağını bildirildi. Ancak daha fazla ayrıntı verilmedi.
İran Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi “Şehit Kasım Süleymani ve Muhsin Fahrizade’nin kanı, hegemonyacı sistemin çökmesine ve düşmanların kötü niyetli emellerine ulaşmasını engellemeye yardımcı olacak” açıklamasında bulundu.
Reisi, Tahran’ın güneyindeki Behişt-i Zehra Mezarlığı’nda yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Güçlü bir güvenliğe, güçlü bir ekonomiye ve güçlü bir teknolojiye sahip ülke, kudretli bir ülkedir. Sayın Fahrizade bunun bilincinde ülke için güç ve güvenlik üretme yönünde çalıştı.”
ABD’lilerin ve Siyonistlerin Fahrizade’ye yönelik öfkelerinin sebebinin “İran ve bölge için güç üretmesi” olduğunu belirten Reisi sözlerini şöyle sürdürdü:
“İran, bilim ve ilim düşmanları tarafından öldürülen Fahrizade gibi yetenekli liderlerin eliyle güçlendi. İran’ın güçlenmesini çekemiyorlar. Şehit Kasım Süleymani (Irak’ta suikasta kurban giden Devrim Muhafızları Ordusu Komutanı) ve Şehit Muhsin Fahrizade gibi kişiler bölgeye güç ve güvenlik sağlayarak bu vatana ve bölgeye düşman olanların kötü niyetli emellerine ulaşmalarına müsaade etmedi. İran’daki bilim, teknoloji ve kalkınma çarkının dönmesini sağlayan Fahrizade’nin emsalleri onun yolunda yürümeye devam ederek düşmanların korkudan tir tir titremesini sağlayacak.”



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.