Tunus: Muhalif milletvekilinden parlamentoya karşı devrim çağrısı

Tunus parlamentosunun toplantılarından bir görüntü (EPA)
Tunus parlamentosunun toplantılarından bir görüntü (EPA)
TT

Tunus: Muhalif milletvekilinden parlamentoya karşı devrim çağrısı

Tunus parlamentosunun toplantılarından bir görüntü (EPA)
Tunus parlamentosunun toplantılarından bir görüntü (EPA)

Demokratik Vatanseverlerin Birleşik Partisi lideri Munci er-Rahvi’nin İslamcı çizgideki Nahda Hareketi tarafından yönetilen parlamentoya karşı devrim çağrısı, seçilmiş bir kuruma karşı devrimin meşruiyetine dair siyasi ve anayasal bir tartışmaya yol açtı. Ancak Rahvi, bu çağrıyı Tunus’un tanık olduğu olumsuzluklarla haklı çıkarmaya çalıştı. Yetkili, parlamento faaliyetinin zayıflığının sebepleri arasında, parlamentonun iç sistemi ve bu kuruma liderlik eden şahsiyetler olduğunu belirtti.
Munci er-Rahvi, parlamentoyu devirme çağrısını savunurken, parlamentonun yasaları onayladığını ve hükümetin eylemlerini denetlediğini, bunun da değiştirilmiş bir parlamenter sistem kapsamında elde edilen sonuçlar için büyük sorumluluk taşıdığını söyledi. Rahvi ayrıca, Nahda Hareketi’nin lideri olan Raşid el-Gannuşi’nin başkanlık ettiği parlamentonun, ‘Tunuslular açısından ekonomik ve toplumsal baskının merkezi olduğunu, bu nedenle ondan hiçbir fayda umulmadığı için ona karşı ayaklanmak gerektiğini’ dile getirdi.
Munci er-Rahvi, “Halkın, bu kuruma karşı isyan etmekten başka hiçbir seçeneği yok, tıpkı devrik başkana karşı isyan ettiği gibi” diyerek, parlamentonun şu anki sözcüsü olan Gannuşi’yi de ‘devletin inşa ettiklerini sabote etmekle’ suçladı ve bu durumun, Tunus’taki umutsuzluğun sebebi olduğunu vurguladı.
Rahvi, ‘bir grup yalaka’ içerdiği gerekçesiyle mevcut hükümeti destekleyen siyasi kuşağı da eleştirdi. Bazı siyasi suikastlara parmağı karışmakla suçlanan Nahda liderine atıfta bulunan Rahvi, parlamentonun, birinin başkanı ‘terörizmin resmi avukatı’ olan 3 bloktan oluştuğunu söyledi.
Öte yandan hakimlerin grevi, hakimlerin kötüleşen maddi koşullarının ve yargı reform dosyasının askıya alınmasının yanı sıra mahkemelerdeki sağlık koşullarını ve ‘felaket’ çalışma durumlarını protesto etmek amacıyla art arda üç haftadır devam ediyor.
Tunus Hakimler Sendikası, genel grevin 4 Aralık’a kadar devam edeceğini duyurdu. Bu çerçevede Tunuslu Hakimler Vakfı Yürütme Ofisi, Hükümet Başkanlığı’na ve Adalet Bakanlığı’na, adli durumun daha da kötüleşmesini önlemek için talepleri olumlu şekilde ele alma ve bunlara yanıtları hızlandırma çağrısı yaptı.
Hakimlerin protestoları, koronavirüs nedeniyle üç hakimin hayatını kaybetmesinin ardından öfkelerini ifade etmek amacıyla 16 Kasım’da 5 gün süreliğine başlamıştı. Grev ilanından önce bir hakim de özel bir klinikte tedavi görememesi sonucunda virüsten etkilenerek hayatını kaybetti.
Hakimlerin talebi, ister mahkeme salonlarında ister özel ofislerinde olsun mahkemelerdeki zorlu çalışma koşullarına kadar uzanıyor. Talep listesi, koronavirüsün tehlikelerine en çok maruz kalanlar arasında olan hâkimlerin, askeri (devlet) hastanede tedavi görmesinin sağlanması ve hâkimlerin tedavi sisteminin geliştirilmesi meselelerini de içeriyor.
Aynı şekilde Adalet Bakanı Muhammed Busta, hakimlerin, maaş ve bağışlardaki artışla ilgili taleplerine şaşırdığını dile getirdi. Birçok tarafın yoksulluk, işsizlik ve dışlanmadan mustarip olduğu bir dönemde hükümetin bu talepleri anlayamadığını vurgulayan Busta, “Tunus hakimlerine, ülkenin yaşadığı finansal krize rağmen aylık 3,5 bin Tunus dinarı (yaklaşık 1,27 bin dolar) maaş ödeniyor” dedi. Bakan ayrıca, hükümetin, hakimlerin taleplerine cevap veremeyeceğini belirtti.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.