İran’da çifte vatandaşlığa sahip araştırmacıya ‘yıkıcı’ araştırma faaliyetleri yürütme suçlamasıyla 9 yıl hapis

İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi
İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi
TT

İran’da çifte vatandaşlığa sahip araştırmacıya ‘yıkıcı’ araştırma faaliyetleri yürütme suçlamasıyla 9 yıl hapis

İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi
İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi

İran’da Tahran Devrim Mahkemesi, İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi hakkında ‘yıkıcı’ araştırma faaliyetleri yürütme suçlamasıyla 9 yıl hapis cezası verdi.
İran’ın yarı resmi haber ajansı Tasnim’e göre Ahmedi ayrıca İranlı yetkilileri araştırması için ‘İran hükümetini devirmekle suçlanan’ kurumlardan aldığı tutar olan 600 bin euro (727 bin dolar) para cezasına çarptırıldı.
Ajansta yer alan haberde, “Ahmedi, ülkeyi yıkmak isteyen uluslararası kurumların projeleri vasıtasıyla gayrı meşru gelir elde etmekle suçlandı” denildi.
İran medyası ve insan hakları grupları tarafından da duyurulan söz konusu hapis cezasına henüz resmi onay verilmedi.
İran’daki çocuk evlilikleri ve kadın sünneti gibi tartışmalı konuları araştıran Ahmedi, Ağustos 2019’da gözaltına alınmış, ancak üç ay sonra kefaletle serbest bırakılmıştı.
Ahmedi gözaltına alındığında eşi, New York merkezli İran İnsan Hakları Merkezi’ne çalışmalarının bağımsız olduğunu ve hükümetin onayıyla yayınlandığını söylemişti.
İnsan hakları savunucuları İran’ı diğer ülkelerden tavizler elde etmek için çok sayıda çifte vatandaşlığı olan kişiyi gözaltına almakla suçladı.

Muhalif gazeteci idam edildi
Diğer yandan İran, bir süre Fransa’da sürgünde yaşayan muhalif gazeteci Ruhullah Zem’i, 2017-2018 kışında İranlı yetkililere yönelik protesto dalgasında oynadığı rolü nedeniyle verdiği cezayı onayladı ve idam etti.
Fransa’da mülteci statüsüne sahip olan Zem, Telegram uygulaması üzerinden Amadnews adlı bir kanal açmıştı.
İran’ın çeşitli bölgelerinde 28 Aralık 2017 ile 3 Ocak 2018 arasında yaşanan protestolarda en az 25 kişi hayatını kaybetmişti.
İran yönetimi, hızla siyasi bir hal alan ve pahalı yaşam koşullarına karşı başlatılan bu protesto hareketini bir isyan olarak nitelendirmişti.
İranlı yetkililerin silahlı isyana kışkırtması nedeniyle kanalın bloke edilmesini talep etmesi üzerine Zem’in Telegram hesabı kapatılmıştı.
Zem’in davası Şubat ayında başlamış, muhalif gazeteci, İran’daki en ciddi suçlamalardan biri olan ve idamla cezalandırılan  “yeryüzünde fesat çıkarmak” ile suçlanmıştı.
İran’ın resmi haber ajansı IRNA, Zem’in aynı zamanda ‘düşman ABD hükümeti ile işbirliği içinde Fransa ve bölgede adı belirtilmeyen bir ülke için casusluk yapmaktan, ülkenin güvenliğine karşı çalışmaktan, İslam’ın kutsallığına hakaret etmek ve 2017 protestoları sırasında şiddeti kışkırtmaktan mahkum edildiğini’ aktarmıştı.
İran yargısı, Zem’in Haziran ayında hakkındaki tüm ithamlardan suçlu bulunduğunu bildirmişti.



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.