İran’da çifte vatandaşlığa sahip araştırmacıya ‘yıkıcı’ araştırma faaliyetleri yürütme suçlamasıyla 9 yıl hapis

İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi
İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi
TT

İran’da çifte vatandaşlığa sahip araştırmacıya ‘yıkıcı’ araştırma faaliyetleri yürütme suçlamasıyla 9 yıl hapis

İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi
İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi

İran’da Tahran Devrim Mahkemesi, İran asıllı İngiliz antropolog Kamil Ahmedi hakkında ‘yıkıcı’ araştırma faaliyetleri yürütme suçlamasıyla 9 yıl hapis cezası verdi.
İran’ın yarı resmi haber ajansı Tasnim’e göre Ahmedi ayrıca İranlı yetkilileri araştırması için ‘İran hükümetini devirmekle suçlanan’ kurumlardan aldığı tutar olan 600 bin euro (727 bin dolar) para cezasına çarptırıldı.
Ajansta yer alan haberde, “Ahmedi, ülkeyi yıkmak isteyen uluslararası kurumların projeleri vasıtasıyla gayrı meşru gelir elde etmekle suçlandı” denildi.
İran medyası ve insan hakları grupları tarafından da duyurulan söz konusu hapis cezasına henüz resmi onay verilmedi.
İran’daki çocuk evlilikleri ve kadın sünneti gibi tartışmalı konuları araştıran Ahmedi, Ağustos 2019’da gözaltına alınmış, ancak üç ay sonra kefaletle serbest bırakılmıştı.
Ahmedi gözaltına alındığında eşi, New York merkezli İran İnsan Hakları Merkezi’ne çalışmalarının bağımsız olduğunu ve hükümetin onayıyla yayınlandığını söylemişti.
İnsan hakları savunucuları İran’ı diğer ülkelerden tavizler elde etmek için çok sayıda çifte vatandaşlığı olan kişiyi gözaltına almakla suçladı.

Muhalif gazeteci idam edildi
Diğer yandan İran, bir süre Fransa’da sürgünde yaşayan muhalif gazeteci Ruhullah Zem’i, 2017-2018 kışında İranlı yetkililere yönelik protesto dalgasında oynadığı rolü nedeniyle verdiği cezayı onayladı ve idam etti.
Fransa’da mülteci statüsüne sahip olan Zem, Telegram uygulaması üzerinden Amadnews adlı bir kanal açmıştı.
İran’ın çeşitli bölgelerinde 28 Aralık 2017 ile 3 Ocak 2018 arasında yaşanan protestolarda en az 25 kişi hayatını kaybetmişti.
İran yönetimi, hızla siyasi bir hal alan ve pahalı yaşam koşullarına karşı başlatılan bu protesto hareketini bir isyan olarak nitelendirmişti.
İranlı yetkililerin silahlı isyana kışkırtması nedeniyle kanalın bloke edilmesini talep etmesi üzerine Zem’in Telegram hesabı kapatılmıştı.
Zem’in davası Şubat ayında başlamış, muhalif gazeteci, İran’daki en ciddi suçlamalardan biri olan ve idamla cezalandırılan  “yeryüzünde fesat çıkarmak” ile suçlanmıştı.
İran’ın resmi haber ajansı IRNA, Zem’in aynı zamanda ‘düşman ABD hükümeti ile işbirliği içinde Fransa ve bölgede adı belirtilmeyen bir ülke için casusluk yapmaktan, ülkenin güvenliğine karşı çalışmaktan, İslam’ın kutsallığına hakaret etmek ve 2017 protestoları sırasında şiddeti kışkırtmaktan mahkum edildiğini’ aktarmıştı.
İran yargısı, Zem’in Haziran ayında hakkındaki tüm ithamlardan suçlu bulunduğunu bildirmişti.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.