عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İran

BM, suçu işlediği sırada henüz reşit olmayan mahkumu idam eden İran’ı kınadı

BM, suçu işlediği sırada henüz reşit olmayan mahkumu idam eden İran’ı kınadı
    Cenevre / Şark’ul Avsat
TT
TT

BM, suçu işlediği sırada henüz reşit olmayan mahkumu idam eden İran’ı kınadı

BM, suçu işlediği sırada henüz reşit olmayan mahkumu idam eden İran’ı kınadı

Birleşmiş Milletler (BM) İran'da, 12 yıl önce 16 yaşındayken cinayet suçundan ölüm cezasına çarptırılan bir mahkumun idam edilmesini kınadı. İran’da bu yıl 4 çocuk idam edildi.
BM İnsan Hakları Komiserliği tarafından yapılan açıklamada henüz 16 yaşındayken suç işlediği iddia edilen Muhammed Hasan el-Rezai’nin İşlediği suçu ve kendisi hakkında fazla ayrıntı verilmeden bugün (Perşembe) şafak vaktinde idam edildiğini bildirdi.
Uluslararası Af Örgütüne göre, bir kişinin ölümüne neden olan bıçaklı kavgaya karıştığı için 2007 yılında tutuklanan ve 21 Ekim 2008 tarihinde Gilan eyalet mahkemesi tarafından idam cezasına çarptırılan Rezai, 12 yıldır cezaevinde idamı bekliyordu.
BM İnsan Hakları Komiserliği Sözcüsü Ravina Shamdasani yaptığı açıklamada, “Uluslararası hukuk çocuk suçluların idam edilmesini yasaklamıştır. İran bu yasaya uymakla yükümlüdür.” İfadelerini kullandı.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in “İdamı şiddetle kınadığını” ifade eden  Shamdasani, İnsan Hakları Komiserliği bu konuda Tahran ile iletişim kurma çabalarına rağmen idam uygulamasından memnun olmadığını söyledi.
 Rezai’yi mahkum etmek için zor ve işkence altında itiraflar alındığına dair rahatsız edici iddialar bulunduğuna dikkat çeken Shamdasani, “Adil yargılanma haklarının ihlal edilmesi ile ilgili ciddi endişeler var” dedi.
Rezai ile birlikte 2020 yılı içerisinde İran'da 4 çocuk idam edildi. İran'da 12 Aralık‘ta, Fransa’da ikamet eden muhalif Ruhullah Zam’ın idam edilmesi uluslararası protestolara yol açtı. Batılı hükümetler Tahran'ı, Ruhullah Zam’ı yargılamak için ülkeden kaçırmakla suçladı.
19-26 Aralık tarihleri arasında, ülke genelinin çeşitli cezaevlerinde en az sekiz kişinin “yakında idam edileceği” riski altında olduğunu ifade eden Shamdasani, “BM, defalarca İran’ı küçük yaştaki suçluları idam etmeyi durdurmaya davet etti. Ancak en az 80 küçük çocuğun hala idam edilmeyi beklediğine dair elimizde bilgiler var” dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe