عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İran

İran’daki radikallerin ‘manevi lideri’ Misbah Yezdi, hayatını kaybetti

İran’daki radikallerin ‘manevi lideri’ Misbah Yezdi, hayatını kaybetti
TT
TT

İran’daki radikallerin ‘manevi lideri’ Misbah Yezdi, hayatını kaybetti

İran’daki radikallerin ‘manevi lideri’ Misbah Yezdi, hayatını kaybetti

İran hükümeti dün muhafazakar kesim içinde “radikallerin manevi lideri”, “Uzmanlar Meclisi” üyesi ve Dini Lider Ali Hamaney’e yakınlığı ile bilinen Muhammed Taki Misbah Yezdi’nin hayatını kaybettiğini duyurdu.
Resmi haber ajansları iktidarı savunma konusunda gösterdiği sert tavırlarıyla bilinen Misbah Yezdi’nin (86) sindirim sistemindeki bir rahatsızlık yüzünden komaya girdikten 24 saat sonra hayatını kaybettiğini bildirdi.
Misbah Yezdi, Kum İlmi Medreseler Müderrisleri Birliği’nde çalıştı ve İmam Humeyni Eğitim ve Araştırma Enstitüsü başkanı olarak görev yaptı. Velayet-i Fakih sistemini eleştirenlerin aleyhine çıkardığı “Şirk” fetvası başta olmak üzere tartışmalara sebep olan hükümleriyle ün kazanmıştı.
Misbah Yezdi, İran’daki aşırı radikallerin en önde gelen teorisyenlerinden biriydi ve eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın müttefiklerinden oluşan radikal “Direniş Cephesi” adlı grubun “manevi lideri” olmuştu. Grup Ahmedinejad’ın başkanlığının son yılında bu tutumlarından vazgeçerek ekibini “Yoldan Çıkanlar Akımı” olarak adlandırdı.
2009 yılında “Yeşil Hareketi”nin başlatılmasının ardından Misbah Yezdi’ye yakınlığı ile bilinen akım, iki reformist lider Mir Hüseyin Musavi ve Mehdi Kerrubi’ye karşı başlatılan bir kampanyaya liderlik etti ve onlar hakkında “İranlılar arasındaki kırılgan mevkilerini kaybettiler” şeklinde yorum yaparak Hamaney’in “İran halkının hak ettiğinden de fazla” olduğunu belirtti. Aynı zamanda Şii anlatılarına göre Hamaney, beklenen Mehdi ile ortaya çıkan “Seyyid Horasani” olarak kabul ediliyor.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin ofisi tarafından ölüm haberi verilen Misbah Yezdi, reformist akıma karşı önde gelen muhaliflerden biri olması ve gelecek hafta ölümünün dördüncü yılı olacak olan eski pragmatik cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani’ye karşı çıkması ile ün kazandı.
Misbah Yezdi, İranlıların aleyhinde oy kullanmak için bir kampanya başlatmasının ardından “Uzmanlar Meclisi”nin son oturumunda yapılan seçimlerde en çok kaybedenlerden biri olmuştu.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.