‘İlgisizlik’ demansın erken teşhisinde bir gösterge olabilir

Beynin frontal ve temporal lobları
Beynin frontal ve temporal lobları
TT

‘İlgisizlik’ demansın erken teşhisinde bir gösterge olabilir

Beynin frontal ve temporal lobları
Beynin frontal ve temporal lobları

İngiltere’de yapılan bir araştırmada, kişilerde ‘frontotemporal demans’ ortaya çıkmadan önce ilgisizliğin (Apati) hastalığı teşhis etmek için kullanılabilecek davranışsal değişikliklerden biri olarak tanımlandı.
Doktorlar, frontotemporal demansı genellikle 45 ila 64 yaş arasındaki kişilerde teşhis ediyor. Bu hastalık, her 20 demans vakasının 1’inde görülüyor. Esas olarak beynin frontal ve temporal loblarını etkileyen bu hastalığın genetik bir bileşeni bulunuyor. Bu nedenle frontotemporal demansı olan tüm insanların yaklaşık yüzde 10-30’unun ailesinde bu hastalığın öyküsü var.
Önceki çalışmalar, hastalığın en yaygın semptomlarından biri olarak ‘ilgisizlik’ davranışını kaydetmişti, ancak İngiltere’de bulunan Cambridge Üniversitesi tarafından yapılan mevcut çalışma, bu davranışın hastalığın görülmesinden yıllar önce ortaya çıktığını gösterdi.
Söz konusu çalışma Alzheimer ve Demans dergisinin son sayısında yayınlanırken, araştırmacılar çalışma kapsamında yaş ortalaması 45 olan, 304’ü frontotemporal demans gelişme riskini artıran genetik özelliklere sahip 600 kişiyi inceledi.
Bilişsel becerileri değerlendiren araştırmacılar, katılımcılarla ilgilenen kişilere istek kaybı, ilgisizlik, yeni faaliyetlere veya sosyal ilişkilere olan ilginin azaldığına dair her türlü işaret olup olmadığını sordu.
Çalışma sonucunda, diğer semptomlar ortaya çıkmadan önce riskli genlere sahip olan kişilerde ilgisizliğin zamanla arttığı ve bu genetik özelliklere sahip olmayan katılımcılarda ise böyle bir eğilimin olmadığı görüldü.
MRI taramaları da, artan ilgisizliğin, beynin iki bölümü olan frontal lob ve singulat korteksteki daha düşük hacimlerle bağlantılı olduğunu gösterdi.
Medical News Today sitesine göre çalışmanın baş yazarı Maura Malpetti, “Frontotemporal demansın erken etkilerini keşfettikçe, insanlar kendilerini henüz iyi hissederken, semptomları daha iyi tedavi edebilir ve demansı geciktirebilir veya hatta önleyebiliriz” dedi.
Maura Malpetti açıklamasında ayrıca, “Sadece bir anlık görüntü almak yerine, insanları zaman içinde inceleyerek, ilgisizlikteki ince değişikliklerin bile algıda bir değişikliği nasıl öngördüğünü ortaya çıkardık” ifadelerini de kullandı.
Söz konusu rahatsızlığı yaşayanlarda motivasyon ve inisiyatif kaybı oluyor, bu da depresyonda oldukları gibi yanlış izlenime yol açıyor. Ancak Malpetti’ye göre bu durum frontotemporal demansın habercisi olabilir.



Tatil cenneti adada suç oranı artıyor: Turistlerin kalitesi düştü

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Tatil cenneti adada suç oranı artıyor: Turistlerin kalitesi düştü

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

Endonezya’ya bağlı Bali adasındaki yetkililere göre bölgeyi ziyaret eden turistlerin kalitesi düşmesiyle suç oranlarında artış yaşanıyor. 

Guardian’ın haberinde, pandemi sonrası Bali’ye giden turist profilinde belirgin bir değişim yaşandığı yazılıyor. Daha fazla sayıda dijital göçebe ve düşük bütçeli turistin adayı ziyaret ettiği belirtiliyor. Bu da bazı yetkililere göre adadaki altyapıyı zorluyor ve suç oranlarını artırıyor. 

Geçen yıl Bali’de 226 yabancı turistin suça karıştığı bildiriliyor. Bu rakamın 2023’e göre yüzde 16’lık bir artışa denk geldiğine işaret ediliyor. Sözkonusu suçlar arasında siber suçlar, uyuşturucu, şiddet olayları ve arsa dolandırıcılığı yer alıyor.

Avustralyalı bir turistin geçen ay Bali’de kaldığı villada vurularak öldürülmesi de gündem olmuştu. Endonezya polisi, Melbourne'den 32 yaşındaki Zivan Radmanovic’in, villaya giden iki Avustralyalı tarafından öldürüldüğünü, başka bir Avustralyalının da onlara yardım ettiğini bildirmişti. Olayla ilgili üç kişi hakkında cinayet soruşturması başlatılmıştı, suçlu bulunmaları halinde idam cezası alabilirler.

Bali’de yaşayan Golkar Partili siyasetçi Agung Bagus Pratiksa Linggih şu yorumları yapıyor: 

Bali’ye gelen turistlerin kalitesi düşüyor. Düşük bütçeli yabancı turistlerin adada uzun süre kalabilmesini sağlayan yasadışı pansiyonların sayısındaki hızlı artış, bunun temel nedenlerinden biri.

Balili hak savunucularından Piter Panjaitan da ada sakinlerinin artan suç oranlarından endişelendiğini söylüyor. Munggu köyü muhtarı I Ketut Darta, bu yıl köye 400 yeni villa inşa edildiğini, bunların çoğunun yabancılara ait olduğunu ifade ediyor. Muhtar, inşaatların köydeki tarım alanlarını yok ettiğini belirtiyor. 

Endonezya Üniversitesi'nden kriminoloji uzmanı Adrianus Meliala, durumun daha da kötüleşebileceği uyarısında bulunuyor:

Demografi değişiyor, daha fazla yabancı uzun vadeli olarak adaya yerleşiyor ve bazıları kendi ülkelerindeki suç ağlarını da beraberinde getiriyor.

Akademisyen, kolluk kuvvetlerinin Bali’deki olaylara müdahalede kaynak yetersizliği nedeniyle zorlandığına dikkat çekerek, adanın suç örgütleri için cazip bir merkeze dönüşebileceğini belirtiyor. 

Independent Türkçe, Guardian, AFP