Gökbilimciler ölmekte olan bir galaksiyi gözlemlemeyi başardı

Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)
Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)
TT

Gökbilimciler ölmekte olan bir galaksiyi gözlemlemeyi başardı

Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)
Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)

Gökbilimciler evrene dair anlayışımızda büyük bir atılım olabilecek bir keşfe imza atarak ölmeye başlayan uzak bir galaksiyi gördü.
Galaksiler yıldız oluşturmayı bıraktığında "ölmeye" başlıyor. Gökbilimciler evrene dağılmış, böyle çok sayıda ölü galaksi gözlemlemiş fakat bunun neden gerçekleştiğini tam olarak açıklayamamıştı.
Şimdiyse gökbilimciler böyle gözalıcı bir olaya dair net bir görüşe sahip ve galaksilerin yok olmasına yol açan sürece ışık tutabileceğini umuyor.
Gözlemlenen galaksi her yıl 10 bin Güneş'e denk gaz kaybediyor, bu da yeni yıldızlar oluşturacak yakıtı tükettiği anlamına geliyor. Galaksi şu anda bu gazın neredeyse yarısını kaybetmiş durumda ve hala kendi Samanyolu'muzdan yüzlerce kat daha hızlı yıldız yarattığı için, elinde kalanı da yalnızca birkaç 10 milyon yıl içinde tüketerek ölecek. 
Galaksi 9 milyar ışık yılı uzakta olduğu için astronomlar aslında evrenin görece gençliğinde, yani kozmos sadece 4,5 milyar yaşındayken meydana gelen olayları görüyor.
Gökbilimciler bu çarpıcı ölümün başka bir galaksiyle çarpışmadan kaynaklandığını düşünüyor. Bu da bu olayların nasıl gerçekleşebildiğine dair anlayışımızı değiştirme ihtimali taşıyor.
İki galaksi çarpışma sırasında birleşerek astronomların gözlemlediği ve ID2299 diye adlandırılan galaksiyi oluşturdu. Çarpışmanın kanıtı bir "gelgit kuyruğu" biçiminde bulundu. Gelgit kuyruğu, yıldızlararası uzaya uzanan uzun bir yıldız ve gaz akışı.
Uzak galaksilerde bu tür ipuçları genellikle görülemeyecek kadar belirsiz. Fakat araştırmacılar, tesadüfen, görüntüyü tam da olayın gerçekleştiği sırada yakaladı ve böylece ne olduğunu belirleyebildi.
Galaksi ölümleri, yıldız oluşturan materyaller uzaya saçıldıktan sonra, yani galaksiler yeni yıldızlar yapmak için gereken malzemeden mahrum kaldığında meydana geliyor. Şimdiye kadar, çoğu gökbilimci bunun yıldızlar oluştuğunda patlak veren rüzgarların veya galaksinin merkezinde bulunan kara deliklerin bir sonucu olduğuna inanıyordu.
Fakat yeni araştırma, bu tür çarpışmaların da galaksileri öldürebileceğini gösteriyor.
Yeni makale aynı zamanda bu iki olayın kolayca karıştırılabileceğini öne sürüyor: Gaz püskürmeleri birleşmelerden kaynaklandığında ve geride gelgit kuyrukları bıraktığında rüzgarların neden olduğu ölümlere benzer görünebiliyor. Bu nedenle araştırmacılar rüzgar ölümlerine işaret eden önceki araştırmalarda aslında gelgit kuyruğu gözlemlenmiş olabileceğini ve önceki çalışmaların yeniden değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.
Araştırma Nature Astronomy'de yayımlanan ve "Yıldızlarla dolup taşan Z = 1,4 konumundaki dev galaksiden yıldızlararası ortama devasa bir tahliye (A titanic interstellar medium ejection from a massive starburst galaxy at z=1.4)" başlığı taşıyan yeni bir makalede sunuldu.



Dünya'nın bir uydusu daha oluyor

Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)
Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)
TT

Dünya'nın bir uydusu daha oluyor

Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)
Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)

Dünya, uzaydaki bir göktaşını yakalayarak iki ay boyunca uydusu yapmaya hazırlanıyor. 

Gezegene yaklaşan asteroitler bazen atmosfere girmeden uzaklaşıp gidiyor, bazen de Dünya'ya çarparak yanıyor.

Fakat bazen de gezegenin yörüngesine takılıp kısa süreliğine Ay'a eşlik ediyorlar. 

NASA'nın fonladığı Asteroit Karasal Etkili Son Uyarı Sistemi (ATLAS) teleskoplarını kullanan gökbilimciler son sınıfta yer alan bir asteroit keşfetti. 

7 Ağustos'ta gözlemlenen gökcismine 2024 PT5 adı verildi. 

Madrid Complutense Üniversitesi'nden Carlos de la Fuente Marcos ve Raúl de la Fuente Marcos, 2024 PT5'in 29 Eylül'den 25 Kasım'a kadar Dünya'nın yörüngesinde döneceğini tespit etti. 

Research Notes of the American Astronomical Society adlı hakemli dergide yayımladıkları çalışmada, yaklaşık 10 metre çapındaki asteroidin 56,6 günün ardından tekrar Güneş'in yörüngesine girerek yolculuğuna devam edeceğini aktardılar. 

Dünya'nın yörüngesine bu şekilde giren asteroitlere mini uydu adı veriliyor. Ancak zaman zaman uzay çöpleri gibi yapay cisimler de mini uydu sanılabiliyor.

Raúl de la Fuente Marcos "Ne zaman yörüngesi Dünya'ya bu kadar benzeyen bir cisim keşfedilse, onun aslında bir uzay enkazı olma ihtimali var" diyor. 

Fakat yapılan gözlemlerin 2024 PT5'in doğallığına "şüphe bırakmadığını" ekliyor. 

Diğer yandan bazı bilim insanları, bu küçük asteroidin aslında mini uydu olmadığını savunuyor. Mini uyduların Dünya'nın çevresinde en az bir tam tur atması gerekiyor ve 2024 PT5, tam bir daire çizmeden yörüngeden ayrılacak.

İlginç bir şekilde Ay'ın kısa süreli yoldaşının kendisinden kopmuş olma ihtimali de var. 

NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'ndan Paul Chodas, asteroidin geçmiş hareketlerinin, Ay'ın geçirdiği bir çarpışmadan kopmuş bir parça olabileceğine işaret ettiğini söylüyor. Fakat bu kesin bir şekilde doğrulanmadı.

Kasımda Dünya'nın yörüngesini terk edecek 2024 PT5'in Ocak 2025'te geri dönmesi bekleniyor. Bu ziyaretini daha kısa tutacak asteroit, muhtemelen 2055'te tekrar gelecek.

2024 PT5, küçüklüğü ve pek ışık yaymaması nedeniyle muhtemelen amatör teleskoplarla gözlemlenemeyecek. 

Independent Türkçe, IFL Science, New York Times, Research Notes of the American Astronomical Society