İsrail’in Suriye’nin doğusundaki hava saldırısı hakkında 8 önemli nokta

İsrail’in Kasım ayındaki hava saldırısı sonucu Şam yakınlarında meydana gelen yangınlar (AFP-Arşiv)
İsrail’in Kasım ayındaki hava saldırısı sonucu Şam yakınlarında meydana gelen yangınlar (AFP-Arşiv)
TT

İsrail’in Suriye’nin doğusundaki hava saldırısı hakkında 8 önemli nokta

İsrail’in Kasım ayındaki hava saldırısı sonucu Şam yakınlarında meydana gelen yangınlar (AFP-Arşiv)
İsrail’in Kasım ayındaki hava saldırısı sonucu Şam yakınlarında meydana gelen yangınlar (AFP-Arşiv)

İsrail’in Suriye’nin kuzeydoğusunda İran’a ait noktalara yönelik dün gece gerçekleştirdiği hava saldırısı ilk değildi. Ancak bu saldırılar, İsrail’in iki yıl önce Suriye-Irak sınırındaki bölgede İran güçlerini hedef alan saldırısından bu yana en ağır hava saldırısı oldu.
İsrail’in hava saldırılarıyla bağlantılı 8 önemli nokta şunlar;

1-İsrail’in en büyük saldırısı
İsrail, Deyr-i Zor, Ebu Kemal ve Mayadin’de 13 bölgeye baskın düzenledi. İran’ın Ebu Kemal ve Mayadin’deki askeri nokta ve depoları daha önce hedef alınsa da, Suriye hükümeti ve Rusya’yı da içine alan Deyr-i Zor şehri de bu kez hava saldırıyla vuruldu.

2-En ağır saldırı
Suriye İnsan Hakları Gözlemevine (SOHR) göre, saldırıda rejim güçleri ve İran milislerinden 40 kişi öldü, çoğu ağır 28 kişi de yaralandı.
SOHR Direktörü Rami Abdurrahman AFP’ye verdiği demeçte, “Bu, İsrail’in Deyr-i Zor’da 2018’de gerçekleştirdiği, 16’sı rejim askeri 55 kişinin öldüğü hava saldırısının ardından en yüksek ölü sayısı” dedi.

3-Rusya
Kamışlı Havaalanı’da dahil olmak üzere bölgede üsler kurup, devriyeleri artıran Rusya, geçtiğimiz haftalarda Deyr-i Zor’da üs noktaları oluşturmak için askeri polisini ‘İran bölgesi’ sayılan yerlerde konuşlandırmaya yönelik çabalarını yoğunlaştırdı.
Rus Hmeymim Üssü tarafından desteklenen Beşinci Kolordu, Deyr-i Zor’un doğusundaki Ebu Kemal bölgesi yakınlarında yer alan bazı sınır noktalarında konuşlanmaya başladı ve Tahran’a bağlı bazı milislerin kontrolündeki bölgeleri ele geçirdi.
Suriye’nin doğusunda Rusya-İran rekabeti olduğundan son günlerde sıkça bahsedildi.

4-Rejim güçleri
İsrail daha önceleri İran’a ait noktaları hedef alarak, rejim güçleri veya Rusya’ya ait tesisleri vurmaktan kaçındı. Ancak son hava saldırısında Deyr-i Zor’daki Askeri Güvenlik Şubesi, askeri havaalanı ve Şam’a ait diğer noktalar da hedef alındı.
İsrail ordusu, Kasım ayında Golan Tepeleri bölgesine patlayıcıların yerleştirilmesinin ardından, Suriye rejim güçleri ve Suriye’deki İran Kudüs Gücü’ne ait bazı hedeflere hava saldırısı düzenlediğini duyurdu.
İsrail ordu sözcüsü Avichai Adrai, bu saldırının ertesi günü 18 Kasım’da yaptığı açıklamada, Tel Aviv’in, bölgesel istikrar için tehdit oluşturan Suriye’deki İran güçlerini vurmaya devam edeceğini vurguladı.

5-ABD’nin açıklaması
ABD İsrail’in bölgedeki hava saldırılarına nadir olarak değiniyor.
AFP’ye göre ABD tarafından sağlanan istihbarat bilgileri, İsrail’in hava saldırısında İran’a ait silah tedarik hattı ve tesislerin vurulduğunu gösterdi.

6-Milano Kafe
ABD’li bir yetkiliye göre, Mossad Direktörü Eli Cohen geçtiğimiz Pazartesi günü Washington’daki Milano Kafe’de ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile bir araya gelerek, Suriye’nin doğusunda rejim ve İran noktalarına yönelik İsrail-ABD hava saldırısının uygulanması hakkında görüştü.

7-Biden yönetimi
İsrailli kaynaklara göre, Tel Aviv üç haftada bir hava saldırıları düzenlemek yerine, her on günde bir üç hava saldırısı yapma şeklinde bölgeyi hedef alma stratejisini yoğunlaştırdı.
İsrail ordusu, 2020’ya ait yıllık raporunda, ‘İran’ın Suriye’de konuşlanmasını önlemek’ amacıyla geçtiğimiz yıl Suriye’deki hedeflere 50 hava saldırısı gerçekleştirildiğini ve 500’den fazla füze ve akıllı füze fırlatıldığını duyurdu.
Joe Biden göreve başlayana kadar, Başkan Donald Trump yönetiminin desteğinden son güne kadar faydalanmak için acele eden İsrail, nükleer program konusunda Tahran ile görüşmek isteyen Biden yönetiminin ‘yeni kurallar’ belirlemek istediğine inanıyor.

8-Derin devlet
İsrail’in hava saldırıları, ABD Genelkurmay Başkanı Mark Milley’in geçtiğimiz ay sonunda Tel Aviv’ düzenlediği ziyaretin ardından düzenlendi.
Milley, Başbakan Binyamin Netanyahu, Savunma Bakanı Benny Gantz ve İsrail Genelkurmay Başkanı Aviv Kochavi ile bir araya gelerek, Suriye’deki İran varlığı ve Ortadoğu konusundaki operasyonel duruma ilişkin gelişmeler ve değişiklileri ele aldı.
Bu mesajın, İran’a karşı askeri koalisyonun siyasi değişimle değil, derin devletle ilgili olduğuna inanılıyor.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.