İran’dan, Umman Körfezi kıyılarında hücum tatbikatı

İran ordusu Kara Kuvvetleri’ne ait helikopterler dün Umman Körfezi sahilindeki tatbikata katıldığı sırada (AP)
İran ordusu Kara Kuvvetleri’ne ait helikopterler dün Umman Körfezi sahilindeki tatbikata katıldığı sırada (AP)
TT

İran’dan, Umman Körfezi kıyılarında hücum tatbikatı

İran ordusu Kara Kuvvetleri’ne ait helikopterler dün Umman Körfezi sahilindeki tatbikata katıldığı sırada (AP)
İran ordusu Kara Kuvvetleri’ne ait helikopterler dün Umman Körfezi sahilindeki tatbikata katıldığı sırada (AP)

İran ordusuna bağlı özel kuvvetler ve paraşütlü askerler Umman Körfezi kıyıları boyunca ve Hürmüz Boğazı girişinin yakınlarında ‘hücum’ eğitimlerine başladı. Bu eğitimler, Tahran ve Washington arasındaki gerilimin tırmandığı ve ABD’nin seçilmiş Başkanı Joe Biden’ın göreve gelmesinin arifesinde İran’ın bu yıl düzenleyeceği bir dizi yıllık eğitimlerin ilki olma özelliğine sahip.
İran resmi televizyonunda yayınlanan görüntülerde, paraşütle atlayan askerlerin Umman Körfezi üzerindeki Casek Limanı yakınlarında temsili düşman hatlarının arkasına indiği ve füze mermisiyle saldırmak için hazırlık yaptığı görülüyor. AP’nin haberine göre, yıllık eğitimlere savaş uçakları, helikopterler ve askeri kargo uçaklarının yanı sıra komando ve hava indirme birlikleri de eğitimlere katıldı. İran Ordusu Komutanı Abdurrahim Musevi eğitimleri denetledi.
İran'ın yarı resmi haber ajansı ISNA, 65’inci Tugay’a bağlı Özel Kuvvetler’in dalgıçların da katılımıyla denizin derinliklerindeki hedeflere indirme operasyonu da dahil birleşik operasyonlar gerçekleştirdiğini aktardı.          
Kara Kuvvetleri Komutanı Keyumers Haydari, “Tatbikatın temel hedefi, Kara Kuvvetleri'ne bağlı birliklerin havadan, karadan ve denizden düşmana karşı genel hareket kabiliyeti ve hücum gücünü değerlendirmektir” dedi. İran devlet televizyonu, paraşütçülerin, zırhlı araçların ve eğitim sırasında kullanılan çoklu füze fırlatma sisteminin görüntülerini servis etti.
İran resmi haber ajansı IRNA’nın aktardığına göre, İran Savunma Bakanı Emir Hatemi, Meclis Ulusal Güvenlik ve Dış Politikalar Komisyonu’na hitaben yaptığı konuşmada, “Düşmanın en ufak hatası, Silahlı Kuvvetlerden ağır bir karşılık bulur” ifadesini kullandı.
İran son dönemde, ABD’nin seçilmiş Başkanı Joe Biden’a nükleer anlaşma konusunda baskı uygulama çabası kapsamında askeri tatbikatlara ağırlık veriyor. ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın balistik füze programını ve bölgedeki rolünü de kapsayan bir anlaşma imzalamak için anlaşmadan çekilmişti. Biden, İran nükleer programın kısıtlanmasına imkan sağlaması halinde ABD’nin anlaşmaya dönebileceğini belirtmişti.
Reuters’ın haberine göre, İran Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, “Son savaş tatbikatları ile İran halkının düşmana bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü savunmaya hazır olduğunu gösterdi. Parmağımız halkımız adına tetikte” dedi.
İran ordusu ve paralel güç Devrim Muhafızları, bu ay içerisinde daha önce Hin Okyanusu’nun kuzeyinde yaklaşık bin 800 kilometre mesafedeki hedefleri vurduğu belirtilen uzun menzilli balistik gemisavar füzeleri kullanırken, İran’ın orta kesimindeki çöl bölgesinde kamikaze droneları ve karadan karaya balistik füzeleri denemiş ve Arap Körfezi’nde de kısa menzilli deniz füzeleri fırlatmıştı.
ABD buna karşılık olarak önce USS Nimitz uçak gemisini çekme kararı vermiş daha sonra ise İran’ın muhtemel tehditlerini caydırmak amacıyla kararı iptal etmişti.
Bu bağlamda, Pentagon bu hafta uçuşlarına devam etmesi için B-52 stratejik ağır bombardıman uçaklarını bölgeye gönderdi.
İki tarafın gövde gösterileri, İran’ın nükleer faaliyetlerini takip eden nükleer anlaşmanın taraflarının, Tahran’ın nükleer silah geliştirmeye yoluna girmesinden endişe ettiği bir dönemde geldi.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe