B12 vitamini eksikliğini nasıl anlarız?

B12 vitamini eksikliğini nasıl anlarız?
TT

B12 vitamini eksikliğini nasıl anlarız?

B12 vitamini eksikliğini nasıl anlarız?

B12 eksikliği tedavi edilmediği takdirde tehlikeli sağlık sorunlarına yol açabilir. B12 vitamini eksikliğinde çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler, daha da kötüleşmeden durumu düzeltmemize yardımcı olabilir.
Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Hizmetleri Kurumu (NNHS), kalp çarpıntısının B12 vitamini eksikliğinin bir belirtisi olabileceğini söyledi. Bu eksiklik folik asit eksikliği anemisi olarak da bilinmekte. İngiliz “Ekspres” sitesine göre, semptomlar hasta olan kişide yavaş yavaş ortaya çıkar.
NHS, B12 eksikliği belirtileri arasında, yorgunluk, uyuşukluk, bayılma, kulak çınlaması, iştahsızlık ve kilo kaybı olduğunu belirtirken, bazı kişilerde baş ağrısı, nefes darlığı ve solgun cilt görünümünün de olabileceğine dikkat çekti.
Ayrıca Sağlık Servisi, dikkat edilmesi gereken bir takım belirtiler hakkında uyarıda bulundu. Bu belirtiler arasında, ciltte soluk sarı renk, dilde iltihap ve kızarıklık, ağız ülseri ve parestezi, yürüyüş ve hareketlerde değişiklikler, bulanık görme, aşırı sinir, depresyon, duygu, düşünce ve davranış biçiminde değişiklikler, hafıza, anlayış ve muhakeme gibi zihinsel yeteneklerde azalma olduğuna dikkat çekti.
B12 eksikliği tat alma duyusunda azalma, kas zayıflığı ve ishal gibi diğer semptomları da içeriyor.
NHS tarafından yapılan bir açıklamada, “B12 eksikliği tedavi edilmediği sürece kalıcı hasar ihtimali artar.” denildi.
Vücuttaki B12 seviyesindeki düşüklüğün en yaygın sebebi; otoimmün bir hastalık olan Pernisiyoz anemidir. Hastalık, bağışıklık sisteminin midedeki organın iç yüzünü kaplayan hücrelerin işlevselliğini etkilemesinden kaynaklanır.
Bu hücreler, sağlıklı bir bireyde midede B12 vitaminine bağlanan ve vitamin emilimi için önemli olan “intrinsik faktör” denilen bir protein üretir. “İntrinsik” faktör olmadan -ne yerseniz yiyin- vücut B12 vitaminin emilimini gerçekleştiremez.
B12 vitamini daha çok et, balık ve süt ürünlerinde bulunur. Bu sebeple vejetaryenlerde eksikliğine daha çok rastlanır. Ayrıca proton pompa inhibitörleri (PPI’ler) gibi bazı ilaçlar B12 vitamini eksikliğini şiddetlendirir. Bu ilaçlar mide asidi üretimini engellediği için yenen gıdalardan B12 vitamini salınımı sağlanması gereklidir.
Vitamin enjeksiyonları ve ya vitamin tabletlerine ilişkin hastalığın tedavisi, hekimin teşhisine göre yapılır.
Doktorlar B12 vitamini eksikliği bulunan kişilere, folik asit kaynağı olmaları nedeniyle, brokoli, kuşkonmaz, bezelye, nohut ve esmer pirinç gibi yiyecekleri tüketmelerini tavsiye ediyor.



500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?

İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
TT

500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?

İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)

İnkalara ait bir astronomik gereçte bulunan saç teli, imparatorlukta kayıt tutmanın sadece seçkin kişiler değil, sıradan halk arasında da yaygın olduğunu gösteriyor.

Hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan bu bulgu, Ortaçağ uygarlığındaki sayısal okuryazarlık hakkında bilinenleri değiştiriyor.

İnkalar kayıtları, özellikle de sayısal bilgileri tutmak için khipu adı verilen ve düğümlü ipten yapılan gereçler kullanıyordu.

Bu gereçler, üzerine çok sayıda sarkan iplerin bağlandığı ana bir kordondan oluşuyor ve düğümler, konumları ve renkleri aracılığıyla bilgi kodlanıyordu.

Bazen bir khipu'nun üzerinde, yaratıcısını belirtmek için "imza" niteliğinde bırakılmış insan saçı bulunabiliyor.

cvfgbtyh
Peru'da yer alan Jucul'daki hipu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)

Araştırmacılar "Eskiden And Dağları'nda saç, geldiği kişiyi temsil eden ve ritüel açıdan güçlü kabul edilen bir şeydi" diye açıklıyor.

Bugüne kadar, İspanyol sömürgesi dönemine ait belgeler yalnızca erkek elitlerin khipu yaptığını ima ediyordu.

"Khipu okuryazarlığı"nın, kayıt tutmakla görevli bürokratlar dışında yaygın olmadığı düşünülüyordu.

Araştırmacılar, "Özellikle İspanyol sömürge tarihçelerine dayanarak, khipu'ların sadece bürokrasideki erkek elitler tarafından yapıldığı düşünülüyor" diye yazıyor.

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında khipu'nun Andlı işçiler, köylüler ve kadın köylüler arasında bile üretildiği belgeleniyor.

Ancak 15. yüzyıldan kalma bir khipu'ya yaratıcısı tarafından işlenen insan saçı üzerinde yapılan son analiz, o dönemde bile düşük rütbeli İnkaların khipu yapıp kullandığını gösteriyor.

Sözkonusu khipu, çok az belgeyle birlikte bir Alman müzayedesinde bulundu ve daha sonra 1498'e tarihlendi.

Araştırmacılar, ana kordonun yaklaşık 104 santimetre uzunluğunda, katlanmış ve bükülmüş insan saçından yapıldığını ve yaklaşık 8 yıllık saç uzamasına denk geldiğini söylüyor.

Bilim insanları kimyasal analizdeki gelişmelerden yararlanarak saç örneğinden karbon, nitrojen ve kükürt gibi farklı elementlerin seviyelerini aynı anda ölçtü.

Bu gereci yapan kişinin bürokratların et ve mısır içeren beslenme biçimi yerine, sıradan halkın yumru kökler ve yeşilliklerden oluşan beslenme düzenini izlediğini tespit ettiler.

Oksijen ve hidrojen değerlerini ölçen daha ayrıntılı analizler, halkın alt kesiminden gelen bu kişinin muhtemelen günümüzde Peru'nun güneyi veya Şili'nin kuzeyinde yer alan bölgede yaşadığını ortaya çıkardı.

Bilim insanları şöyle yazıyor: 

Önceki varsayımların aksine, belli ki İnka İmparatorluğu'ndaki halk da İnka tarzı khipu'lar üretmiş.

Çalışmanın sonuçları, kadınların da bu kayıt sistemlerini yaptığını gösteren, yakın zamandaki diğer bulguları da doğruluyor ve khipu okuryazarlığının sadece erkek elitlerin alanı olduğu fikrine meydan okuyor.

Araştırmacılar, "İnka İmparatorluğu'nda khipu okuryazarlığı, şimdiye kadar düşünülenden daha kapsayıcı ve yaygın olabilir" sonucuna varıyor.

Independent Türkçe