Kalibaf, Hamaney'in özel mesajını Putin'e götürdü

Rusya Devlet Başkanı’nın İranlı yetkiliyi kabul etmek istememesi ziyaret öncesinde tartışmaya neden oldu.

İran Parlamentosu Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf (sağda) ve Parlamento İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı. (Icana News Agency)
İran Parlamentosu Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf (sağda) ve Parlamento İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı. (Icana News Agency)
TT

Kalibaf, Hamaney'in özel mesajını Putin'e götürdü

İran Parlamentosu Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf (sağda) ve Parlamento İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı. (Icana News Agency)
İran Parlamentosu Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf (sağda) ve Parlamento İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı. (Icana News Agency)

İran Parlamentosu Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf’ın Mosokova ziyareti, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in İranlı yetkiliyi kabul etmeyi reddettiğine dair haberlerin ardından Tahran’da tartışma yarattı.
ISNA haber ajansının aktardığına göre Rusya Federasyonu Devlet Duması ve Senatosu’ndaki meslektaşlarının yanı sıra siyasi, güvenlik, ekonomi ve ticaret yetkilileriyle görüşmeler gerçekleştirecek olan Kalibaf, İran Dini Lideri Ali Hamaney’in Rusya Devlet Başkanı’na gönderdiği ve ‘tarihi’ olarak nitelendirilen bir mesaj götürdü.
Resmi İran devlet televizyonu dün, Kalibaf’ın Rusya Federasyonu Devlet Duması Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Leonid Slutskiy ve İran'ın Moskova Büyükelçisi Kazım Celali tarafından ağırlandığı anları yayınladı.
Bu, geçtiğimiz mayıs ayında parlamento başkanlığı görevine gelen Kalibaf’ın Moskova’yı ilk ziyareti oldu.
Mehrabad Uluslararası Havalimanı’nda dün düzenlediği basın toplantısında konuşan Kalibaf, ilk yurt dışı seyahatinin Moskova'ya oluşunun Hamaney'in Rusya ile stratejik ilişkiler kurma arzusundan kaynaklandığını bildirdi. Ancak söz konusu mesajın içeriğini açıklamadı.
Kalibaf’a yakın Twitter kullanıcılarının son günlerde kendisinin Moskova ziyaretine dair bilgileri yayınlamak için “rejimin vekili”  hashtagini açmasını Parlamento Başkanı'nın ‘propaganda’ girişimi olduğunu öne süren muhalifler eleştirilerde bulundular. Nitekim Kalibaf’ın adı, önümüzdeki haziran ayında düzenlenecek başkanlık seçimlerine aday olmaları beklenen Devrim Muhafızları generallerinin isim listesiyle ilişkilendiriliyor.
İran televizyonuna bağlı Genç Muhabirler Kulübü, Kalibaf Moskova'ya varmadan önce sosyal ağlarda, siyaset sahnesindeki “fırtınalara’ dikkat çektiler.
Kalibaf'ın stratejik danışmanı Mehdi Mahmudi ise Twitter hesabından yaptığı açıklamada Parlamento Başkanı’nın Hamaney’in elçisi konumunda olduğunu bildirdi. Bir diğer Twitter mesajında da marjinal sorunları gündeme getirmenin bu tarihi görevi etkilemeyeceğini” vurgulayan Mahmudi, “Bu ziyareti ertelemek zor değildi. Ancak mesajın şu zamanda iletilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Parlamento Ekonomi Komitesi üyesi milletvekili Mücteba Tevanker, Twitter hesabında yaptığı açıklamada Kalibaf ile Putin arasında doğrudan bir görüşme yapılmasına ilişkin önceki açıklamalarından geri adım atarak “Kalibaf’ın Putin'in sağlık protokolünü reddettiğini” bildirdi. Devrim Muhafızları’na ait Tasnim haber ajansı ise milletvekilinin bir Twitter mesajını haber başlığı yaptı. Söz konusu mesajda Putin'in Kalibaf’ın ziyaretini reddetmesiyle ilgili teyit edilmiş bilgiler yer aldı.
ISNA’nın haberine göre, Rusya Devlet Başkanı, Hamaney'in mesajını Kalibaf'tan almak için özel bir temsilci atadı.
Reformist Al Sharq gazetesi dünkü “Kalibaf diplomat oluyor” başlıklı yazısında Parlamento Başkanı ile dalga geçmek için ‘kinayeye’ başvurdu.
Gazete, Kalibaf’ın Putin'in özel temsilci ile nükleer anlaşma ve petrol konusunda görüşme niyetinde olduğunu bildirdi.
Raja News haber sitesi ise radikallere ait bir medya platformunu mesajı sızdırmakla suçladı. Kalibaf’ın danışman ekibini de ziyaret sırasında ‘siyasi konum’ elde etmek için ‘hile yapmakla’ itham etti.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe