WHO Genel Direktörü Ghebreyesus: ‘Bazı ülkeler COVAX anlaşmasını baltalıyor’

Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Tedros Adhanom, Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile video bağlantısı üzerinden ortak bir basın toplantısı sırasında (AP)
Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Tedros Adhanom, Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile video bağlantısı üzerinden ortak bir basın toplantısı sırasında (AP)
TT

WHO Genel Direktörü Ghebreyesus: ‘Bazı ülkeler COVAX anlaşmasını baltalıyor’

Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Tedros Adhanom, Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile video bağlantısı üzerinden ortak bir basın toplantısı sırasında (AP)
Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Tedros Adhanom, Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile video bağlantısı üzerinden ortak bir basın toplantısı sırasında (AP)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, bazı ülkelerin dünyada adil aşı dağıtımını sağlayan COVAX anlaşmasını baltaladığını iddia etti.  
WHO Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus yaptığı açıklamada, bazı G7 ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin Covid-19 aşılarının adil dağıtımının finansmanı için 4,3 milyar dolarlık yeni fon sağladığını hatırlatarak, ülke liderlerine teşekkür etti. Ghebreyesus, "Bu fonlar ve bağışlar, 2021'in ilk 100 günü içinde tüm ülkelerde sağlık çalışanlarının ve yaşlıların aşılanmasına başlama hedefimizi gerçekleştirmeye bizi bir adım daha yaklaştırıyor" dedi. 
G7 ülkelerinin liderlik gösterdiğini ancak tüm ülkelerin adım atmasına ihtiyaç olduğunu belirten Ghebreyesus, "Adil aşı dağıtımını tamamen finanse etmek için hala en az 22,9 milyar dolarlık bir boşlukla karşı karşıyayız" ifadelerini kullandı. 

Satın alınacak aşı yoksa paranın önemi yok” 
“Satın alınacak aşı yoksa paranın önemi yok” diyen Ghebreyesus, bazı ülkelerin dünyada adil aşı dağıtımını sağlayan COVAX anlaşmasını baltaladığını iddia etti. Ghebreyesus, “Şu anda bazı yüksek gelirli ülkeler, Covid-19 aşı üreticileriyle COVAX’ın sahip olduğu anlaşmaları baltalayan ve COVAX’ın satın alabileceği doz sayısını azaltan sözleşmeler yapmaktadır. Fonumuz olsa bile Covid-19 aşılarını fakir ülkelere ancak yüksek gelirli ülkelerin COVAX'ın yaptığı anlaşmalara saygı göstermesi ve işbirliği ile verebiliriz" dedi. 

Fransa aşılarının yüzde 5’ini paylaşacak 
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile görüştüğünü ifade eden Ghebreyesus, "Macron ile çok verimli bir görüşme yaptım ve ona Fransa'nın dozlarının yüzde 5'ini COVAX ile paylaşma taahhüdü için teşekkür etmek isterim" dedi. 

"Dünyada eşit aşı dağıtımı yüksek gelirli ülkelerin çıkarına" 
Covid-19 virüsünün ne kadar uzun süre dolaşırsa aşıların daha az etkili hale getirebilecek şekilde değişmesi için o kadar çok fırsat olacağını savunan Ghebreyesus, "Bu bir yardım meselesi değil. Bu bir epidemiyoloji meselesidir. Covid-19 salgını her yerde sona ermedikçe onu hiçbir yerde sonlandıramayacağız. Bu nedenle sağlık çalışanlarının, yaşlıların ve diğer risk altındaki grupların küresel olarak Covid-19 aşıları için ilk sırada yer almasını sağlamak, yüksek gelirli ülkeler dahil tüm ülkelerin çıkarınadır" ifadelerini kullandı. 

Aşıları stratejik kullanması 
Aşıların stratejik kullanılması gerektiğini savunan Ghebreyesus, "Daha fazla Covid-19 aşısı geliştiriliyor, onaylanıyor ve üretiliyor. Herkese yetecek kadar olacaktır. Ancak şimdilik ve bu yılın geri kalanında aşılar sınırlı bir kaynak olacak. Onları elimizden geldiğince stratejik kullanmalıyız" dedi. 

Kongo’da hayatını kaybedenlere taziye mesajı 
Ghebreyesus, aralarında İtalya'nın Demokratik Kongo Cumhuriyeti büyükelçisinin de bulunduğu 3 kişinin yaşamını yitirdiği Kongo’da Birleşmiş Milletler konvoyuna yönelik saldırı hakkında da açıklama yaptı. Ghebreyesus, "Bugün Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde bir insani yardım konvoyuna düzenlenen ve İtalyan Büyükelçisi de dahil olmak üzere üç kişinin hayatını kaybetmesine neden olan saldırı nedeniyle derinden üzülüyorum ve son derece endişeliyim. İtalya hükümetine ve halkına olduğu kadar ailelerine de en derin taziyelerimi sunmak isterim" ifadelerini kullandı. 



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.