Netanyahu: Umman Körfezi’ndeki İsrail gemisinde meydana gelen patlamanın sorumlusu İran

Umman’ın başkenti Maskat açıklarında patlamaya maruz kalan MV Helios Ray isimli gemi Dubai’deki Raşid Limanı’na yanaştı (AFP)
Umman’ın başkenti Maskat açıklarında patlamaya maruz kalan MV Helios Ray isimli gemi Dubai’deki Raşid Limanı’na yanaştı (AFP)
TT

Netanyahu: Umman Körfezi’ndeki İsrail gemisinde meydana gelen patlamanın sorumlusu İran

Umman’ın başkenti Maskat açıklarında patlamaya maruz kalan MV Helios Ray isimli gemi Dubai’deki Raşid Limanı’na yanaştı (AFP)
Umman’ın başkenti Maskat açıklarında patlamaya maruz kalan MV Helios Ray isimli gemi Dubai’deki Raşid Limanı’na yanaştı (AFP)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu dün yaptığı açıklamada, geçtiğimiz hafta Umman Körfezi’ndeki bir İsrail gemisinde meydana gelen patlamanın sorumlusunun İran olduğunu söyledi. İran Dini Lideri Ali Hamaney’in ofisine yakınlığıyla bilinen Keyhan gazetesi ise patlamada ‘direniş ekseninin’ rol oynadığını bildirdi.
Geçtiğimiz Cuma günü MV Helios Ray kargo gemisinde patlama meydana gelmişti. ABD’li bir savunma yetkilisi, patlamaya geminin yan bölgelerinde açılmış deliklerin sebep olduğunu kaydetti. İsrailli bir yetkili ise, patlamada yapışkan mayınların kullanıldığını ifade etti.
Dün İsrail Kamu Yayın Kuruluşuna (KAN) açıklamada bulunan Netanyahu, “Bu İran'ın bir eylemi. Bu çok açık” dedi. Açıklamasında İran’ın İsrail'in en büyük düşmanı olduğunu ve nükleer yeteneklerini geliştirmesini engellemek amacıyla onları tüm bölgede vurduklarını belirten İsrail Başbakanı, anlaşmalı veya anlaşmasız İran’ın nükleer silahlara sahip olamayacağını, bu durumu ABD Başkanı Joe Biden’a aktardığını dile getirdi.
Bu açıklama, Netanyahu ve İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz’ın da katıldığı ve saldırıya nasıl tepki verileceğinin ele alındığı bir toplantının ardından geldi.
Askeri bir kaynak, İsrail’in İran’ın sivil bir hedefe yönelik saldırısını tehlikeli olarak değerlendirdiğini söyleyerek, gereken cevabın verileceğini ve saldırıya verilecek yanıttan kaçışın olmadığını söyledi. Reuters haber ajansına göre, İsrail Eğitim Bakanı Yoav Galant, Ynet Televizyonu'na yaptığı açıklamada "Fotoğraflar, hasarın muhtemelen bir gece operasyonuyla komandolar tarafından geminin dışına tutturulan mayınlardan kaynaklandığına işaret ediyor" dedi.
Galant, saldırının İran kıyısına yakın bir noktada düzenlendiğini belirterek, saldırıyı düzenleyen kişilerin geminin sahibinin İsrailli olduğunu biliyor olmaları gerektiğini aktardı.
İran geçtiğimiz Kasım ayında İran nükleer programının önemli isimlerinden olan nükleer bilimci Muhsin Fahrizade Mahabadi’nin suikastından İsrail’i sorumlu tutarak karşılık vereceklerini bildirmişti. İsrail ise suçlamalara cevap vermemişti.
Diğer yandan İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade Netanyahu'nun suçlamalarını reddederek, “Bu suçlamayı kesinlikle reddediyoruz. Körfezin emniyeti İran için oldukça önemli” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Hamaney’in ofisine yakınlığıyla bilinen Keyhan gazetesi, Cuma sabah saatlerine doğru Umman Körfezi’nde İsrail gemisinin geçişi sırasında gerçekleşen ‘profesyonel’ patlamanın düzenlenmesinde ‘direniş ekseninin’ rol oynadığını bildirdi. Gazete, İsrail gemisi için “meşru hedef” nitelemesi kullanırken, patlamanın “İsrail’in bölgede tekrarlanan saldırılarına yanıt” olarak gerçekleştiğini yazdı. Geçtiğimiz Cumartesi günü ise İran Devrim Muhafızları İstihbarat Servisi’ne bağlı haber sitesi Mashregh News, karasulardaki direniş gruplarının İsrail gemilerine saldırmaya hazır olduğunu bildirdi.
Bazı İsrailli kaynaklar ise, Singapur'dan Dubai'ye otomobil taşıyan Bahama bayraklı ve Netanyahu'ya yakın İsrailli bir işadamı olan Rami Unger'e ait MV Helios Ray adlı İsrail gemisinin İran tarafından bombalandığını ifade etti. Tel Aviv’deki güvenlik kaynakları, yük gemisine Devrim Muhafızlarının saldırdığını iddia etti.
Bazı kaynaklar ise, İsrail’in İran’ın uyarısını gördüğünü ve saldırıya “ılımlı” bir şekilde cevap vermeyi seçtiğini ifade ettiler. Kaynaklar, bu sebeple İsrail tarafından önceki gün işgal altıdaki Golan Tepeleri’nden Suriye’nin bazı bölgelerine saldırı düzenlendiğini belirtti.
İsrail, Suriye’de İran Devrim Muhafızları ve Lübnan Hizbullahı’nın kalesi olan başkent Şam’ın güneyindeki Seyyide Zeynep bölgesini dün gece füzeler ile hedef aldı. İsrail televizyon kanalı Channel 13'den Alon Ben David ile Yediot Ahronot gazetesinden Yossi Yehoshua, saldırıların yalnızca İran hedeflerine yönelik olduğunu aktardı.



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.