Tahran’dan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na tepki

İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) nezdinde iddianame sunulması ihtimaline karşı ajansın yönetim kurulu üyesi ülkelere, yapıcı görüşmelerin tamamen göz ardı edildiği karar önerisine itirazını bildirdi. Kararın ters etki yaratacağını ve kesinlikle yıkıcı olacağına dair gayri resmi bir mektup gönderdi.

UAEA Başkanı Rafael Grossi, bir hafta önce Tahran'ı ziyaret ederek nükleer programın izlenebilmesi için 3 aylık geçici bir teknik uzlaşı sağladı. Söz konusu uzlaşı, büyük devletlerin nükleer anlaşmaya ilişkin görüşmelere başlaması için sınırlı da olsa bir süre vermişti.

İran, UAEA’ya üye ülkeleri, kurulda aleyhte bir kararın oylanması durumunda yaptırımlar kaldırıldığında tüm güvenlik verilerini ve diğer araçları sağlamayı taahhüt ettiği anlaşmadan vazgeçmekle tehdit etti.

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Tahran'ın Birleşmiş Milletler’e bağlı ajans ile iş birliğini azaltacak bir karar alınmasına karşılık ABD çabasına dikkat çekerek UAEA’nın yönetim kurulunu kaos yaratmamaya çağırdı.

AFP’nin İran basınından aktardığına Zarif açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

“Avrupalılar, ABD' nin desteğiyle Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın yönetim kurulunda yanlış yola girdiler. Bu hamlenin kaosa yol açacağına inanıyoruz. Tüm olasılıklara dair çözümümüz var.”

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade de şu açıklamada bulundu:

“ABD İran ile görüşmek istiyorsa önce yaptırımları kaldırmalı. Biden yönetimi, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın Tahran'a yönelik izlediği maksimum baskı politikasını değiştirmelidir.”

Reuters, Hatibzade’nin yeni ABD yönetiminin anlaşmaya geri dönmeyi reddetmesinin tarihi bir hata olacağını ve İran'ın iş birliğindeki zayıflamaya rağmen Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile çalışmaya devam edeceğini söylediğini aktardı.

Yapılan değerlendirmeler diplomaside ilerleme kaydedilemediği yönünde. Zira İran dün, Avrupa Birliği’nin dış politika sorumlusu Josep Borrell’in nükleer anlaşmanın diğer tarafları ve ABD ile gayrı resmi bir toplantı yapma önerisini kabul etmeyeceğini duyurdu.

Washington’dan pazar günü yapılan açıklamada, İran'ın görüşmeyi reddetmesinin hayal kırıklığına neden olduğu ancak yeniden anlamlı bir diplomatik sürece girmeye hazır olunduğu vurgulandı. Ayrıca diğer büyük devletlerle istişare yapılacağı kaydedildi.

ABD Başkanı Joe Biden, Washington'ın iki ülkeyi İran'ın nükleer faaliyetinin azaltılması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını güvence altına aldığı anlaşmayı uygun hale getirmek için görüşmeler yapmaya hazır olduğunu söylemişti. Ancak her iki ülke de ilk adımı diğer tarafın atmasını bekliyor. İran öncelikle ABD’nin yaptırımları kaldırması çağrısında bulunurken Washington ise Tahran'ın 2019' dan bu yana giderek uzaklaştığı anlaşmanın şartlarına uyması gerektiğini vurguluyor.

İran geçtiğimiz haftalarda, ABD'yi ekonomisini zora sokan yaptırımları kaldırmaya zorlamak amacıyla, uranyum zenginleştirme seviyesinde yüzde 20 oranını aşma, uranyum üretme ve müfettişlerin çalışmalarını kısıtlama gibi anlaşmadan ayrılmaya yolunda yeni adımlar atmıştı.