عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İran

İran’ın ABD hedeflerine saldırı için kullandığı gizli füze üsleri

Füze üsleri, bir dağın altındaki tünel ağında bulunuyor.

İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun yeraltı üssünde bulunduğunu açıkladığı füzeler. (Arşiv)
İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun yeraltı üssünde bulunduğunu açıkladığı füzeler. (Arşiv)
TT
TT

İran’ın ABD hedeflerine saldırı için kullandığı gizli füze üsleri

İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun yeraltı üssünde bulunduğunu açıkladığı füzeler. (Arşiv)
İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun yeraltı üssünde bulunduğunu açıkladığı füzeler. (Arşiv)

İran’da dün öğleden sonra çekilen uydu görüntüleri, ülkenin batısındaki Kenesht Kanyonu ve Panj Pelleh bölgelerinde İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) tarafından yönetilen iki füze üssünü gün yüzüne çıkardı. Raporlarda Kırmanşah şehrinin yakınlarında bulunan iki füze üssünün bir dağın altındaki uçsuz bucaksız bir tünel ağıyla bağlantılı olduğu bildirildi. Fotoğraflar, korunaklı kompleksleri ve İran’ın kötü şöhretli “füze şehirlerinden” biri  olduğu iddia edilen yamaçların içine doğru kıvrılan tünelleri gösteriyor.
İran Ulusal Direniş Konseyi (NCRI) yetkilileri, İngiltere merkezli The Sun Online sitesine verdikleri demeçte “iki üste yüzlerce füze” olma ihtimalinin yüksek olduğunu aktardılar. Söz konusu şehirlerin aslında düşman saldırılarını engellemek için tasarlanmış beş kat betonun altında füzeleri depolamak ve gizlemek için kullanılan devasa yeraltı üsleri olduğu öne sürülüyor. Mobil roketatar kamyonların tünellere yerleştirildiği ve tekrar hızlı bir şekilde gizlenmeden önce yıkıcı silahlarını ateşlemeye hazır bir şekilde bekletildiği tahmin ediliyor.
NCRI -İran’da rejimin değişmesini isteyen sürgün edilmiş muhalif bir grup- Kenesht Kanyonu ve Panj Pelleh’in geçtiğimiz ocak ayında Irak’taki ABD’nin iki askeri üssüne saldırı düzenlemek için kullanıldığını iddia ediyor. Muhalifler, Panj Pelleh’i DMO’nun “en eski ve en önemli füze merkezlerinden” biri olarak nitelendirdi. NCRI, DMO Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade’nin Panj Pelleh’de konuşlandığını ve operasyonu şahsen denetlediğini iddia ediyor.
İranlı yetkililer tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılan Fransa merkezli NCRI, ülke sınırlarının içinde gözlemcilerden oluşan bir ağa sahip ve daha önce İran’ın nükleer tesislerini de açığa çıkarmıştı.
Geçen yıl “Şehit Süleymani Operasyonu” adı verilen saldırıda 110 ABD personeli yaralanmış ve bazılarına da Travmatik Beyin Hasarı (TBH) teşhisi konulmuştu.
İran’ın içinden, Ayn el-Esed ve Erbil hava üslerine doğru yaklaşık 15 roket fırlatıldığı ve roketlerin ABD kuvvetlerinin üzerine yağmadan önce 300 mil mesafe katettiği tahmin ediliyor. İran bu saldırıyı, eski ABD Başkanı Donald Trump tarafından verilen emirler doğrultusunda insansız hava aracıyla (İHA) yapılan bir hava saldırısında öldürülen DMO Komutanı Kasım Süleymani’nin intikamını almak için düzenlemişti.
Kenesht Kanyonu iki üssün en büyüğü sayılıyor. NCRI buranın füzeleri fırlatmak ve silahları depolamak için “stratejik bir nokta” olduğunu öne sürüyor. Raporlara göre üs, 2020 yılında genişletildi ve sıkı bir şekilde korunuyor. Herhangi bir bilgi sızıntısı olmaması için iki ayda bir askerler burada devriye geziyor. Bölgede beş geçit bulunuyor ve bu geçitlerin yeraltındaki tünel kompleksine ulaşmak için kullanıldığına inanılıyor. Roketatarların ileri geri hareket etmesine yetecek kadar büyük olduğu görülen iki giriş bulunuyor. Bunun yanı sıra Panj Pellah’ın yaklaşık iki mil uzunluğunda dağlık bir alanda gizlenmiş bir yeraltında kompleksi olduğu düşünülüyor. Uydu görüntülerinde dağın eteklerine doğru kıvrılan iki tane tünel görülebiliyor ve bunların yakındaki Kenesht Kanyonu Üssü’ne bağlı olduğu düşünülüyor.
NCRI yetkililerinden Ali Safavi The Sun Online sitesine verdiği demeçte şunları söyledi:
“Molla rejimi, balistik füze programını stratejik bir hayatta kalma aracı olarak görüyor. Bu yüzden proje, son 30 yılda milyarlar harcanarak aralıksız bir şekilde devam ettirildi. Füze ve nükleer silah programları ve bölge ülkelerinin işlerine müdahale edilmesi politikanın sadece tek bir yüzü. Diğer yüzü ise rejimin hayatta kalmak için acımasız bir şekilde yaptığı iç baskı. Bu, İran halkının çıkarları ile asla bağdaşmıyor.”

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

İran'da iki halef seçimi krizi: Ilımlılık ve aşırılık oyunu

Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
TT
TT

İran'da iki halef seçimi krizi: Ilımlılık ve aşırılık oyunu

Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)

Refik Huri

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin helikopter kazasında ölmesi, İran'ı kritik bir dönemde iki halef kriziyle karşı karşıya bıraktı; birincisi zamanından önce gelen cumhurbaşkanının halefi krizi. İkincisi,1979'da İslam Devrimi'nin fitilini ateşleyen İmam Humeyni’den çok daha uzun süre hüküm süren Dini Lider Ali Hamaney'in sağlık durumu sebebiyle zamanı yaklaşan halefini seçme krizi. Hamaney'in halefinin radikal bir din adamı olacağı kesin ve Reisi öne çıkan bir adaydı. Hem Dini Lider hem de Dini Lider’in istediği seçeneğe oy veren Uzmanlar Konseyi çevresinde önemli bir seçenekti. Reisi'nin halefi konusu ise görünürde Reisi, Ahmedinejad ve Hatemi gibi aşırı muhafazakâr veya Rafsancani ve Ruhani gibi reformcu ve ılımlı bir figür olacak din adamı ya da eski Devrim Muhafızları subayı seçeneklerine açık görünüyor.

Sistemin gerçek hesapları arasında hiçbir fark yok. Zira gerçek güç, “ilahi meşruiyete” sahip olan, kayıp ve beklenen “zamanın sahibinin” vekili olan Dini Liderin elinde. Herhangi bir dini rejim gibi, gittikçe daha da aşırılaşma yönünde ilerlemeye mahkûm bir rejimde, Dini Liderin aşırı muhafazakâr olması doğal. Teorik olarak “halk meşruiyetini” temsil eden cumhurbaşkanlığı makamı için muhafazakâr ya da ılımlı adayları seçen de odur. Seçimler, ister iç koşullar isterse dış ilişkilerin görünen yönü olsun, rejimin her aşamadaki ihtiyaçlarına bağlıdır. Dünyada İran’daki “reformcu akımın” başarısı üzerine oynanan bahisler bağlamında yapılan eski ve yeni tartışmalar ise bir nevi kendini kandırmadır. Dini Liderin iradesi olmadan hiçbir reformcu iktidara ulaşamaz. Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, Hasan Ruhani ve onlardan önce İmam Humeyni'nin ölümünden sonra arkadaşı Ali Hamaney'in Dini Lider konumuna gelmesinde önemli rol oynayan Haşimi Rafsancani'de olduğu gibi, iktidara gelip çizilen kırmızı çizgileri aşmaya çalışan herhangi bir reformcu figür izolasyona mahkumdur.

Hamaney, "bugün ülkenin asıl meselesinin ekonomi ve temel zayıf noktasının da ekonomik mesele" olduğunu düşünüyorsa, Reisi'nin halefi ekonomiye odaklanacak, insanları ekonomik durumdan ve uygulanan sosyal kısıtlamaların sertliğinden kaynaklanan toplumsal memnuniyetsizliklerini azaltmaya ikna edecek ılımlı bir şahsiyet olabilir. Ama bunun aksini düşünenler de var. Bunlara göre Reisi'nin Türkiye, Mısır, Suudi Arabistan, BAE, Katar ve diğerlerine açılma konusunda yaptıkları, ancak ılımlı bir cumhurbaşkanının aksine sorgulanmadan esneklik gösterebilecek katı görüşlü bir cumhurbaşkanı tarafından yapılabilirdi. Pratik olarak Hamaney'in elinde olan anahtar, adayları eleyen ve Reisi'nin aday gösterilmesi sırasında kazanacağı korkusuyla Ali Laricani’nin yarış dışı bırakılmasında olduğu gibi, seçilen adaya tehdit oluşturanların adaylığını önleyen Anayasa Koruma Konseyi'ne ödünç olarak veriliyor. Konsey, eski cumhurbaşkanı Ruhani’nin bile, uzun süredir üyesi olmasına rağmen Uzmanlar Konseyi'ne aday olmaya uygun olmadığına karar vermişti. Bunun nedeni, İmam Humeyni'nin en başından beri İslam Cumhuriyeti'nin en yüksek önceliklerini belirlemiş olmasıdır ve bunlardan en öne çıkanları iki tanedir. Birincisi, "İslam hükümeti velayet ile imanın ikizidir ve düzeni sağlamak bir görev borcudur." İkincisi ise "devrimi ihraç etmek, çünkü rejim kapalı bir ortamda kalırsa kesinlikle yenilgi ile yüzleşecektir." Arap ülkelerindeki Şii milis gruplara “yatırım” yapılması ve Filistin kartına sahip olunmaya çalışılması da bundandır. Bunun hiçbir bölgesel güçte daha önce görülmemiş pratik uygulaması ise Lübnan'da Hizbullah, Irak’ta Haşdi Şabi, özellikle de Hizbullah Tugayları, Seyyid el-Şuhada Tugayı, Kays el-Hazali hareketi, Suriye'de Afganlardan oluşan Fatimiyyun Tugayı ile Pakistanlılardan oluşan Zeynebiyyun Tugayı gibi silahlı mezhepçi ideolojik grupların kurulması, Yemen’de Ensarullah (Husiler), Gazze’de Hamas ve İslami Cihat’ın desteklenmesidir. İran'ın hiçbir şey yapmadan kazanmasını sağlayan da budur. Vekalet ile kazanıyor, vekalet ile savaşıyor ve vekalet ile anlaşıyor. Brookings Enstitüsü Başkan Yardımcısı ve Dış Politika Programı Direktörü Susan Maloney'nin söylediği gibi, Tahran'ın bölgede bahse girdiği şey bir kaos sistemidir. Maloney İran'ın stratejisini "güçlü düşmanlarına, özellikle de ABD'ye karşı avantaj elde etmenin ekonomik açıdan ucuz bir yolu olarak, asimetrik savaşa yatırım yapmak" olarak tanımlıyor. Sahne çok çelişkili ve Sovyetler Birliği'nde yaşanan ve onun çöküşüne yol açan duruma benziyor; içeride ekonomik zayıflık, dışarıda güçlü nüfuz ve büyük harcamaların yapıldığı askeri güç. Hamaney'in 2003'te İran penceresinden gördüğü kadarıyla bölgedeki sahne şöyleydi; “Washington yeni bir Ortadoğu yaratma konusunda tamamen başarısız oldu. Bölgenin jeopolitik haritasının köklü bir değişim içinde olduğu doğru ama bu ABD'nin değil, direniş cephesinin yararına bir değişim. Evet, Batı Asya'nın jeopolitik haritası değişti ama direnişin lehine olacak şekilde değişti.” Dahili sahneye gelince, zorlu ekonomik durumdan duyulan memnuniyetsizlik nedeniyle halk seçimlere katılma konusunda isteksiz. Kadınlara başörtüsünün dayatılmasına, sosyal davranışlar ve giyim üzerindeki kısıtlamaların sıkılaştırılmasına karşı gösteriler düzenleniyor. Son parlamento seçimlerine seçmenlerin ancak yüzde 41'i katıldı. Başkent Tahran'da bu oran yüzde 19'du.Türk analist Murat Yetkin, "İran rejimi uzun menzilli füzeler üretebiliyor ama Cumhurbaşkanı Reisi'nin uçağının yerini tam olarak belirleyemiyor" derken abartmıyordu. Aslında İran'ın uçağın düşüşüne ilişkin hikayesi hâlâ eksik. Dahası kazanın gerçek nedenleri, teknik neden veya sisten mi kaynaklandığı, yoksa sabotaj sonucu mu olduğu gibi sorular cevapsız kalacak kadar boşluklarla dolu. Resim net değil; cumhurbaşkanının uçağı düşerken kendisine eşlik eden iki uçak Tebriz'e dönüş yolculuğuna nasıl devam edebildi? Reisi'nin dini lider konumuna gelmesini engellemek için biri bir komplo mu kurdu? Cenaze törenlerinde Şiiliğin abartılı tezahürleri, soruları gülünç hale getirmeye yönelik bir çaba mıydı?

Totaliter rejimlerde gerçeği bilmek zordur. Ancak içeride baskı ve disipline, bölgede ise kaosa bel bağlayan İslami rejim, din adamları ve Devrim Muhafızları arasında karma bir rejim haline geldi. Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor.