İsrailli yetkililer ABD’yi gizli askeri operasyonlarına ilişkin haber sızdırmakla itham ediyor

İsrail ordusunun yaptığı tatbikatlardan bir kare (Arşiv_AFP)
İsrail ordusunun yaptığı tatbikatlardan bir kare (Arşiv_AFP)
TT

İsrailli yetkililer ABD’yi gizli askeri operasyonlarına ilişkin haber sızdırmakla itham ediyor

İsrail ordusunun yaptığı tatbikatlardan bir kare (Arşiv_AFP)
İsrail ordusunun yaptığı tatbikatlardan bir kare (Arşiv_AFP)

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in İsrail’i ziyaret ettiği bir zamanda, Tel Aviv’de, İsrail’in sınır dışında yürüttüğü gizli askeri operasyonlarıyla ilgili bilgi sızdırıldığına ilişkin iki ülke arasında karşılıklı ithamlar yayınlandı.
İsrailliler ABD tarafından yapılan bu sızıntıları, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun politikasına karşı misilleme olarak değerlendirdi. ABD ise “İsrail’in düşman Arap ülkelerinden birine yönelik planladığı operasyonun gerçekleştirilmesine saatler kala bilgi sızdıran kaynağın İsrailli bir subay olduğunu” açıkladı.
ABD tarafından yayınlanan haberde, “İsrailli bir kaynak, özel birliklerden biri tarafından gerçekleştirilecek askeri bir operasyon (düşman ülkeye yönelik) hakkında yabancı bir medya kuruluşlarına bilgi sızdırdı” ifadelerine yer verildi. ABD’li medya kuruluşları, operasyon gerçekleşmesinden bir gün önce bilgilerin sızdırıldığını, bilgileri sızdıran İsrailli subayın bu askeri operasyonun ertelendiğini bilmediğini, bunu öğrendiğinde yabancı medya kuruluşları ile iletişime geçerek haberlerin yayınlanmasının ertelenmesini istediğini belirtti.
Haaretz gazetesine göre, “Söz konusu askeri operasyon sonuç olarak düşman Arap ülkesinin topraklarında gerçekleştirildi. Operasyon İsrail’in Suriye’deki İran mevzilenmesini önleme çabaları kapsamında gerçekleştirildi. Ordu ve hükümetteki az sayıda yöneticinin operasyondan haberi vardı. Zira operasyon çok karmaşıktı ve gerçekleştirildiği bölgedeki askerlerin hayatı için tehlike oluşturuyordu bu nedenle uzun süren hazırlıklar ve özel birlik tarafından yapılan zorlu eğitimlerin ardından gerçekleştirilmesi planlanmıştı.”
İsrail ve ABD arasındaki karşılıklı ithamlar geçen hafta zirve noktasına ulaştı. New York Times gazetesi geçen hafta Salı günü, ABD’li bir kaynaktan “İsrail ABD’ye, İran gemisine (Saviz) yapılan saldırının arkasındaki kişi olduğunu bildirdi” ifadelerini aktardığı bir haber yayınladı. Wall Street Journal gazetesi de geçen ay yayınladığı bir haberde, geçtiğimiz dönemde İsrail’in Suriye’ye giden en az 12 İran petrol tankerini veya petrol taşıyıcılarını hedef aldığını belirtti ve bunu ‘İsrail-İran çatışmasında yeni bir cephe’ olarak nitelendirdi. Tel Aviv’deki kaynaklar, bu sızıntının güvenlik otoritelerindeki üst düzey yetkilileri kızdırdığını ve ABD’nin amacına yönelik endişelere neden olduğunu belirtti.

İsrail, yabancı medyaya bilgi sızdırılması konusunda ABD’yi suçluyor
İsrail güvenlik servislerinin İsrail askeri operasyonları hakkında yabancı medyaya bilgi sızdırılmasından ABD makamlarının sorumlu olduğunu düşünüyor.
Tel Aviv’deki Walla News’e göre, “Sızıntıların nedeni net değil ancak İsrail güvenlik servislerindeki kaynaklar endişe verici sızıntıların, İsrail’in İran’a karşı gizli savaşına yönelik ABD yönetiminin politikalarında bir değişiklik olduğunu gösteriyor. Kaynaklar sızdırılan bilgilerin İsrail komandolarının düşman ülkelerdeki çalışma yöntemlerini ortaya çıkmasına neden olduğu konusunda uyarıda bulundu. Yetkililer bu nedenle konunun ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’e sorulması kararı aldı.”
Diğer İsrailli kaynaklar söz konusu sızıntıları İran’a karşı psikolojik savaşın bir parçası olarak değerlendirdi. Walla News askeri analisti Amir Bohbot şu ifadeleri kullandı:
“Başlangıçta, İsrail ordusu subayları için, çeşitli medya kuruluşlarında yayınlananların İran’a baskı yapmaya ve deniz komandolarının başarısı arttırmaya yönelik bir propaganda operasyonunun parçası olup olmadığı belli değildi.”
Bohbot, ABD’nin sızıntının kaynağının İsrailli bir kaynak olduğuna yönelik iddialarının, güvenlik hizmetlerindeki kaynaklar tarafından, sızıntının Mossad veya İsrail ordusundan yapıldığını tamamen reddedildiğini belirtti. Bu kaynaklar haberlerin onlar için ‘tam bir sürpriz’ olduğunu söylediler. Bohbot “Ne İsrail ordusundaki yetkili kaynaklar ve ne de güvenlik güçleri, sızıntının sorumlusunu net bir şekilde açıklayabilecek gibi görünmüyor. Bununla birlikte bilgilerin korunmasının kontrolden çıktığı ve bunun gelecekteki operasyonlara zarar verebileceği anlaşılabilir” ifadelerini kullandı.
Walla News sitesinde diğer bir askeri analist şu ifadeleri kullandı:
“Bu aşamada, İsrail operasyonlarına ilişkin yabancı medya kuruluşlarına sızdırılan bilgilerin İsrailli bir kaynak tarafından sızdırıldığına yönelik herhangi bir kanıt yok. Böyle bir bilginin sağlanması durumunda, yetkili makamlar tarafından konuya ilişkin detayların açıklığa kavuşturulması için güvenlik servislerinde inceleme açılır.”



21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
TT

21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)

Bazı uzmanlar ister sınırlı ister kapsamlı (topyekun) olsun, savaşların biçim ve türlerinin uluslararası sistemin şekli, yapısı (çok taraflı, iki taraflı veya hatta tek taraflı) ve güç dengesiyle doğrudan ilişkili olduğuna inanırken bunun yanında savaşta, askeri stratejilerin oluşturulmasında teknolojinin rolü göz ardı edilemez.

Telgraf ve demiryolu ağları 20’nci yüzyılda savaşların yapılış şeklini değiştirmedi mi? Evet, elbette değiştirdi. Demiryolları, Birinci Dünya Savaşı'nda milyonlarca askerin cepheye taşınmasına yardımcı olsa da aynı zamanda savaşın 10 milyon asker ve 7 milyon sivilin hayatına mal olan dört buçuk yıllık bir insanlık eziyetine dönüşmesine de doğrudan katkıda bulundu.

21’nci yüzyıl, bir güç çarpanı haline gelen teknolojinin yatay ve dikey olarak yayılmasıyla öne çıkıyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında makineli tüfekler, kurbanların yüzde 20 ila 40'ının ölümüne katkıda bulundu. Peki yapay zekanın savaşlardaki rolü, özellikle de etkisi nükleer düzeye ulaşırsa ne olacak hiç düşündünüz mü? İçinde bulunduğumuz yüzyılda belki de en tehlikeli olan durum, savaşmanın maliyetinin herhangi bir devlet dışı aktörün (non state actor) savaşabileceği bir seviyeye düşmüş olmasıdır.

Soğuk Savaş sırasında, nükleer silahlar büyük güçler arasında dünya sahnesinde önemli bir caydırıcı unsur oluşturuyordu. Her zaman karşılıklı yıkım korkusu (MAD) vardı. Bundan dolayı söz konusu güçler vekalet savaşlarına (by proxy) başvurdular. Bu nedenle Soğuk Savaş döneminde sadece sınırlı (limited) savaşlar yaşandı. Sınırlı savaştan bahsederken, bu savaşın hedefleri, kullanılan araçlar ve dolaylı olarak bu savaşın süresi kastediliyor. 1950 yılındaki Kore Savaşı, İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, küresel düzeyde gerçek anlamda kapsamlı bir savaş olan ilk sınırlı savaştı.

fghyu
Geçtiğimiz haziran ayında 12 gün süren İran-İsrail savaşı sırasında ABD tarafından bombalanan Fordo Nükleer Tesisi’nin çevresinin uydu görüntüsü (Reuters)

Yazar Andrew Davidson, Soğuk Savaş sırasında süper güçlerin olası savaşlar için çeşitli senaryolar hazırladığını söylüyor. Ancak insanlığın şansına, bu savaşlar gerçekleşmedi. Zira bu senaryoların güç ölçütü, hassasiyet değil, büyüklüğe dayanıyordu. Başka bir deyişle, ölçünün temelinde büyük güçlerin sahip olduğu uçak, tank, denizaltı ve diğer askeri araçların sayısı yer alıyordu. Nükleer silahlar, geleneksel silahların en büyük koruyucusu konumundaydı.

Sınırlı savaş ile kapsamlı savaş

İsrail'in İran'a karşı başlattığı Yükselen Aslan Operasyonu, süresi (sadece 12 gün sürdü), kullanılan araçlar ve hatta hedefler açısından sınırlı bir savaş olarak nitelendirilebilir. İsrail, bu savaşta elindeki en iyi silahları kullandı, ancak sahip olduğu tüm silahları (örneğin nükleer silahlar) kullanmadı. İran ise sahip olduğu en iyi füzeler ve insansız hava araçlarıyla (İHA) karşılık verdi. Öte yandan İsrail, Gazze Şeridi'nde Arap-İsrail çatışmasının tarihindeki en uzun savaşı sürdürüyor. Savaş 21 aydır devam ediyor. İsrail bu savaşta ise sahip olduğu en iyi silahları her boyutta kullandı. Peki bu savaş kapsamlı mı yoksa sınırlı mı olarak sınıflandırılabilir? Eğer savaşlar havadan sonuçlanmıyorsa, İsrail ordusunun bu savaşı sonuçlandıramamasını nasıl açıklayabiliriz? Oysa İsrail ordusu şimdiye kadar kara, hava ve deniz kuvvetlerini kullandı. Ayrıca siber savaş yönetimini ve dolayısıyla yapay zekayı da kullandı.

Birçok uzmana göre bu sorunun cevabı şu şekilde olabilir:

21’inci yüzyılda savaşın özellikleri değişti ve bu durum, birçok ülkenin, özellikle de büyük ve güçlü ülkelerin askeri doktrinlerinde bir dönüşüme (doctrinal shift) yol açacak.

Öte yandan asimetrik savaş, 21’inci yüzyılda büyük güçler için en büyük ve en tehlikeli zorluk olarak öne çıkıyor.

Teknoloji, özellikle İHA’lar, coğrafi derinliği değersizleştirirken siber savaş ve elektronik savaş lehine büyüklük ve kitle değerini de ortadan kaldırdı.

tyu7ı8
Tayvan’ın başkenti Taipei'deki bir Patriot bataryası... Tayvan, ABD ile Çin arasında bir çatışmaya neden olabilir (EPA)

ABD’li komutan Douglas MacArthur, “Asya'da asla kara savaşı yapılmamalı” diye meşhur bir sözü vardır. Peki, özellikle Washington'ın Pekin'in önümüzdeki yıllarda Tayvan'ı kontrol altına almaya çalışacağından endişe duyduğu bir ortamda, ABD-Çin çatışması nasıl olacak? Bu çatışma nasıl gerçekleşecek, askeri mi olacak? Nerede yapılacak? Kapsamlı mı, sınırlı mı, yoksa vekiller aracılığıyla mı olacak?

Bugün bu sorular, uzmanların Çin ve ABD arasında bir savaşın kaçınılmaz olduğunu teyit etmesiyle birlikte güçlü bir şekilde gündemde yer tutuyorlar. ABD’li düşünür Graham Allison, görüşünü ‘Tukidides tuzağı’ olarak bilinen teoriye dayandırarak, dünya düzenine hakim olan güç (ABD) ile bu hegemonyayı tehdit eden yükselen güç (Çin) arasında çatışmanın kaçınılmaz olduğunu savunuyor.

Bu analizŞarku'l Avsat için bir askeri analist tarafından yapıldı