Tarantulalar dünyayı nasıl "fethetti"?

Tarantula, Theraphosidae familyasına mensup (Ranil Nanayakkara)
Tarantula, Theraphosidae familyasına mensup (Ranil Nanayakkara)
TT

Tarantulalar dünyayı nasıl "fethetti"?

Tarantula, Theraphosidae familyasına mensup (Ranil Nanayakkara)
Tarantula, Theraphosidae familyasına mensup (Ranil Nanayakkara)

Bilim insanları, tarantulaların 100 milyonu aşkın bir süre önce bugün Amerika kıtası diye bilinen bölgede ortaya çıktığını ve oradan dünyanın dört bir yanına yayıldığını tespit etti.
Bu tüylü yaratık, Antarktika haricindeki bütün kıtalarda yaşamını sürdürüyor. Bu durum araştırmacıları şaşırtıyor. Zira tarantulalar "evine düşkün" olmalarıyla biliniyor.
Dişiler yuvalarından nadiren ayrılıyor. Yumurtadan çıkan yavrular pek uzaklaşmıyor. Erkeklerse sadece eş aramak için etrafta geziniyor.
Peki bu "ev kuşu" 7 kıtanın 6'sına gitmeyi nasıl başardı?
Bilim insanları bu soruyu cevaplamak için tarantulaların kökenini araştırdı. Hem 29 tarantula hem de 18 örümcek türüne ait transkriptomlardan (hücrede bulunan bütün gen okumalarının koleksiyonu) alınan moleküler ipuçlarına dayanarak tarantulaların soyağacı çizildi.
Söz konusu örümcek türleri, Mygalomorphae adlı tarantulaları da içeren örümcek takımına mensup.
Araştırma ekibi daha sonra fosil verilerine dayanarak soyağacını kronolojik hale getirdi.
Öte yandan bu hayvanların fosilleri son derece nadir. Biri Meksika'da bulunan yaklaşık 16 milyon yıllık, diğeri Myanmar'da bulunan yaklaşık 100 milyon yıllık sadece iki tarantula fosili var.
Ancak çalışmada kullanılan bir bilgisayar yazılımı, diğer örümcek fosillerine dayanarak kadim tarantulaların yaşlarını hesaplamayı başardı.
Hakemli bilim dergisi PeerJ'de yayımlanan bulgular, bu tüylü yaratıkların ilk olarak Amerika'da 120 milyon önceki Kretase döneminde ortaya çıktığını gösterdi. O dönemde Gondvana süper kıtasındaki söz konusu kara parçası, Afrika'ya Hindistan'a ve Avustralya'ya bağlıydı.
Uzmanlar tarantulaların işte bu sayede kıtaları "istila ettiğini" düşünüyor.
Öte yandan bu canlıların, Hindistan'da ağaçta ve yerde yaşayanlar olmak üzere iki gruba ayrıldığı ortaya kondu. Ağaçları kendilerine ev yapan eklembacaklılar, kuzenlerinden 20 yıl sonra Asya'ya yayıldı.
Bilim insanları bu tespitin tarantulalar hakkındaki fikirleri değiştirebileceğini düşünüyor. Zira araştırma ekibinden ve ABD'deki Carnegie Mellon Üniversitesi'nde evrimsel biyolog Saoirse Foley şöyle konuştu:
"Tarantulaların etrafa yayılmada iyi olduğunu daha önce hiç düşünmemiştik. Kıtaların sürüklenmesi tarihlerinde kesinlikle rol oynamış olsa da Asya'daki iki kolonileşme olayı, bizi düşüncelerimizi gözden geçirmeye sürüklüyor."
 
Independent Türkçe, Live Science, EurekAlert



Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)
TT

Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Şempanzelerin insan yüz ifadelerini taklit eden bir android robottan esneme "kapabildiğini" öne süren yeni araştırma, bu davranışın evrimsel kökenleri hakkında daha fazla soru işareti yaratıyor.

Esnemenin dikkat değişiklikleri, vücut ısısının düzenlenmesi ve dinlenmeyle uyarılma arasındaki geçişle ilişkili olduğu biliniyor.

Bulaşıcı esnemeyse, bir hayvanın başka birinin aynı davranışı sergilediğini gördükten sonra esnediği tuhaf bir davranış.

Bu davranışın bulaşıcı yönü, empati ve taklit gibi bazı sosyal etkileşim unsurlarıyla ilişkilendiriliyor.

Bugüne kadar memelilerde ve bazı balıklarda gözlemlenen bulaşıcı esnemenin evrimsel kökenleri hâlâ bilinmiyor.

Bilim insanları bu davranışın insanlarda, şempanzelerde ve köpeklerde yavaş yavaş ortaya çıktığını, insanlarda yaklaşık 4 ve şempanzelerde 5 yaşında, köpeklerdeyse yaklaşık 7 ayda belirginleştiğini söylüyor.

Görsel kaldırıldı.
Şempanzelerin esneme ve uzanma davranışları sergiledikleri örnekler (RMJM/Aline Sardin-Damasso/Mona)


Perşembe günü hakemli dergi Nature'da yayımlanan yeni bir araştırma, şempanzelerin bir android robotun esnemesine tepki olarak hem esneme hem de uzanma davranışı sergilediğini ortaya koydu.

Bulgular, başka bir bireyin esnemesini gözlemlemenin şempanzelerde otomatik bir tepkiyi tetiklemekten ziyade, dinlenme işareti işlevi görebileceğini düşündürüyor.

Bilim insanları çalışmada yüz ifadelerini taklit edebilen bir android kafa kullanarak 10 ila 33 yaşındaki 14 yetişkin şempanzenin tepkilerini test etti.

Android kafada esneme gibi yüz ifadelerini oluşturan kas görevi gören 33 adet dönme motoru vardı ve her ifade 10 saniye sürüyordu.

Çalışmadaki şempanzeler, androidin esneme, ağzını açma ve nötr yüz ifadeleri sergilediği 15 dakikalık 4 seansa sokuldu.

Bilim insanları bu seansları kamerayla kaydetti ve her şempanzenin tepki verme derecesiyle uzanarak geçirdiği süre puanlandı.
 

Görsel kaldırıldı.Android kafa ağzını açma ve esneme davranışı sergiliyor (Aline Sardin-Damasso/Mona)


14 şempanzeden 8'inin, androidin "esneme" ifadesine tepki olarak esnediği saptandı.

Araştırmacılar şöyle yazıyor: 

Sonuçlar, yetişkin şempanzelerin bireyler arası esneme bulaşıcılığını değişen derecelerde sergilediğini gösterdi: En yüksek bulaşıcılık, android ağzını tamamen açtığında meydana geldi, ağzı kısmen açık olduğunda tepki azaldı ve androidin ağzı kapalıyken bulaşma görülmedi.

8 şempanze de esneme karşısında uzandı ve bazıları uzanmadan önce yatak malzemesi topladı.

Bilim insanları, "Şempanzeler, androidin esnemesini izlerken yatak malzemesi toplamak, yuva yapmak ve uzanmak gibi uyku haliyle ilişkili davranışlar sergiledi" diye yazıyor.

Araştırmacılara göre bulgular, cansız bir model kaynaklı bulaşıcı esnemenin ilk örneğini sunuyor gibi görünüyor.

Bilim insanları bu sonuçların, primatların bulaşıcı davranışlara yatkınlığına daha fazla ışık tuttuğunu söylese de burada tam olarak hangi biyolojik mekanizmaların rol oynadığının belirsizliğini koruduğunu ekliyor.

Araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların robotların gerçekleştirdiği diğer eylemlerin de hayvanlar için bulaşıcı olup olmadığını ortaya çıkarmasını umuyor.


 Independent Türkçe, independent.co.uk/news