Fas, İspanya’nın Batı Sahralı ayrılıkçı lideri kabulünden rahatsızhttps://turkish.aawsat.com/home/article/2940811/fas-i%CC%87spanya%E2%80%99n%C4%B1n-bat%C4%B1-sahral%C4%B1-ayr%C4%B1l%C4%B1k%C3%A7%C4%B1-lideri-kabul%C3%BCnden-rahats%C4%B1z
Fas, İspanya’nın Batı Sahralı ayrılıkçı lideri kabulünden rahatsız
Rabat, Madrid’in tavrını, ‘ortaklık ve iyi komşuluk ruhuna aykırı’ olarak nitelendirdi
Rabat / Şarku’l Avsat
TT
TT
Fas, İspanya’nın Batı Sahralı ayrılıkçı lideri kabulünden rahatsız
Rabat, İspanya’nın ciddi savaş suçları ve ağır insan hakları ihlalleri işlemekle suçlanan ayrılıkçı Polisario Cephesi Genel Sekreteri lideri İbrahim Gali’yi ağırlamasından duyduğu üzüntüyü dile getirdi.
Fas Dışişleri Bakanlığı, 25 Nisan’da yaptığı açıklamada, Fas’ın ‘ortaklık ve iyi komşuluk ruhuna aykırı ve Fas halkı açısından temel bir sorun olan Sahra meselesiyle ilgili olan bu tavır hususunda hayal kırıklığını’ dile getirdiğini belirtti.
Aynı açıklamada, İspanya’nın tutumunun büyük bir şaşkınlığa neden olduğu ve meşru soruları gündeme getirdiği aktarılırken, “İbrahim Gali neden gizlice ve sahte bir pasaportla İspanya’ya kabul edildi? Neden İspanya, bunu Fas’a bildirmeme kararı aldı? Neden Gali, İspanya’ya sahte bir kimlikle girmeyi seçti? İspanya yargısı, Polisario mağdurları tarafından yapılan birçok şikâyete neden yanıt vermedi?” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, bu nedenle İspanya’nın Rabat büyükelçisinin durum hakkında bilgi vermek ve hükümetinin tutumu hakkında gerekli açıklamaları talep etmek üzere Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldığı belirtildi.
Fas’ın tepkisi, İspanya Dışişleri Bakanı Arancha Gonzalez Laya’nın geçen cuma günü yaptığı açıklamaya yanıt olarak geldi. Laya, ülkesinin Polisario Cephesi liderini tedavi görmesi için topraklarına kabul etmesi sonrasın Fas ile ilişkilerin etkilenmeyeceğini bildirmişti.
Gonzalez Laya, düzenlediği basın toplantısında “Bu durum, İspanya ile Fas arasındaki mükemmel ilişkileri engellemez” derken, Fas’ın ekonomik ve siyasi alanlarda, göç konusunda, şirket faaliyetlerinde ve iklim değişikliğiyle mücadelede İspanya’nın ayrıcalıklı bir ortağı olduğunu ve bu durumun değişmeyeceğini vurguladı.
Öte yandan Polisario Cephesi tarafından işlenen terörist eylemlerin İspanyol kurbanları, geçen cumartesi günü İspanyol yargısından kaçmak amacıyla sahte bir kimlikle Zaragoza şehri yakınlarındaki Logrono’da bir hastaneye kaldırılan Gali’nin derhal gözaltına alınması çağrısı yaptı.
Kanarya Adaları Terör Mağdurları Derneği (Acafity) tarafından yapılan açıklamada, ‘işlediği saldırılar nedeniyle arama ve tutuklama kararına konu olan Gali’nin İspanyol yetkililer tarafından derhal tutuklanması gerektiği’ ifade edildi.
Dernek, suikastların uygulanmasını emreden, 1973’ten 1986’nın sonuna kadarki savaş sırasında Kanarya denizcilerinin açık denizlerde kitlesel kaçırılması emri veren bir yetkili olmasının yanı sıra Kanarya Adaları işçilerine karşı suikast düzenlemekle suçlandığı göz önüne alındığında, Gali’nin İspanya topraklarına yasadışı girişini kınadı.
İspanyol Kurbanlar Ulusal Birliği’nin desteğini alan ve Polisario terörünün 300’den fazla kurbanının yakınlarını içeren Acafity Derneği, İspanya vatandaşlarını öldüren kötü şöhretli bir suçlunun, bir devlet hastanesine yasadışı girişine izin verilmesini kınadı.
Dernek, Gali’nin ‘mümkün olan en kısa sürede’ Ulusal Mahkeme tarafından tutuklanmasını istedi.
Dernek, İspanyol yargısını, İspanyol hükümetini ve ilgili bakanlıkları ‘bir an önce sorumluluklarını üstlenmeye, görevlerini yerine getirmeye ve Polisario Cephesi’nin katillerini değil, Kanarya terörü mağdurlarını barındırmaya’ çağırdı.
Dernek ayrıca, İspanyol hükümetini ‘hastalık ve sözde insani nedenler bahanesiyle karalamak ve Gali’nin terörist eylemlerinin aklanmasına katılmak’ ile suçladı.
Bildiride, “Gali’nin gerçekleştirdiği terör saldırılarından etkilenen Kanarya kurbanları, yaslı ailelerin bu katilin varlığı dolayısıyla hissettikleri aşağılanma karşısında sessiz kalmak istemiyorlar” denildi.
‘Cruz del Mar’ ve ‘Minsai de Abona’ İspanyol balıkçı teknelerinin, Sahra ve Kanarya Adaları arasındaki bir bölgede 1970’li ve 1980’li yıllarda Polisario Cephesi’nin saldırılarının hedefi olduğu hatırlatıldı. Saldırılar, Kanarya Adaları’ndan birçok balıkçının ölümüne neden olmuştu.
Öte yandan Polisario Cephesi’nin bir başka kurbanı olan İspanyol siyasi uzmanı Pedro Ignacio Altamirano da geçen cumartesi günü avukatı aracılığıyla Malaga Mahkemesi soruşturma hakimine Polisario lideri aleyhine bir şikâyette bulundu.
Altamirano, Gali’yi cephe unsurlarını, sosyal medya üzerinden ölüm tehditlerinde bulunmak üzere kendisine karşı kışkırtmakla suçladı.
Söz konusu şikayet, İspanyol mahkemelerine Gali aleyhine yapılan ikinci şikayet oldu. Daha önce de Sahravi İnsan Haklarını Savunma Derneği avukatları, İspanyol yetkililere Gali hakkında Avrupa’dan yayınlanan tutuklama emrini uygulamaya çağırmıştı.
Türkiye, İsrail ve Suriye'de uzlaşı arayışıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5130934-t%C3%BCrkiye-i%CC%87srail-ve-suriyede-uzla%C5%9F%C4%B1-aray%C4%B1%C5%9F%C4%B1
Türkiye-İsrail çatışmaları gerginliğin ötesinde, askeri çatışmanın gerisinde (AFP)
İsmail Derviş
ABD Başkanı Donald Trump'ın Ankara ile Tel Aviv arasında Suriye ile ilgili yaşanan gerilime ilişkin açıklamaları, başta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu olmak üzere herkesi şaşırttı. Netanyahu’ya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yakın bir ilişkisi olduğunu söyleyen Trump, Netanyahu’nun makul olması gerektiğini belirterek, “Türkiye ile bir problemin varsa bunu çözebilirim” dedi.
Trump'ın bu ifadeleri, ABD için İsrail'in aşılamayacak bir kırmızı çizgi olması ve tüm dünyanın ABD tarafından İsrail’e Gazze Şeridi ve Lübnan'a karşı savaşında verilen sarsılmaz desteğe tanıklık etmesinden dolayı şaşırtıcıydı. Ancak mesele Türkiye ile olası bir çatışmaya ilişkin endişelere geldiğinde, Türkiye Washington'ın bölgedeki en önemli müttefiklerinden biri olduğundan olay başka bir boyut kazandı.
Türkiye ve İsrail arasındaki anlaşmazlıklara rağmen, Ankara ve Tel Aviv arasında diplomasi dilinin hâkim olduğu stratejik ve tarihi ilişki, gerginliğin azaltılmasına ve muhtemelen bir anlaşmaya varılmasına katkıda bulunabilir.
Çatışmaları önleyecek bir anlaşmaya varılması
Suriyeli bir kaynak Independent Arabia'ya yaptığı açıklamada: “Şu an bir anlaşmadan söz ediliyor, ancak bu anlaşma bir ayrılma anlaşması değil, bir çatışmasızlık anlaşması. Çünkü aslında Türkiye ile İsrail arasında Suriye'de bir çatışma yok, başka bir deyişle anlaşma, Suriye hava sahasında bir İsrail uçağı varsa, gideceği yerin bildirilmesi için sınırların çizilmesini öngörüyor” ifadelerini kullandı.
Ankara ve Tel Aviv arasında, iki taraf arasında olası çatışmaların önlenmesini ve Suriye'nin orta kesimlerinde Türkiye’nin askeri üsler kurmasını garanti altına alan bir anlaşma imzalanabilir (AFP)
Suriyeli kaynak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Genel olarak Suriye arenasında bir tür dengeye ihtiyaç var. Türkiye mevcut politikalarını sürdürerek İsrail'in Suriye topraklarını işgal etme girişimini engelleyebilir. Bunun için Şam ve Ankara hükümetleri arasında resmi bir anlaşma var. Bu da bunun her iki ülkenin de ortak çıkarına olduğu anlamına geliyor. İsrail ile Suriye'nin kuzeydoğusunda Türkiye'nin ulusal güvenliğini tehdit eden silahlı gruplar arasında doğrudan bir temas olması halinde, Türkler de onların ulusal güvenliklerini etkileyecektir.”
Suriyelilerin Türkiye'ye güveni
Şarku'l Avsat'ın Indepenedent Arabia'dan aktardığına göre Birleşmiş Milletler (BM) Koordinatörü Ammar Ebu Halava yaptığı özel açıklamada, “Bugün Suriyeliler olarak Türkiye'nin siyasi diplomasisine güvenmemize bir engel yok. Çünkü Türkiye Suriye halkının isteklerini boşa çıkarmadı. Türkiye ister yardım elini uzatarak ya da sınırlarının istikrarını koruyarak olsun Suriye halkına karşı herhangi bir olumsuz davranışta bulunmadı. Türkiye de istikrarlı bir ülkedir ve Suriye'nin egemenliğinden ödün vermediği sürece Suriyeliler olarak bizim için uygun olan her türlü anlaşmaya açığız” ifadelerini kullandı.
Gelecekte bir çatışma yok
Öte yandan Türkiye ile İsrail arasında Suriye'de gelecekte bir çatışma yaşanmayacağını vurgulayan gazeteci yazar ve siyaset uzmanı Firas Rıdvanoğlu şunları söyledi:
“Suriye'de Türkiye ile İsrail arasında gelecekte bir çatışma olmayacak. ABD’nin, bizzat Başkan Trump’ın İsrail'den Türkiye ile bir çözüm bulmasını istediğinde ortaya koyduğu tutumuna tanık olduk. Trump’ın bu açıklamaları, İsrail'in Suriye dosyasında Türkiye'ye karşı duruşunun ABD tarafından reddedildiğinin bir göstergesidir. Çünkü Suriye dosyasında yapılacak herhangi bir hata büyük bir savaşa yol açabilir. Suriye'deki durum, Lübnan'ın güneyinde duruma benzemez. Zira Hizbullah bölgesel olarak desteklenmiyor olabilir, ancak Şam bölgede önemli bir düğüm noktası olduğundan Suriye'deki durum farklı. Bu yüzden ABD, İsrail'in iddialarını reddetti.”
İstikrar arayışı
Rıdvanoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Türkiye’nin Suriye’de kurmak istediği askeri üslere gelince, Türkiye bu üsleri nereye kuracağını İsrail'in isteklerine göre değil, kendine nasıl uygun geliyorsa ona göre seçecektir. Türkiye’nin bu üsleri Suriye'nin kuzeyi, güneyi, batısı ve doğusundaki tüm sınırlarını gözetlemek amacıyla Suriye'nin merkezinde kuracağı tahmin ediliyor. Öte yandan Suriye hükümeti İsrail ile bir çatışma istemiyor. Türkiye ile İsrail arasında da Suriye’de bir çatışma yaşanmasını istemiyor. Suriye açıkça istikrar istediği ve İsrail’in de bu istikrara hizmet etmek için ne yapması gerekiyorsa onu yapması gerektiği mesajını veriyor.
Güvenlik koordinasyonu
Türkiye ile İsrail arasında güvenlik alanında kesinlikle bir koordinasyon olduğuna ve bu koordinasyonun herkes için en iyisi olduğuna inanan Rıdvanoğlu, “İsrail'in Türk hükümeti aracılığıyla Suriye'ye mesajlar göndermesi mümkün olduğu gibi Suriye'nin de Türkler aracılığıyla İsrail'e mesajlar göndermesi mümkün. Ancak Türkiye’nin Suriye'deki askeri varlığına ilişkin karar, Ankara ve Şam arasında alınması gereken ortak bir karardır ve akıllıca alınmalıdır. Genel olarak uluslararası toplum, ABD ve Avrupa, Suriye'de istikrarın sağlanması yönünde bir eğilim gösteriyor” şeklinde konuştu.
Karşı karşıya gelme korkusu
Suriyeli akademisyen ve araştırmacı Abdurrahman en-Nayif, Independent Arabia’ya yaptığı özel açıklamada, Türkiye ve İsrail arasında Suriye'de yaşanan gerilimin her geçen gün arttığını ve Suriye'nin bir kez daha askeri çatışmaya sürüklenme korkusuyla uluslararası bir rekabet alanı haline geldiğini söyledi. Bu durumun İsrail'in güneydeki kara harekâtından Suriye'nin derinliklerindeki hava saldırılarına kadar uzanan ve Türkiye'nin Suriyelilerin acı çekmeye devam etmelerine neden olacağını ve ülkede istikrarın sağlanmasını engelleyeceğini düşündüğü provokatif hamlelerinden kaynaklandığını ifade eden Nayif, “Türkiye için Suriye'nin istikrara kavuşması kendi çıkarına, zira bu kendi sorunlarının bir kısmını çözecek. Ancak Ankara ile Tel Aviv arasında askeri bir çatışma yaşanmayacak. Çünkü Türkiye bölgesel bir güç ve NATO üyesi. İsrail ise provokasyon tutkusuyla mümkün olduğunca çok şey kazanmayı amaçlıyor” yorumunda bulundu.
Gözlemciler Türkiye'nin Suriye dosyasındaki en önemli aktörlerden biri olduğunda hemfikir (AFP)
İsrail'in düzenlediği saldırıların Türkiye'ye açık bir mesaj vermeyi amaçladığını düşünen Nayif’e göre bu saldırılar bölgesel barışı tehdit ediyor ve terörizmi körüklüyor. Ankara ise Suriye'nin istikrara kavuşmasını istiyor. Çünkü Suriye, özellikle Kürt meselesinde Türkiye'nin istikrarı için kilit bir faktör. Dolayısıyla Suriyeliler anlayış göstermeli, çünkü Suriye tükenmiş durumda.
Siyasette ticaret
Harmoon Araştırmalar Merkezi'nde araştırmacı olan Muhammed es-Sukkari, Beşşar Esed rejiminin düşmesi ve Şam’da yeni bir yönetimin kurulmasının Suriye dosyasındaki bölgesel aktörlerin değişmesine ve dönüşmesine katkıda bulunduğunu söyledi. Belki de en önemli değişikliklerden birinin Birinci Dünya Savaşı'ndan bu yana türünün ilk örneği olan İsrail ile Türkiye’nin coğrafi olarak yakınlaşması olduğunu vurgulayan Sukkari, “İsrail'in sadece çıkarları değil, Washington'daki siyasi itibarı da dahil olmak üzere çeşitli endişeleri var. Dosyayla ilgili güç dengelerini yeniden çizen bu itibar, siyaseti ticarete benzer bir durum olarak gören Trump'ın yaklaşımını etkileyebilir ve Suriye dosyasında İsrail ve Türkiye de dahil olmak üzere ittifaklarını geleneksel politikalardan uzaklaşarak bölgesel değişkenleri maksimize eden etkileşimli politikalara doğru yeniden formüle etmesine neden olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Trump'ın son açıklamalarının İsrail'in artık Suriye'deki tek güç olmadığının ve Türkiye'nin Suriye içindeki ağırlığını arttırarak yeni angajman kuralları çizebileceğine dair işaretler taşıdığına dikkati çeken Sukkari, “Ancak bu kez durum sadece İsrail'in değil, Türkiye'nin de işine geliyor. Bu da iki tarafı çatışmak yerine koordinasyon kurmaya itiyor. Washington'ın Suriye'de İsrail ve Türkiye arasındaki angajman kuralları meselesini çözmek istediğine ve Trump'ın yeni politikasına (bölgede barış) hizmet etmediği için yeni bir savaşa sürüklenmek istemediğine inanıyorum. Tüm bu gerçekler, ABD'nin arabuluculuğuyla Suriye meselesinde ve İsrail ile Türkiye’nin yeni varlığının niteliği konusunda siyasi bir anlaşmaya varma olasılığının arttığını gösteriyor. Mümkün olan en yüksek kazanımları elde edebilecek gerilimin sürekli tırmandırılması bağlamı dışında arabuluculuk dosyası çözüme kavuşturulmadan kuralların belirlenmesi zor olabilir. Türkiye'nin şüphesiz Suriye'nin orta kesimlerinde askeri üsler kurmaktan ziyade Şam ile Türkiye'nin nüfuzunu arttıracak bir ortak savunma anlaşması imzalamayı istiyor” ifadelerini kullandı.
Diğer oyuncular
Öte yandan siyasi uzman Nureddin el-Baba, Suriye'de Türkiye ile İsrail arasında tansiyonun düşeceğini ve öngörülebilir bir gelecekte bir çatışmaya dönüşmeyeceğini düşünüyor. Türkiye’nin Suriye'de askeri üsler kurmasının Türkiye ile İsrail arasında değil, Suriye ile Türkiye arasında bir anlaşmanın yapılmasını gerektirdiğini ifade eden Baba, “Temelde iki taraf arasında bir anlaşma imzalanana kadar iki taraf arasında bir çatışma yok ve her iki taraf da gelecekte çatışma niyetinde değil” değerlendirmesinde bulundu.
Suriye ve İsrail arasında Türkiye'den daha fazla arabuluculuk yapabilecek taraflar olduğunu söyleyen Baba, bu tarafların kimler olduğunu söylemekten kaçındı.
Türk akademisyen ve siyasi uzman Tuşkan Tarık, Ankara ile Tel Aviv arasında olası çatışmaların önlenmesini ve Türkiye tarafından Suriye'nin orta kesimlerinde askeri üsler kurulmasını garanti altına alan bir anlaşma imzalanmasının mümkün olduğunu söyledi. Türkiye ve İsrail arasında Suriye konusunda koordinasyon olduğuna dikkat çeken Tarık, Türkiye'nin Suriye ve İsrail arasında arabulucu rolü oynayabileceğini belirtti.
Türkiye'nin Suriye dosyasındaki en önemli aktörlerden biri olduğu, Şam'ın Türkiye'nin ülkedeki rolünden memnuniyet duyduğu, Türkiye ile stratejik bir ittifak kurmak istediği konusunda hemfikir olan gözlemciler, Ankara ve Tel Aviv arasında doğrudan askeri bir çatışma olmayacağını ve silahların başaramadığını diplomatik yollarla başarabileceklerini vurguladılar.