John Kerry, Zarif’in İsrail saldırılarıyla ilgili ifadelerinin ardından ‘vatana ihanet’ suçlamasıyla karşı karşıya

ABD Başkanı Joe Biden’ın İklim Değişikliğiyle Mücadele Özel Temsilcisi John Kerry ve Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki geçen hafta basın toplantısı düzenlerken (EPA)
ABD Başkanı Joe Biden’ın İklim Değişikliğiyle Mücadele Özel Temsilcisi John Kerry ve Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki geçen hafta basın toplantısı düzenlerken (EPA)
TT

John Kerry, Zarif’in İsrail saldırılarıyla ilgili ifadelerinin ardından ‘vatana ihanet’ suçlamasıyla karşı karşıya

ABD Başkanı Joe Biden’ın İklim Değişikliğiyle Mücadele Özel Temsilcisi John Kerry ve Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki geçen hafta basın toplantısı düzenlerken (EPA)
ABD Başkanı Joe Biden’ın İklim Değişikliğiyle Mücadele Özel Temsilcisi John Kerry ve Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki geçen hafta basın toplantısı düzenlerken (EPA)

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in sızdırılan ses kaydında İsrail’in Suriye’de İran hedeflerine düzenlediği saldırılar hakkında ABD Başkanı Joe Biden’ın İklim Değişikliğiyle Mücadele Özel Temsilcisi ve Eski Dışişleri Bakanı John Kerry’den bilgi aldığı yönündeki ifadeleri nedeniyle Kerry bir dizi suçlamayla karşı karşıya.
ABD’deki Cumhuriyetçi senatörler, bu olanların “vatana ihanet” niteliği taşıdığını belirterek, Kerry’ye derhal istifa etmesi için çağrıda bulundular. Cumhuriyet Partisi Senatörü Dan Sullivan, “Birçok kişi ihanetten söz ediyor. Ben bu kelimenin değerini hafifletmeyi sevmiyorum. Kerry, tahammül edemeyeceğim birçok iş yaptı. Fakat bu kez bana göre bu bardağı taşıran son damla oldu” ifadesini kullandı.
Cumhuriyetçi Senatör Marsha Blackburn, Fox News televizyon kanalında yaptığı açıklamada, Kongre’nin Kerry’nin açıklamaları hakkında bir an önce soruşturma açması gerektiğini vurgulayarak, “Bu, Senato’nun soruşturmasını gerektiren bir durum. Açıklamalar doğrulanırsa John Kerry istifa etmelidir” dedi.
Kerry’yi, ABD güçlerinin hayatını tehlikeye atmakla suçlayan Blackburn, “Bu ciddi bir konu. O, ABD’ye en yüksek makamlarda hizmet etmiş bir şahıs. Senato üyesi ve Dışişleri Bakanı iken hassas bilgilere sahipti. O, askeri ve diplomasi alanlarında olup bitenler hakkında bilgi sahibi. Bu bilgileri bizim düşmanımıza vermişse bu bana göre son derece endişe verici bir durum” diye konuştu.

Joe Biden'a Kerry’nin güvenlik izninin dondurulması çağrısı
Bu bağlamda bazı senatörler, ABD Başkanı Joe Biden’a yaptığı çağrıda, Kerry’nin İklim Değişikliğiyle Mücadele Özel Temsilcisi sıfatıyla faydalandığı güvenlik izninin iddialar doğrulanana kadar dondurulması talebinde bulundu. Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney İddiaları son derece endişe verici bulduğunu belirterek, “Olanları, bunu kimin yaptığını ve bunun arkasındaki amacı anlamak ve ardından yargılama için tam şeffaflık olmalı. Elimizde İranlı yetkiliye ait bir ses kaydı bulunuyor. Buna bakılması ve doğruluğunun araştırılması gerekiyor” dedi.
Cumhuriyetçi Senatör Mike Gallagher, Kerry’yi hassas bilgileri sızdırmakla suçladığı açıklamada, “Mevcut veya eski herhangi bir ABD’li diplomatın, en yakın müttefiklerimizden birinin aleyhine teröre sponsorluk eden bir ülkeye hassas istihbarat bilgilerini vermesi öfke verici” ifadesini kullandı. Cumhuriyetçi Senatör Todd Young, müttefik ülkeyle ilgili noktaya vurgu yaparak, “Bölgedeki en yakın müttefikimizin çıkarını tehdit eden bir ABD’li İklim Temsilcisi istemiyoruz” ifadesini kullandı. Young, Kerry’ye olanları bir an önce açıklığa kavuşturma çağrısında bulundu.

Kerry, Twitter hesabı üzerinden haberleri yalanladı
Kerry, tepkiler üzerine Twitter hesabı üzerinden haberleri kesin bir dille yalanladığı mesajında, “Şunu ifade edebilirim ki, bu haber ve tüm bu iddialar kesin surette yanlıştır. Ne bakanken ne de ondan sonra böyle bir şey oldu” diye yazdı. Kerry bu açıklamayla birlikte, İran ile nükleer anlaşmaya varma konusunda başmüzakereci rolü üstlendiği sırada veya ABD’nin eski Başkanı Donald Trump döneminde Zarif ile yaptığı şahsi görüşmeler esnasında hassas bilgileri Zarif’le paylaştığı iddiasını yalanladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, söz konusu iddialara dolaylı yoldan değinerek, “İsrail saldırılarıyla ilgili dolaşan bilgiler sır değildi. Bu sır değildi. Adı geçen hükümetler bu durumu açık bir şekilde dile getirdi” ifadelerini kullandı. Price, açıklamasında, İsrail’in daha önce Suriye’de İran’a ait hedefleri en az 200 kez vurduğunu duyurduğu açıklamaya işaret ediyor.
Kerry hakkındaki iddialar, Cumhuriyetçi senatörlere Tahran üzerindeki ABD yaptırımlarının korunması gerektiği yönünde söylem oluşturma fırsatı verdi. ABD Senatosu Azınlık Lideri Cumhuriyetçi Mitch McConnell, “İran’a verilen ön tavizlerin daha iyi bir anlaşma sağlamayacağını ve ABD ile müttefiklerini daha güvenli hale getirmeyeceğini biliyoruz” ifadesini kullandı.
Cumhuriyetçi senatörler genel olarak Kerry’yi doğrudan eleştirerek onu istifa etmeye çağırırken, bazı şahin politikacılardan da dikkatli olmalarını ve iddiaların doğruluğunu araştırmasını talep ettiler. Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham, “Sızdırılana güvenip güvenemeyeceğimi bilmiyorum. Eğer doğruysa bu son derece zararlı. Ben, John Kerry’i severim. Fakat eğer olup bitenler doğruysa bu ona (Kerry’e) hiçbir şekilde yardımcı olmaz ve ona büyük bir sorun oluşturacak. Sızıntıların ne derece doğru olduğunu bekleyip görelim” dedi.

ABD’nin eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, konuyla ilgili daha önce Twitter hesabından paylaştığı mesajda şunları kaydetmişti:
“Sızıntılar yıllardır söylediğimi doğruladı; Zarif, Kerry ile hem dışişleri bakanlığı döneminde hem de bakanlığı bittikten sonra siyasi meseleleri görüşmeye devam ediyor. Zarif’e göre Kerry İran’ı İsrail operasyonları konusunda bilgilendirmiş. ABD’nin güvenliğini zayıflatacak yeni bir anlaşma yapmadan önce Kerry ve Zarif arasındaki temasların niteliğini bilmemiz iyi olacak.”



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.