İklim değişikliği: Amazon dosttan düşmana dönüyor

Yakın zamanda yapılan çalışmalar, Amazon yağmur ormanlarının savana tipi ekosisteme sürüklendiği konusunda uyarıyor (AFP)
Yakın zamanda yapılan çalışmalar, Amazon yağmur ormanlarının savana tipi ekosisteme sürüklendiği konusunda uyarıyor (AFP)
TT

İklim değişikliği: Amazon dosttan düşmana dönüyor

Yakın zamanda yapılan çalışmalar, Amazon yağmur ormanlarının savana tipi ekosisteme sürüklendiği konusunda uyarıyor (AFP)
Yakın zamanda yapılan çalışmalar, Amazon yağmur ormanlarının savana tipi ekosisteme sürüklendiği konusunda uyarıyor (AFP)

Bilim insanları, Amazon yağmur ormanlarının Brezilya'daki bölümünün 2010-2019 arasında emdiğinden yaklaşık yüzde 20 daha fazla karbondioksit saldığını tespit etti.
Bitkiler, karbonla mücadelede çok önemli bir görev üstleniyor. Zira 50 yılda emisyon yüzde 50 artsa da bitkiler düzenli olarak emisyonun yaklaşık yüzde 30'unu hapsetti.
Amazon Havzası dünyadaki tropikal yağmur ormanlarının yaklaşık yarısına sahip. Buradaki ağaçlar, diğer bitki türlerine göre karbon yakalamada daha iyi. Bu yüzden uzmanlar, Amazon’nun karbondioksit kaynağı haline gelmesi durumunda iklim kriziyle mücadelenin çok daha zorlu geçeceği konusunda uyardı.
Nature Climate Change adlı hakemli bilim dergisinde yayımlanan araştırmada, orman büyüdükçe hapsedilen karbondioksitle orman yok edildiğinde salınan karbondioksit miktarını karşılaştırıldı.

"Havzanın tamamı muhtemelen karbon nötr"
2010-2019 arasında 16,6 milyar ton karbondioksit yayıldığı ve 13,9 milyar ton karbondioksit emildiği tespit edildi.
Araştırmanın ortak yazarı ve Fransa Ulusal Tarla Tarımı Araştırmaları Enstitüsü'nden Jean-Pierre Wigneron şöyle konuştu:
Bunu tahmin ediyorduk. Ancak Brezilya Amazonu'nun tersine döndüğünü ve şimdi net bir karbon yayıcısı olduğunu gösteren verileri ilk defa tespit ettik. Değişimin hangi noktada geri döndürülemez olacağını bilmiyoruz.
Çalışmada ormansızlaşmanın 2019'da önceki iki yıla göre yaklaşık 4 kat arttığı ortaya kondu. Ormanların kalıcı şekilde yok edildiği arazilerin toplam büyüklüğünün 1 milyon hektardan 3,9 milyon hektara yükseldiği kaydedildi.
Uzmanlar Amazon'da son zamanlarda yaşanan olumsuz gelişmelerin faturasınıysa ülkenin Devlet Başkanı Jair Bolsanaro'ya kesti. Zira Fransa Ulusal Tarla Tarımı Araştırmaları Enstitüsü, "2019'daki yönetim değişikliğinin ardından Brezilya, çevre koruma politikalarını uygulamamaya başladı" ifadelerini kullandı.
Wigneron, Amazon'un diğer kısımlarını hesaba katınca "havzanın tamamının muhtemelen karbon nötr" olduğunu kaydetti.
 
Independent Türkçe, AFP



İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
TT

İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Çin'in güneybatısında keşfedilen 300 bin yıllık nadir ahşap aletler, bölgedeki ilk insanların büyük ölçüde kök ve yumrular gibi yeraltı bitkileriyle beslendiğini gösteriyor.

Hakemli dergi Science'da perşembe günü yayımlanan bulgular, Doğu Asya'daki erken insan atalarının gelişmiş bilişsel becerilerine, yaşantılarına, beslenme biçimlerine ve çevrelerine ışık tutuyor.

Yunnan eyaletinin Jiangchuan bölgesinde yer alan göl kıyısındaki Gantangqing arkeolojik kazı alanında, oksijenden yoksun kil tortularda ahşap aletlerin korunması sayesinde bu nadir buluntu elde edildi.

Araştırmacılar tortularda yaklaşık bin organik kalıntı da buldu.

Ortaya çıkarılan kalıntıları gelişmiş teknikler kullanarak tarihlendiren bilim insanları, aletlerin 250 bin ila 350 bin yıllık olduğunu tespit etti.

Bilim insanları, çeşitli biçim ve işlevlere sahip "son derece nadir" ahşap aletlerin yaklaşık 300 bin yıllık katmanlardan çıkarıldığını söylüyor.

Bugüne kadar bu döneme ait, biri Avrupa'da diğeri Afrika'da olmak üzere ahşap alet içeren sadece iki keşif yapılmıştı.
 

Görsel kaldırıldı.

Gantangqing'deki ahşap aletler (Liu ve ekip arkadaşları/Science)


Yeni keşfedilen çubuklardan ikisi, İtalya'nın Poggetti Vecchi bölgesinde bulunan 171 bin yıllık aletlere benzerlik gösteriyor.

Kanca biçimli benzersiz 4 aletin daha ortaya çıkarıldığını belirten bilim insanları, bunların muhtemelen kökleri kesmek için kullanıldığını söylüyor.

Ayrıca araştırmacıların ahşap aletlerin üzerinde kasıtlı cilalama ve kazıma izleri, kenarlarındaysa toprak kalıntıları saptaması, bunların kök ve yumrular gibi yeraltı bitkilerini kazmak için kullanıldığına işaret ediyor.

Bilim insanları, "Ahşap aletler arasında kazma çubukları ve küçük, eksiksiz, elle tutulan sivri uçlu aletler var" diye yazıyor.

Bilim insanları bu bulgulara dayanarak insanların Doğu Asya'daki atalarının muhtemelen bitki temelli bir beslenme biçimi izlediğinden şüphelenirken, bölgede çam fıstığı, fındık, kivi meyvesi ve su yumrularına dair kanıtlar tespit edildi.

Buna karşılık Avrupa ve Afrika'da saptanan ahşap aletler av aletleri, mızraklar ve mızrak uçlarıydı.

Çalışmanın ortak yazarı arkeolog Bo Li şöyle diyor:

Bu keşif, erken insan adaptasyonuna ilişkin önceki varsayımlara meydan okuyor. Çağdaş Avrupa yerleşimleri (Almanya'daki Schöningen gibi) büyük memelileri avlamaya odaklanırken, Gantangqing subtropik bölgelerde bitki temelli, eşsiz bir hayatta kalma stratejisini ortaya koyuyor.

Dr. Li, "Ahşap aletlerin çeşitliliği ve karmaşıklığı da arkeolojik kayıtlardaki önemli bir boşluğu dolduruyor, çünkü 100 bin yıldan daha eski ahşap aletler Afrika ve Batı Avrasya dışında son derece nadir görülüyor" ifadelerini kullanıyor.

Keşif, ahşap aletleri kullanan erken insanların dünya genelinde çok daha geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.

Ayrıca farklı ortamlarda yaşayan tarih öncesi kültürlerin yerel olarak işlerine yarayacak aletler geliştirdiğine de işaret ediyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/news