İran’da cumhurbaşkanlığı adaylık sürecinin ilk günlerinde dört generalin ismi öne çıktı

Reisi, adaylığını koyarsa Kalibaf, Reisi için adaylıktan çekilebilir. Hatemi ve Humeyni Zarif'i adaylığa ikna edemedi

İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'in askeri danışmanı Hüseyin Dehkan ve Hatem'ul Enbiya Komutanı General Said Muhammed dün İçişleri Bakanlığı Seçim Komisyonu binasına gelerek cumhurbaşkanlığı başvurusunda bulundular (AFP/EPA)
İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'in askeri danışmanı Hüseyin Dehkan ve Hatem'ul Enbiya Komutanı General Said Muhammed dün İçişleri Bakanlığı Seçim Komisyonu binasına gelerek cumhurbaşkanlığı başvurusunda bulundular (AFP/EPA)
TT

İran’da cumhurbaşkanlığı adaylık sürecinin ilk günlerinde dört generalin ismi öne çıktı

İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'in askeri danışmanı Hüseyin Dehkan ve Hatem'ul Enbiya Komutanı General Said Muhammed dün İçişleri Bakanlığı Seçim Komisyonu binasına gelerek cumhurbaşkanlığı başvurusunda bulundular (AFP/EPA)
İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'in askeri danışmanı Hüseyin Dehkan ve Hatem'ul Enbiya Komutanı General Said Muhammed dün İçişleri Bakanlığı Seçim Komisyonu binasına gelerek cumhurbaşkanlığı başvurusunda bulundular (AFP/EPA)

İran’da hükümet ile Anayasayı Koruyucular Konseyi (AKK) arasında cumhurbaşkanlığı aday başvurularının kabulü koşulları konusunda görüş ayrılıkları devam ederken dün üçü İran Devrim Muhafızları Ordusu’ndan (DMO) biri ise İran Silahlı Kuvvetleri’nden olmak üzere dört general, Hasan Ruhani’nin ardından gelecek ismin belirleneceği 24 Haziran’da yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmak için resmi başvuruların başladığı ilk günde adaylık başvurusunda bulundular.
Fransız Haber Ajansı’nın (AFP) haberine göre İçişleri Bakanlığı Seçim Komisyonu’na yapılan ve beş gün sürecek olan adaylık başvuruları dün sabah saat 08.00’da (03:30 GMT) başladı. Başvuruların sona ermesinin ardından adayların başvuruları onaylanmak üzere AKK’ye gönderilecek. Programa göre onaylanan adayların listesi 26-27 Mayıs tarihlerinde açıklanacak ve ardından 20 günlük bir seçim kampanyası süreci gerçekleşecek.
Reuters’ın haberine göre rejim, liderlerin siyasi ve ekonomik krizleri ele alışları konusunda adeta bir referandum olarak görülen seçimlere halktan büyük bir katılım olmasını umuyor.
Adaylık başvurularının öncesinde, İran'da adaylık başvurusunda bulunma hakkına sahip olduğu konusunda bir tartışma yaşandı. AKK Sözcüsü Abbas Ali Kedhudayi, AKK tarafından açıklanan şartları taşımayan başvuruların ‘dikkate alınmayacağını’ açıkladı. Kedhudayi açıklamasında, “Temsilcimiz eksik taleplerin kabul edilmediğini bize bildirdi” dedi.
Kedhudayi’nin açıklamaları, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin İçişleri Bakanlığı’na adayların ‘mevcut yasalara göre’ başvurmaları talimatının ardından hükümet ile AKK arasındaki görüş ayrılıklarının ilanı gibiydi.
Geçtiğimiz hafta İçişleri Bakanlığı, internet sitesi üzerinden AKK’nin adayların en az 40 en fazla 70 yaşında olması, en az bir yüksek lisans derecesi veya eşdeğeri bir diplomaya ve ‘yönetici pozisyonlarda en az dört yıllık deneyime sahip olması ve temiz bir sicili bulunması gibi bazı şartlarını duyurdu.
İçişleri Bakanlığı'ndaki başvuru süreci, daha önce onaylanmış ilkelere göre başlamış gibi görünüyor. AFP’nin haberine göre dün (Salı) başvuruda bulunanlar arasında bakanlığa motosikletle gelen ve ‘millete hizmet etmek istediğini’  gösteren bir kadının yanı sıra beyaz bir cüppe giymiş ve İran bayrağı renklerinde maske takmış bir adam da vardı.
Cumhurbaşkanı Ruhani, üst üste iki kez üstlendiği görevinin süresini tamamlamak üzere ve İran Anayasası’na göre bir kişi üçüncü kez aday olma hakkına sahip değil. ABD’nin 2018 yılında İran ile dünya güçleri arasında imzalanan nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinin ardından İran’a yeniden uyguladığı yaptırımlar ülke ekonomisini büyük ölçüde etkilemiş, emtia fiyatlarındaki büyük artış ve yüksek işsizlik oranları halk arasında büyük bir memnuniyetsizliği tetiklemişti.
Muhafazakarlara yakın haber ajansları, önde gelen muhafazakar bir din adamı olan İran Yargı Erki Başkanı Ayetullah İbrahim Reisi’nin adaylığını açıklamasının beklendiğini bildirdiler. DMO’ya yakın Tesnim Haber Ajansı ve İran'ın yarı resmi haber ajansı Fars yayınladıkları benzer haberlerde halkın Reisi'nin cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olması için taleplerinin artmasının ardından Tesnim muhabirinin aldığı bilgilerin Reisi’nin adaylığının doğrulandığına işaret ettiği bildirildi. İran'ın en güçlü isimlerinden biri olan Reisi, Yargı Erki başkanlığına getirildiğinden İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney'in yerini almaya aday gösteriliyor.
Eski bir DMO komutanı olan İran Meclis Başkanı Muhammed Bakir Kalibaf, tıpkı önceki seçimlerde yaptığı gibi, Reisi’nin cumhurbaşkanlığına aday olması halinde adaylıktan çekileceğinin sinyallerin verdi.
Öte yandan yaklaşan seçimlerde asker veya askeri geçmişe sahip olan en fazla ismin yer aldığı listeye tanık olması bekleniyor. Bu kişilerden üçü, ilk gün başvuruda bulundu. Adaylık başvurusunda bulunanlar arasında en önde gelen isimlerden biri olan, Hamaney'in askeri danışmanı Hüseyin Dehkan, eski bir DMO komutanı olmasının yanı sıra Ruhani’nin ilk döneminde (2013-2017) savunma bakanlığı görevini yerine getirdi.
Dehkan gazetecilere yaptığı açıklamada, eğer seçimleri kazanırsa kuracağı hükümetin, ‘İsrail dışındaki tüm ülkelerle’ iletişime geçeceğini söyledi. Dehkan dış ilişkilerde önceliğinin ‘ulusal çıkarları’ sağlamak amacıyla ‘İran’ın tüm komşularıyla iyi ilişkiler’ olacağını vurguladı.
Adaylık başvurusunda bulunanlar arasında öne çıkan bir diğer isim ise DMO’nun ekonomik kolu Hatem'ul Enbiya Komutanı General Said Muhammed’di. 53 yaşındaki Muhammed, Mart ayı başında seçimlere aday olmak için istifa ettiğini açıkladı. Ancak, halen resmi olarak DMO Genel Komutanı Tuğgeneral Hüseyin Selami'nin danışmanlığını yapıyor.
Şuan DMO’nun yurtdışı kolu Kudüs Gücü Komutanına danışmanlık yapan eski Petrol Bakanı Rüstem Kasımi de resmi olarak adaylık başvurusunda bulunan dikkat çeken isimlerden biriydi. Dün (Salı) adaylık başvurusunda bulunan askeri geçmişi olan isimlerden biri de eski İran Silahlı Kuvvetleri Coğrafya Kurumu Başkanı Tuğgeneral Muhammed Hasan Nami oldu. Nami daha önce birkaç aylığına Haberleşme ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı görevini üstlenmişti.
İran’da yayın yapan Hemşehri gazetesine göre Nami daha önce Pyongyang'daki (Kuzey Kore'nin başkenti) İran büyükelçiliğinde askeri ataşe olarak görev yaptı ve Kim Il-sung Üniversitesi'nde Kamu Yönetimi alanında doktorasını tamamladı.
Önde gelen yaklaşık 20 isim, seçimlerde aday olmaya niyetlerini açıklasalar da Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi, Meclis Başkanı Muhammed Bakir Kalibaf ve selefi Ali Laricani gibi bazı önde gelen isimler niyetlerini henüz açıklamadılar.
Daha önce gazetecilere yaptığı açıklamalarda ve verdiği röportajlarda adaylığa niyeti olmadığını söylemesine rağmen muhtemel adaylardan biri olarak görülen Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in adaylığı ile de ilgili bazı görüşmeler yapılıyor.
Reformist akıma yakın haber siteleri dün, İran'da reformist hareketin lideri eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi ve müttefiki Hasan Humeyni'nin (İslam Devrimi lideri Humeyni’nin torunu) Zarif'le cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olmaya ikna etmek için bir görüştüklerini, ancak Zarif’in, Hatemi ve Humeyni'nin ısrarına cevaben seçimlere katılmayacağını söylediğini bildirdiler.
Hamaney geçtiğimiz aylarda yaptığı bir konuşmada, ‘etkili’ bir cumhurbaşkanının seçilmesinin yanı sıra ‘genç ve devrimci’ bir hükümetin kurulması çağrısında bulunmuştu. Bu çağrı, askerleri seçimlere girmeye motive etti.
İran’da son seçimler Şubat 2020’de gerçekleşti. Resmi rakamlara göre katılım oranı oldukça düşük olan seçimlere yüzde 57'nin üzerinde seçmen katılmadı. Bu oran son 41 yılın en düşük seviyesi olurken en büyük seçim bölgesi Tahran'da seçimlere katılım oranı yüzde 25'i geçemedi.
Son seçimler, muhafazakarların Meclis’te büyük bir çoğunluk elde etmelerini sağladı. AKK’nin, söz konusu seçimlerde reformistler veya ılımlılar olarak sınıflandırılan adayların çoğunun başvurularını reddettiği de hatırlatılmalı.
Seçimler için adaylık başvurularının başlaması, İran'ın Viyana'daki büyük güçlerle görüştüğü ve ABD'nin 2018'de tek taraflı olarak çekildiği nükleer programıyla ilgili anlaşmayı yeniden canlandırmaya çalıştığı bir döneme denk geliyor.
İran ile dünya güçleri arasında 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma, Ruhani’nin ilk dönem hükümetinin en önemli başarılarından biri olarak kabul ediliyor. Anlaşma, nükleer çalışmalarını azaltması karşılığında İran'a uygulanan bazı ekonomik yaptırımın kaldırılmasını sağlamıştı.
Ancak, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın 2018 yılında nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilme kararından bu yana anlaşma çökme tehlikesiyle karşı karşıya. Trump yönetimi, anlaşmadan çekildikten sonra İran’a bölgesel davranışlarını değiştirmesini ve füze programının denetlenmesini sağlayacak kapsamlı bir anlaşmaya varmak amacıyla sert yaptırımlar uyguladı.



İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor
TT

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz  bugün (Cuma) yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump'ın İran'ın nükleer tesislerine yönelik yakın bir İsrail askeri saldırısı uyarısında bulunmasından kısa bir süre sonra İsrail ordusunun İran'a karşı “önleyici bir saldırı” başlattığını duyurdu.

Buna karşılık İran silahlı kuvvetleri İsrail'e karşılık vermede “sınır tanımayacaklarını” vurguladı.

Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada şöyle denildi: “Kudüs'ü işgal eden rejim tüm kırmızı çizgileri aştığına göre ... Bu suça karşılık vermenin sınırı olmayacaktır.”

Şu ana kadar yaşanan gelişmelerden bazıları...

  • Yükselen Aslan Operasyonu: Cuma günü şafak vakti İsrail, Natanz'daki Ahmedi Ruşen uranyum zenginleştirme kompleksi de dahil olmak üzere İran'daki çok sayıda nükleer ve askeri tesisin yanı sıra birçoğu suikasta kurban giden üst düzey askeri komutanların evlerine “kesin ve önleyici” saldırılar düzenledi.
  • Hedef alınan İranlı liderler: Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve Ortak Operasyonlar Dairesi Komutanı General Gulam Ali Raşid öldürüldü.
  • Nükleer bilim adamlarına yönelik suikastlar: Saldırılarda başta Muhammed Mehdi Tahrani ve Feridun Abbasi olmak üzere altı nükleer bilim adamı öldürüldü.
  • İran'ın tepkisi: Tahran Tel Aviv'e doğru çok sayıda füze ile karşılık verdi.

*İran Devrim Muhafızları: Füze saldırımızda ülkemizi vurmak için kullanılan İsrail askeri merkezlerini ve hava üslerini hedef aldık.

*Washington'un İran füzelerine karşı İsrail'e yardım ettiğini söyleyen ABD'li bir yetkili: “ABD'nin İsrail'i hedef alan füzelerin düşürülmesine yardımcı olduğunu teyit ediyorum” dedi.

*İsrail medyasında yer alan haberlere göre acil servisler İran'ın füze saldırısında ikisi ağır olmak üzere 40 kişinin yaralandı.

*CNN'e konuşan İsrailli yetkili şu ifadeleri kullandı: "Bakanlar Kurulu şu anda İran'ın füze saldırısına verilecek yanıtı görüşmek üzere toplanıyor."

*İsrail Savunma Bakanlığı İran'a ait onlarca hava savunma sistemi hedefinin imha edildiğini duyurdu.

*İsrail ordusu , gerekli olduğu sürece operasyonlara devam etmeye hazır olduğunu açıkladı.

*İsrail ordusu, Hemedan ve Tebriz de dahil olmak üzere İran Hava Kuvvetleri'ne ait askeri üslere saldırdığını ve imha ettiğini açıkladı.

*Trump, Washington'un bölgesel güvenlik ve istikrarın korunması amacıyla krizin çözümüne yönelik çabalara katılmaya hazır olduğunu teyit etti.

*Suudi Arabistan Nükleer Düzenleme Kurumu: Krallığın çevresi herhangi bir radyolojik sonuca karşı güvenlidir.

*Katar Emiri Trump ile telefonda görüşerek gerilimin azaltılması ve diplomatik çözümlere ulaşılması gerektiğini vurguladı.

*İran hava sahası Cumartesi gününe kadar kapalı kalacak.

*İran Televizyonu: Hava savunma sistemleri ilk kez iki İsrail F-35 savaş uçağını düşürdü.

*İran'a yönelik daha fazla saldırıda bulunma sözü veren Netanyahu yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullandı: “Son 24 saat içinde üst düzey askeri komutanları, önde gelen nükleer bilim adamlarını, rejimin en önemli uranyum zenginleştirme tesislerini ve balistik füze cephaneliğinin büyük bir bölümünü ortadan kaldırdık. Daha fazlası gelecek... Rejim kendisine ne yapıldığını ya da ne yapılacağını bilmiyor. Hiç bu kadar savunmasız olmamıştı."

*İsrail ordusu: İran İsrail'e en az 100 roket fırlattı, bunların çoğu engellendi ya da hedefe ulaşmadı

*ABD Enerji Bakanı: Ortadoğu'daki mevcut durumun küresel enerji kaynakları üzerindeki olası etkilerini izlemek üzere Ulusal Güvenlik Konseyi ile yakın işbirliği içerisinde çalışıyoruz.

*İran , Fordo ve İsfahan tesislerinde sınırlı hasar olduğunu doğruladı.

*UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi Güvenlik Konseyi'ni bilgilendirdi:

*Nükleer tesislerin güvenliğini teyit etmek üzere İranlı yetkililerle temas halindeyiz.

*İran, Natanz uranyum zenginleştirme tesisinin İsrail saldırılarının ilk dalgası sırasında hedef alındığını doğruladı.

*İranlı yetkililer bize Fordo ve İsfahan'daki iki nükleer tesisin saldırıya uğradığını bildirdi.

*İran'ın yüzde 60'a kadar zenginleştirilmiş uranyum ürettiği bir yer üstü tesisi imha edildi.

*Natanz'daki yeraltı zenginleştirme tesislerine yönelik bir saldırı olduğuna dair herhangi bir belirti yok ancak güç kaynağına yönelik saldırı santrifüjlere zarar vermiş olabilir.

*Sebepleri ya da koşulları ne olursa olsun nükleer tesisler asla saldırıya uğramamalıdır.

*İsrail Savunma Bakan, "İran, İsrail'deki sivil yerleşim yerlerine roket atarak kırmızı çizgileri aşmıştır. İran rejimi ağır bir bedel ödeyecektir" dedi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı, "İran rejimi her zamankinden daha zayıftır ve bu İran halkının rejime karşı durması için bir fırsattır. Netanyahu'dan İran halkına: Ben ve İsrail halkı sizinle birlikteyiz. İran'ın balistik füze cephaneliğinin büyük bir bölümünü imha ettik. İsrail, İran'a karşı tarihin en büyük askeri operasyonlarından birini başlattı. İranlıları baskıcı ve şeytani rejime karşı birleşmeye çağırıyorum."

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve ABD Başkanı Ortadoğu'da güvenlik, barış ve istikrarın sağlanması için birlikte çalışmaya devam etmenin önemine vurgu yaptılar.

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve ABD Başkanı itidal, gerilimi azaltma ve tüm anlaşmazlıkların diplomatik yollarla çözülmesinin önemini ele aldı.

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi, İranlı hacıların tüm ihtiyaçlarının karşılanması ve anavatanlarına ve ailelerine güvenli bir şekilde dönmeleri için koşullar hazır olana kadar kendilerine tüm hizmetlerin sağlanması talimatı verdi.

*İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, İsrail'in askeri ve nükleer tesislere yönelik büyük saldırısının ardından ülkesinin itidal çağrılarını reddettiğini vurguladı.

*İsrail itfaiyesi İran'dan atılan roketin ardından binada mahsur kalanları kurtardı.

*İsrail itfaiyesi İran'ın füze saldırısının yol açtığı büyük olaylara müdahale ettiğini duyurdu

*İran devlet televizyonu: İsrail'e dördüncü roket dalgası fırlatıldı

*İsrail ordu sözcüsü İran medyasında yer alan bir savaş uçağının düşürüldüğü ve pilotun yakalandığı haberlerini yalanladı