عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İsrail-Filistin hattında son yaşanan gerilim ile öncekiler arasındaki farklar

İsrail’in Gazze’ye yönelik hava saldırıları sürüyor. (AFP)
İsrail’in Gazze’ye yönelik hava saldırıları sürüyor. (AFP)
    Londra/İbrahim Hamidi
TT
TT

İsrail-Filistin hattında son yaşanan gerilim ile öncekiler arasındaki farklar

İsrail’in Gazze’ye yönelik hava saldırıları sürüyor. (AFP)
İsrail’in Gazze’ye yönelik hava saldırıları sürüyor. (AFP)

Hamas ile İsrail arasındaki son çatışmaya eşlik eden yeni siyasi ve askeri faktörler altıncı gününe giren bu çatışmayı son 12 yılda gerçekleşenlerden farklı kılıyor.
Şeyh Cerrah mahallesi meselesiyle patlak veren şiddet son günlerde artmış durumda. Netanyahu ve Hamas, bu meseleyi içteki durumlarını iyileştirmek için kullanmaya çalışıyorlar.
Diğer yandan Filistin ve İsrail içte birçok gelişmeye sahne oluyor. İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin, muhalefet lideri Yair Lapid'i, Binyamin Netanyahu'yu görevden alma yönünde; sağ, orta ve sol partileri içeren bir hükümet kurmakla görevlendirdi. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ise Hamas’ın Filistin siyasi sistemine katkıda bulunacağını düşündüğü seçimleri erteleme kararı aldı.
Sağcı lider Naftali Bennett’ın bu son gerilime rağmen Netanyahu liderliğindeki Likud ile bir hükümet kurma seçeneğini kabul etme konusunda acele etmesi, İsrail Başbakanı için ‘siyasi bir başarı’ sayılıyor. Böylece, Knesset'te 59 sandalye alan Netanyahu’nun çoğunluğu elde etmek için yalnızca iki oya ihtiyacı kalıyor.
Diplomatlar, iç ve bölgesel kaygılar nedeniyle Kudüs meselesini son zamanlardaki siyasi söyleminin en tepesine yerleştiren Hamas’ın Abbas ve Fetih Hareketi’ne karşılık kazanımlar elde etmeye çalıştığı görüşündeler. 2009’da  22 gün, 2012’de dokuz gün ve 2014’te de 51 gün süren şiddetin Gazze ile ilgili nedenlerle gerçekleştiği; şu ankinin ise farklı olduğu belirtiliyor. Buradaki meselenin ‘Arap ve İslami kimlikteki Kudüs’ün saldırı yoluyla savunulması’ olduğu belirtiliyor. 2014’te 1948 yılından kalma topraklarda bir hareketlilik olmuş ancak geçtiğimiz günlerde çeşitli yerlerde kapsamlı bir şekilde meydana gelen çatışma ve hareketlilik seviyesine ulaşılmamıştı. Nitekim şu anki çatışmalar Lod, Ramla, Yafa, Akka, Hayfa, Batı Şeria ve aynı zamanda Ürdün ve Lübnan sınırlarına dek sıçramış durumda.
Hamas, İsrail'in en büyük ikinci havaalanı olan Ramon Havalimanı’nı hedefleyen 250 km menzilli füze de dahil olmak üzere İsrail'e yaklaşık bin 650 füze fırlatıldığını duyururken Batılı bir diplomat da “Hamas füzeleri hassaslık, menzil ve adet bakımından 2014'tekinden farklı” değerlendirmesinde bulundu. Aynı zamanda öncekilerden farklı olarak savaş alanında yeni tanksavarlar ve insansız hava araçlarının kullanıldığına, savaşın nasıl yönetileceği konusunda bir operasyon odası oluşturulduğuna dikkat çekti. Tüm bu faktörler İsrailli yetkilileri ‘Hamas’ın kırmızı çizgiyi aşmasının ardından uzun süreli sükuneti’ geri getirmeyi amaçlayan bir askeri operasyona sevk etti.
Ancak iki taraf da ateşkes şartları konusunda fikir ayrılığı yaşıyor.  Hamas belirli bir tarihte karşılıklı ateşkes yapılması talebinde bulunurken arabulucular ise Hamas’ın tansiyonun yükselmesini önlemek için bir izleme mekanizması kurulması da dahil daha uzun bir ateşkesi müzakere etme yönünde çalılıyorlar. Altı veya üç saatlik tek taraflı bir ateşkesi kabul etmesini istiyorlar.
Gazze meselesi, ABD başkanları ile İsrail başbakanları arasında geleneksel bir başlık haline gelmiş durumda. Ancak son durum Joe Biden ile Netanyahu arasında dostane bir ilişkinin yokluğunda yaşanıyor. Buna dair en net işaret, Biden’ın göreve gelmesi ardından ‘stratejik müttefik’ İsrail ile kurulan iletişimdeki gecikme, Gazze ve İsrail arasındaki son gerilime dair ‘etkileşiminde’ yavaştan alma ve ABD’nin sakinlik için bölgeye gönderdiği temsilci seviyesinde görüldü. Zira Biden, Başkan Barack Obama’nın yardımcısı olduğu dönemde ABD’nin Ortadoğu'daki barış müzakerelerini yeniden başlatmak istemişti. 2010 yılında yeni yerleşim yerlerinin inşası kararı alındığı bir zamanda Netanyahu tarafından karşılanmıştı. Ancak Netanyahu daha sonra Başkan Donald Trump'ın safında yer almıştı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Lübnan Dışişleri Bakanı Şarku’l Avsat'a konuştu: Silahlar bırakılmadan yeniden yapılanma ve uluslararası yardım olmayacağı konusunda açıkça bilgilendirildik

Lübnan Dışişleri Bakanı Yusuf Recci (Şarku’l Avsat)
Lübnan Dışişleri Bakanı Yusuf Recci (Şarku’l Avsat)
TT
TT

Lübnan Dışişleri Bakanı Şarku’l Avsat'a konuştu: Silahlar bırakılmadan yeniden yapılanma ve uluslararası yardım olmayacağı konusunda açıkça bilgilendirildik

Lübnan Dışişleri Bakanı Yusuf Recci (Şarku’l Avsat)
Lübnan Dışişleri Bakanı Yusuf Recci (Şarku’l Avsat)

Lübnan Dışişleri Bakanı Yusuf Recci, ülkesinin ‘Litani'nin kuzey ve güneyinde silahlar bırakılmadan yeniden yapılanma ve uluslararası yardım olmayacağı konusunda açıkça bilgilendirildiğini’ doğruladı. Recci, bu pozisyonu Lübnan'a ileten son kişinin geçen hafta sonu Beyrut'u ziyaret eden ve çok sayıda Lübnanlı yetkiliyle görüşen ABD Ortadoğu Özel Temsilci Yardımcısı Morgan Ortagus olduğunu belirtti.

Recci Şarku’l Avsat'a verdiği röportajda, Ortagus’un Lübnan'ın şu anda açık bir ‘penceresi’ olduğundan bahsettiğine dikkat çekerek şunları söyledi: “ABD yönetimi Lübnan'a topraklarını özgürleştirmesi, yeniden inşa etmesi ve ekonomisini geliştirmesi için yardım etmek istiyor. Ancak bunun karşılığında ister uluslararası, Arap, Körfez ve hatta Lübnanlıların talebi olan ekonomik reformlar açısından olsun, ister uluslararası toplumun Lübnan devletinin egemenliğini sadece Litani'nin güneyine değil, tüm Lübnan topraklarına yaymasını istediği silah münhasırlığı açısından olsun bizden istenen şeyler var. Bu husus Ortagus ve diğer uluslararası yetkililer tarafından bize açıkça iletildi. Zaten bu mesele Lübnan anayasasında da yer alıyor.”

Recci, “Ayrıca dünyada hiçbir ülke kendi kurumları dışında silahların varlığını kabul etmek zorunda değildir. Dolayısıyla bu uluslararası bir talep olduğu gibi aynı zamanda Lübnan'ın da bir talebidir. Biz bunu bakanlık açıklamasında ve yemin konuşmasında açıkça ifade ettik” şeklinde konuştu.

cdfvgh
Lübnan Dışişleri Bakanı Yusuf Recci (Şarku'l Avsat)

Recci, Ortagus'un silah münhasırlığının sağlanması için bir ‘zaman çizelgesinden’ söz ettiğini reddederek, ‘bunun mümkün olan en kısa sürede gerçekleşmesi gerektiğini’ söylediğini açıkladı. Bu alanda yapılanların iyi ama yetersiz olduğunu, daha büyük ve hızlı adımlar atılmasını istediklerini belirtti.

Recci, ‘silah münhasırlığına’ ulaşmak için benimsenecek mekanizma konusunda ise şunları söyledi: “Devletin kendi iç egemenliğini müzakere etmeyeceğini söyleyen genel bir ilke var. Dolayısıyla hükümetin net bir tutum sergilemesi gerekiyor. Biz de silahların devlet tarafından kısıtlanması için bir yol ve mekanizma bulacağız.”

Müzakere komiteleri

İsrail ile müzakere komiteleri konusuna da değinen Recci, “İsrailliler ve Amerikalılar işgal altındaki beş nokta, esirler ve ihtilaflı bölgeler konusunda müzakere etmek üzere üç komite kurulmasını talep ediyorlardı. Ancak biz onlara ilk iki hususta müzakere etmenin söz konusu olmadığını, müzakere edilecek bir şey olmadığını söyledik. Zira biz toprak işgal etmiyoruz ya da İsrailli esirleri tutmuyoruz. Bu nedenle İsrail'in beş noktadan derhal ve koşulsuz olarak çekilmesi ve mahkûmları müzakere etmeden serbest bırakması gerekiyor. Bizim kabul ettiğimiz şey, karmaşık bir teknik mesele olan sınırların belirlenmesinin müzakere edilmesidir. Yaklaşık iki hafta önce önerilen komitelerin sivil olacağına dair bir fikir vardı, ancak konu bir daha tartışılmadı ve Ortagus bunu en azından benimle gündeme getirmedi” ifadelerini kullandı.

Diplomatik eylem

“Bu alanda günlük çalışmalar yapılıyor” diyen Recci sözlerini şöyle sürdürdü: “Tüm ülkeleri İsrail'e işgal ettiği Lübnan topraklarından çekilmesi için baskı yapmaya çağırıyoruz. Bu, Hizbullah'ın silahlarını elinde tutmak için sunduğu her türlü argümanı ya da gerekçeyi ortadan kaldırır ve topraklarını diplomasi yoluyla özgürleştirmekte ısrar eden ancak şu ana kadar İsraillilerin yanıt vermeyi ve güvenlik mülahazalarından bahsetmeyi reddettiği Lübnan devletinin konumunu güçlendirir. Devlet olarak askeri ve ekonomik güce sahip olsaydık diplomatik çalışmaların başarısı daha kesin ve hızlı olurdu, ancak her ikisinden de yoksunuz. Elimizdeki tek şey bu alanda bize yardımcı olacak ülkelerin dostluğu.”

Filistin silahları

Hizbullah'ın silahlarını geri çekmesi ile Filistinlilerin kamp içindeki ve dışındaki silahlarını geri çekmesi arasındaki bağlantıyı sorgulayan Recci, “Hizbullah'ın silahlarının geri çekilmesinin, geri kalanı şüphesiz teslim edilmesi gereken Filistin silahlarıyla ne ilgisi var? Peki Hizbullah'ın silahı Filistinlilerin silahına karşı koymak için mi orada? Durum böyle olmadığı sürece, bu alanda önceliklerle ilgili koşullar belirlememeliyiz. Bizim istediğimiz, Lübnan ordusunun, önümüzdeki tehditler ne olursa olsun, Lübnanlılar olarak bizi koruyan tek güç olmasıdır” dedi.

Mali reformlar

Recci, mali ve ekonomik reformlar konusunda ise şunları söyledi: “Başbakan Nevvaf Selam liderliğindeki hükümet harika, mükemmel ve hızlı bir iş çıkarıyor, ancak kriz derin ve iki haftada çözülemez. Uluslararası toplum bunu kabul ediyor, ancak reformların tam olarak uygulanması için zamanın ucu açık olmadığını ve aciliyet gerektirdiğini vurguluyor.”

ABD-İran müzakereleri

ABD-İran müzakereleri ve bunların Lübnan'ı nasıl etkileyeceği konusuna da değinen Recci, “Bu müzakerelerin nereye varacağı henüz belli değil. Bildiğimiz şey, nükleer program, balistik füzeler ve Hizbullah da dahil olmak üzere İran'ın vekil güçlerini içerdiği ve iki taraf arasında bir anlaşmaya varılamaması halinde tüm seçeneklerin masada olduğu” dedi.

Suriye ziyareti

Recci, Başbakan Nevvaf Selam'ın önümüzdeki hafta Suriye'ye yapacağı resmi ziyarete katılarak, çözülmemiş birden fazla dosyayı çözüme kavuşturmaya çalışacak. Suriye’deki yeni rejim konusunda iyimser olan Recci şu ifadeleri kullandı: “Önceki rejimden kesinlikle daha iyi. Bağımsızlıktan bu yana Suriye'deki hiçbir rejim Lübnan devletini bir varlık olarak tanıdığını, bağımsızlığını tanıdığını ve egemenliğine saygı duyduğunu açıkça söylemedi ama şimdi Suriyeli yetkililerden içişlerimize karışmayacaklarına dair sözler aldık.”

Yerlerinden edilenler dosyası

Recci'ye göre Selam, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile görüşmesinde, şu anda Lübnan için öncelikli olan Suriyelilerin yerinden edilmesi konusunu gündeme getirecek.

Recci sözlerine şöyle devam etti: “Lübnan, ülkedeki demografik dengeyi sarsan ve sosyal ve ekonomik tehdidin yanı sıra varoluşsal bir tehdit oluşturan yerinden edilmenin olumsuz yansımalarına daha fazla tahammül edemez. Uluslararası yetkililerle yaptığımız görüşmelerde talep ettiğimiz ve ısrarla vurguladığımız husus, uluslararası toplumun yeni bir yaklaşım benimsemesi ve böylece yerinden edilmiş kişilere Lübnan'da kaldıkları süre boyunca değil, ülkelerine döndüklerinde yardım sağlanmasıdır. Ayrıca, Suriye'de yeniden inşa sürecinin başlatılarak vatandaşların geri dönmesinin ve yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasının önemini vurguluyoruz. Zira tüm bunların varlığı yerinden edilmiş kişileri geri dönmeye teşvik edecektir. Ayrıca Suriye'nin birçok bölge ve vilayetinde hayat normale dönmüştür, dolayısıyla geri dönüş konvoyları yarından önce hemen bugün başlamalıdır. Suriye'deki tartışma doğu sınırı dosyasını ve oradaki kayıp Lübnanlıların dosyasını da içerecek. Çünkü bu insanların akıbetini bilmek istiyoruz... Nasıl öldürüldüler, neredeler? İstediğimiz şey bu dosyayı sonsuza kadar kapatmak.”

Lübnan-Körfez ilişkileri

Recci sözlerini şu ifadelerle noktaladı: “Ne yazık ki son birkaç yıldır genel olarak Körfez ülkeleriyle, özel olarak da Suudi Arabistan ile ilişkilerimiz kötüydü. Doğrusunu söylemek gerekirse bunun sorumlusu Lübnan'dır, daha doğrusu Lübnan'da ülkeyi hiçbir dahli olmadığı bir anlaşmazlığın içine sokan bazı kişilerdir. Captagon ve silah ihraç edip, lanetleyip, sonra da yardım isteyemeyiz. Lübnan'ın resmi tutumu, Lübnan ile Körfez ülkeleri arasındaki mükemmel ilişkiler geleneğine uymuyordu. Bugün ilişkiler eski tarihi konumuna kavuşmaya başlamıştır. Bunun en büyük kanıtı da Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın davetlisi olarak Suudi Arabistan’a yaptığı ziyarettir. Ziyaretin kendisi ve Avn’ın gördüğü sıcak karşılama, ilişkilerde yeni bir sayfa açıldığının kanıtıdır. Bu durum aynı zamanda seçkin bir şekilde karşılanan Başbakan Nevvaf Selam'ın ziyareti için de geçerlidir. Veliaht Prens Muhammed bin Selman, gerekli ekonomik reformların tamamlanması ve silah münhasırlığının sağlanması koşuluyla ilişkilerin eskiden olduğu gibi devam edeceği sözünü verdi.”