Koronavirüse karşı cilde yapıştırılan aşı bandı

İğnelere alternatif bir aşı… Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde alınan sonuçlar umut verici.

Dün Londra’daki bir aşı merkezinde Pfizer-BioNTech aşısının dozları (AFP)
Dün Londra’daki bir aşı merkezinde Pfizer-BioNTech aşısının dozları (AFP)
TT

Koronavirüse karşı cilde yapıştırılan aşı bandı

Dün Londra’daki bir aşı merkezinde Pfizer-BioNTech aşısının dozları (AFP)
Dün Londra’daki bir aşı merkezinde Pfizer-BioNTech aşısının dozları (AFP)

Yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı iğnesiz aşılama yapılması mümkün olabilir. Avustralya’da bulunan Queensland Üniversitesi’nden bilim adamları, ABD’deki Texas Üniversitesi araştırmacıları ile iş birliğinde geliştirdiği deriye yapıştırılan bir bant ile aşı uygulayarak fareleri virüsten korumayı başardılar. Deneyin bulguları bilim makalelerinin yayınlandığı bioRxiv internet sitesinde yayınlandı.
Texas Üniversitesi araştırmacıları Hexapro adlı bir aşı üretti. Queensland Üniversitesi araştırmacıları ise, Vaxxas şirketinin araştırmacıları ile iş birliğinde aşının, cilt üzerinden neredeyse hiç fark edilmeden vücuda ileten, mikroskobik çıkıntılar içeren gelişmiş yüksek yoğunluklu bir bant (Microarray Patch) tasarladılar.
Queensland Üniversitesi Kimya ve Moleküler Biyoloji Bilimleri Fakültesi’nden Dr. David Muller üniversitenin internet sitesinde Cuma günü yayınlanan bir raporda “Aşı bandının, farelerin Kovid-19 hastalığına neden olan SARS-CoV-2 virüsüne maruz kalması durumunda etkili olduğu kanıtlanan güçlü bağışıklık tepkisi ürettiğini” söyledi.
Dr. Muller sözlerine şu ifadeleri ekliyor:
“Hexapro aşısı bir iğne yerine aşı bandı ile uygulandığında daha iyi ve daha hızlı bağışıklık tepkileri üretir. Cilde kolayca yapıştırıldığı için, bu yöntemin kullanımı bir iğneden çok daha kolaydır. 5 bin mikroskobik çıkıntı ile aşıyı neredeyse fark edilmeden deriye iletir. Ayrıca İngiltere ve Güney Afrika varyantları da dahil olmak üzere birden fazla varyantı etkisiz hale getirdiği kanıtlandı.”
Queensland Üniversitesi araştırma ekibi, Vaxxas şirketi ile birlikte bu teknolojiyi dünyaya aktarmayı umut ediyor. Bunun yanı sıra mümkün olan en kısa sürede klinik deneylere başlaması için finansman fırsatları arıyorlar.
Dr. Muller yüksek yoğunluklu bant (MicroArray) tarafından vücuda iletilen Hexapro aşısının, özellikle aşı depolama kapasiteleri yüksek olmayan düşük ve orta gelirli ülkelerde risk altındaki milyonlarca insana yönelik küresel aşı dağıtım çalışmalarına önemli ölçüde yardımcı olabileceğini açıkladı. Dr. Muller “Bu aşının bir bant üzerine kuru olarak kaplanması halinde 25 derecede en az 30 gün ve 40 derecede ise bir hafta stabil kalır. Bu nedenle mevcut aşıların bazılarının gerektirdiği soğuk zincir uygulamasını gerektirmez” dedi.
Aşının üretim ortağı olan Vaxxas, Queensland Üniversitesi’ne bağlı pazarlama şirketi tarafından 2011 yılında kuruldu. Vaxxas’ın Başkanı ve CEO’su David L. Hoey, bulgular hakkında son derece heyecanlı olduğunu, aşı bandı ile aşılamanın Kovid-19’a karşı iğne veya şırıngadan çok daha güçlü ve koruyucu bağışıklık tepkileri ürettiğini belirti. Hoey kolayca dağıtılabilen ve kendi kendine uygulanabilen tek dozluk bir aşı elde etme olasılığının, pandemiye karşı aşılama imkanlarını büyük ölçüde iyileştireceğini de söyledi.



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT