Anayasa Koruma Konseyi’nin (AKK) yetkileri konusundaki tartışmaların yeni bir aşamasında İran, 8 yıl önceki bir dosyayı tekrar açtı. Başbakan Yardımcısı İshak Cihangiri, Eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani’nin 2013 yılında cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olup olmayacağını belirlemek için yapılan özel bir oturumun videosunun yayınlanmasını istedi.
Bu yeni gelişme, eski İstihbarat Bakanı Haydar Muslihi’nin yaptığı ve Haşimi Rafsancani’nin 2013 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylığının reddedilmesi üzerindeki rolünü vurguladığı bir televizyon tartışmasından iki gün sonra meydana geldi. Haşimi Rafsancani’nin tavsiyesi üzerine muhafazakar adaylara karşı reformist hareket tarafından desteklenen Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, seçim denklemini lehine çevirmişti.
Hükümetin “ESPA” merkezi tarafından yapılan son kamuoyu yoklamasının dün (Pazartesi) açıklanan sonuçları, İranlıların %70’inin televizyon tartışmalarını izlemediğini, üçüncü tartışmadan sonra ise izlenme oranının %42’ye yükseldiğini gösterdi.
Muslihi, televizyon tartışmasında, İran rejiminin en etkili isimlerinden biri olan Haşimi Rafsancani’nin, tartışmalı 2009 seçimlerinin ardından İran’daki depremden sonra, ülke içinde kartları yeniden dağıtmak için cumhurbaşkanı adayı olmaya çalıştığında nasıl dışlandığını gözler önüne serdi. Rafsancani, Mürşid’in desteğini almış eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’a karşı iki reformist lider, Mir Hüseyin Musevi ve Mehdi Kerubi’ye arka planda destek vermişti. Bu, Rafsancani’yi siyasi hayatının son yıllarında muhafazakarların baskısına karşı savunmasız hale getirdi ve Ocak 2017’deki ölümüne kadar “Nizamın Maslahatını Belirleme Konseyi (NMBK)” başkanı olarak kalmasına rağmen etkisinin azalmasına yol açtı.
Çeşitli platformlarda tartışmalara yol açan bu televizyon tartışmasında Muslihi, İstihbarat Bakanlığı’nın, AKK’ne, Rafsancani’nin seçimlerden çıkarılmasının “yararları ve zararları” hakkında bir rapor sunduğunu belirtti. Raporda, İstihbarat Bakanlığı’nın geniş değerlendirmeleri neticesinde, diğer adaylara karşı halkın ilgisi ile başarıya ulaşmış NMBK Başkanı Rafsancani’nin seçimlerden çıkarılmasının “rejime ve onun çıkarlarına hizmet ettiği” vurgulandı.
Muslihi, “Haşimi Rafsancani’nin uygunluğunu kabul etmenin veya reddetmenin yararları ve zararları hakkında, nizamı koruma temelinde bir rapor yazdım. Rejimin konumu ve gündeme getirilen meseleler nedeniyle, Rafsancani’nin uygunluğunun reddedilmesine karar verildi. Nizamın maslahatı bunu gerektiriyordu” diyerek, AKK’nin 12 üyesinin iki sayfa halinde gelen raporu reddedemediğini veya itiraz edemediğini söyledi.
Muslih’in sözleri, aralarında eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ve Meclis Eski Başkanı Ali Larincani’nin yanı sıra reformist hareketin dokuz adayının da bulunduğu, en önemlilerinin ise mevcut Başbakan yardımcısı İshak Cihangiri’nin olduğu, bu yılki cumhurbaşkanlığı seçimlerde önde gelen adayların uygunluğunun reddedilmesinin ardından AKK’ne karşı eleştirileri ateşledi.
NMBK’nin mevcut başkanı Sadık Larincani, güvenlik servislerini, kardeşi Eski İran Meclis Başkanı Ali Laricani’yi cumhurbaşkanlığı seçimlerinden ihraç etmekle suçlamıştı.
AKK sözcüsü Abbas Ali Kedahdai dün Twitter’da, “AKK toplantısında böyle bir konu hiç gündeme gelmedi” bilgisini paylaşarak eski istihbarat bakanının açıklamalarını hızla reddetti. Muslihi’nin “Güçlü bir protestoyla karşılaştım” şeklindeki açıklamasına da değinen Kedahdai, “AKK üyeleri onun sözlerini kabul etmediler. Değerli üyelerin onunla karşı karşıya gelişini ifşa etmek istemiyorum” açıklamasında bulundu.
Analistlerin çoğu, Ruhani’nin zaferinin ve cumhurbaşkanlığını üstlenmesinin, Haşimi Rafsancani’nin 2013’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmasını engelleme beklentisiyle yapılan düzenlemeden kaynaklandığını düşünüyor. O dönemde İran, uluslararası toplumla tansiyonu düşürme eğilimi göstermiş, eski dışişleri bakanı Ali Ekber Salihi, Ahmedinejad iktidarının son yıllarında Barack Obama yönetiminden temsilcilerle nükleer müzakerelere başlamıştı.
Haşimi Rafsancani’nin oğlu Muhsin Haşimi Rafsancani, dün Mürşid Hamaney’e bir mektup yazarak Muslihi’nin açıklamalarından yakındı ve İslam Cumhuriyeti’nin gidişatının İslami yönetime dönüştürülmemesini talep etti.
Muhsin Haşimi, Hamaney’e yazdığı mektupta, “ Hassas ve tehlikeli koşullar, bu küçük oğlunuzu, endişelerini sizinle paylaşmaya mecbur bırakıyor” diyerek babasının seçimlerden çıkarılmasıyla ilgili söylediklerini tekrarladı. “İstihbarat Bakanı, AKK’ne gitti ve komuoyu yoklamalarında oylarımın arttığının görüldüğünden bahsetti. Eğer uygunluğumu kabul ederlerse 10 yıldan beri üzerinde çalıştıkları şey yok olacaktır” dedi. Muhsin Haşimi, “üzerinde çalıştıkları şey” ile 2005’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra Haşimi Rafsancani ile Hamaney arasındaki ilişkinin bozulmasına atıfta bulundu.
Muhsin Haşimi, Muslihi’nin son açıklaması ile desteklenen, o dönemki AKK’nin babasını seçimlerden engellemesini kabul edemeyeceğine dikkat çekti. Hamaney’in, adayların uygunluğuna karar verme sürecinde bazı adayların adaletsizliğe ve yabancılaştırılmaya maruz kalmasına ilişkin konuşmasına güvendiğini, bunun düzeltilmesi için sorumlu mercilere talimat verilmesine rağmen AKK tarafından hiçbir adım atılmamasından üzüntü duyduğunu ifade etti.
Muhsin Haşimi de reformcu adaylar arasındaydı ve seçimlere katılma hakkı reddedildi. Bunun üzerine “Seçimlerin olumsuz etkilenmemesi için pek çok kimse gibi ben de sessiz kaldım ama babam hakkında söylenenlere sitem etmeyip sessiz kalamam” açıklamasında bulundu.
Muhsin Haşimi, Hamaney’e hitaben şunları söyledi: “Daha önce olduğu gibi, sizden İslam Cumhuriyeti’nin yolunun İslami yönetime dönüşmesine izin vermemenizi ve İran’ı bu tehlikeli dönüm noktasından kurtarmanızı istiyorum.”
ILNA haber ajansına göre, hükümet sözcüsü Ali Rebii, Haşimi Rafsancani’nin görevden alınmasını “siyasi kargaşanın kanıtı” ve kurumlar arasındaki bu tür bir bilgi alışverişini de “hastalıklı ilişki” olarak değerlendirdi.
İshak Cihangiri: 2013’teki AKK toplantısının ses ve videosunu kaydı yayınlansın
İran’ın şu anki Başbakan Yardımcısı ve 2013 seçimlerinde Haşimi Rafsancani’nin kampanyasının başkanı olan İshak Cihangiri, AKK’nden, Haşimi Rafsancani’nin 2013 yılında cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olup olmayacağını belirlemek için yapılan özel bir oturumun videosunun yayınlanmasını istedi. Cihangiri, Twetter üzerinden şu paylaşımı yaptı: “Merhum Haşimi Rafsancani’nin 2013’teki kampanyasının başkanı olarak, insanların kaybedilen haklarını telafi etmek ve kamuoyuna saygı gereği AKK’nin, herhangi bir etkisiz yanıt yerine, toplantının ses kaydı ve videosunu yayınlanmasını rica ediyorum. İstihbarat Bakanı’nın son açıklamaları şunu düşünmeyi gerektiriyor; Tarih, Rafsancani’nin devrimin ve rejimin temel direklerinden biri olduğunu şahitlik etmişken onun uygunluğunu reddetmek rejimin hangi maslahatının gereğidir?”
Cihangiri, eleştirilerini daha ileri taşıyarak, 12 üyesinin yarısı doğrudan Hamaney tarafından seçilen, ülkede son sözü söyleyen özel kurumlardan biri olan AKK’nin yetkinliği hususunda şüphelerini dile getiren bir paylaşım yaptı. Bu paylaşımda Cihangiri, “AKK, ülkenin en önemli meselelerinde hangi rapor ve belgelere göre karar alıyor?” sorusunu yöneltti.
AKK, Haşimi Rafsancani’nin adaylığını, ilerlemiş yaşını öne sürerek iptal etmişti. Bu gerekçe açıklandıktan sonra oğlu Yasir Haşimi, babasının spor yaptığı bir video yayınlamış ve seçimlerden çıkarılmasının “siyasi bir karar” olduğunu ifade etmişti.
Haşimi Rafsancani, 8 Ocak 2017’de NMBK’ne ait bir havuzda yüzerken kalp krizi geçirerek vefat etti. Aile üyeleri, “biyolojik zehirlenme” şüphesi üzerinde dururken, İran Ulusal Güvenlik Konseyi bunu reddediyor.
Eski reformist Milletvekili Mahmud Sadıki Twitter’da, “Haşimi Rafsancani’nin uygunluğunu reddetmenin yararları ve zararları hakkındaki bu raporu öğrendikten sonra, muhtemelen kısa bir zaman içinde onun ölümünün yararları ve zararları hakkında da hazırlanmış bir rapor göreceğiz” paylaşımını yaptı.
Muslihi son günlerde ayrıca, İran güvenlik servislerinde büyük İsrail sızmaları olduğunda ısrar eden eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’la da tartışmalara girdi. Muslihi, kendisini kabineden çıkarmak için pek çok çalışma yapan ancak başarısız olan Ahmedinejad ile öteden beri bir anlaşmazlık içindeydi. Özellikle Nisan 2011’de, Mürşid Ali Hamaney, Muslihi’yi İstihbarat Bakanlığı’ndaki görevine iade etmek için doğrudan müdahale ettiğinde Ahmedinejad buna, görevlerini 11 gün protesto ederek karşılık vermişti.