ABD Temsilciler Meclisi, Irak’ta savaş yetkisinin kaldırılmasını onayladı

Chuck Schumer.
Chuck Schumer.
TT

ABD Temsilciler Meclisi, Irak’ta savaş yetkisinin kaldırılmasını onayladı

Chuck Schumer.
Chuck Schumer.

ABD Temsilciler Meclisi dün, 2002'de Kongre'den geçen Irak'ta Askeri Güç Kullanımı için Yetki’yi (AUMF) yürürlükten kaldıran yasa tasarısını 161’e karşı 268 oyla kabul etti.
Dosyanın bir sonraki durağı ABD Senatosu olacak. Dosyanın bu yıl oylamaya konacağını söyleyen Senato Çoğunluk Lideri Demokrat Chuck Schumer, “Irak Savaşı en az 10 yıl önce sona erdi. 2002'de kabul edilen AUMF artık 2021'de geçerli değil” ifadelerini kullanmıştı.
Ancak ABD'nin Irak ve halkıyla olan ilişkisinden vazgeçmeyeceğini vurgulayan Schumer, böyle bir kararın göreve gelen başkanların askeri maceralarını haklı çıkarmak için yargısal argümanlara başvurmaktan caydırmak amacıyla alındığını söyledi.
Demokratlar, yetkinin kaldırılması için Senato'da destek toplamak için uğraşıyor. Tasarıyı destekleyen bir bildiri yayınlayarak bu yöndeki çabaları desteklediğini ifade eden ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin açıklamasında şu ifadeler kullanıldı:
“Yönetim, 2002 tarihli AUMF’nin yürürlükten kaldırılmasını destekliyor. ABD’nin esasen 2002 tasarısına dayalı olarak devam eden askeri faaliyetleri bulunmuyor. Bu yetkiyi kaldırmanın mevcut askeri operasyonlar üzerinde çok az etkisi olacak.”
Cumhuriyetçiler alternatif sunulmadan yetkinin kaldırılmasını desteklemeyi reddederken Beyaz Saray ise Biden'ın bu alternatifi ortaya koymak ve ABD’lilerin terörist tehditlerden korunmasına devam edilmesini sağlamak için Kongre ile birlikte çalışacağını vurguladı.
Yürürlükten kaldırılan yasa tasarısını önümüzdeki hafta komisyonunda görüşerek oylamaya sunacağını duyuran ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Senatör Bob Menendez, diplomatik çabalara öncelik vermek için ABD ile Irak arasındaki ikili ilişkilerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi. Bunun Irak halkının desteği ve koordinasyonuyla gerçekleşeceğinin altını çizdi.
Tasarı, yetkinin geri alınmasının ABD'nin artık Irak'ın düşmanı değil de ortağı olduğuna dair açık bir diplomatik mesaj sayılacağını vurgulayan Senatör Todd Young’ın yanı sıra bir dizi Cumhuriyetçinin de desteğine sahip.
AUMF, Saddam Hüseyin rejimine karşı askeri güç kullanımına izin vermek için 2002 yılında Kongre tarafından kabul edilmişti. Eski Başkan Donald Trump bu yetkiyi Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin öldürüldüğü saldırıyı düzenlemek için kullanmıştı.
ABD’li siyasetçiler, Irak'taki mevcut ABD operasyonlarının 11 Eylül saldırıları ardından 2001'de Kongre’de kabul edilen başka bir askeri güç kullanım yetkisi kapsamında olduğuna dikkat çekiyor.
ABD Kongresi 2001 yılında, 11 Eylül Saldırıları sonrasında eski ABD Başkanı George W. Bush'a terör örgütlerine karşı koyma yönünde Afganistan ve Irak'ı vurma yetkisi vermişti. Kongre, 2001 tarihli yetkiyi yakın zamanda yürürlükten kaldırma niyetinde değil.
ABD Kongresi daha önce de 1991 yılında, Başkan George H. W. Bush'a Kuveyt'in işgalini takiben Irak'ta askeri güç kullanımına izin veren farklı bir yetkiyi kabul etmişti. Kongre, aynı oylamada 2002'deki yetkiyi kaldırmak için bunu iptal etmeyi planlıyor.



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.