Irak Cumhurbaşkanı Salih mezhepçiliğe karşı hem Sünni hem Şii bölgesinde

Berhem Salih, Azamiye’deki İmam-ı Azam Ebu Hanife türbesinde (Twitter)
Berhem Salih, Azamiye’deki İmam-ı Azam Ebu Hanife türbesinde (Twitter)
TT

Irak Cumhurbaşkanı Salih mezhepçiliğe karşı hem Sünni hem Şii bölgesinde

Berhem Salih, Azamiye’deki İmam-ı Azam Ebu Hanife türbesinde (Twitter)
Berhem Salih, Azamiye’deki İmam-ı Azam Ebu Hanife türbesinde (Twitter)

Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih, ülkesinin mezhep çatışmalarına direndiğini ve halkın mezhepçiliğe karşı birlik olduğunu söyledi. Salih  başkent Bağdat’ın kuzeybatısında yer alan Kazımiye’deki İmam Musa el-Kazım ve Azamiye’deki İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin türbelerine yaptığı ziyaretin ardından Twitter hesabından yaptığı açıklamada,  Kazimiye ve Azamiye’ye giderek İmam Musa el-Kazım ve  İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin türbelerini ziyaret etme şerefine eriştiğini söyledi.
Irak Cumhurbaşkanı açıklamasında iki bölgenin sabırlı ülke insanlarının sıkıntılara rağmen bir arada yaşama örnekliği gösterdiğini belirterek, “Diyalog tesadüf değil bilakis Iraklıların kaderi. Bu ülke tüm mezheplerin çekişmelere karşı dirençli kalacak” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı, Salih’in Şii Kazimiye ile Sünni Azamiye bölgelerini ziyareti sırasında yaptığı açıklamadan alıntı yaparak, Kazimiye bölgesinin Irak halkının tüm bileşenleri arasında kardeşlik, eşitlik ve hoşgörü bağlarını güçlendirmede oynadığı büyük statü ve olumlu rolün yanı sıra Iraklılar arasındaki sosyal bağları güçlendirme ile birliği sağlamlaştırma üzerindeki etkiyi vurguladığını bildirdi. Açıklamada, Salih’in Azamiye bölgesinin ilim insanları için buluşma yeri olduğu dönemler boyunca zengin bir tarihe sahip olduğunu söylediği aktarıldı.
Kazimiye ve Azamiye’nin fitneyi bastırma ve radikalizme karşı durmada önemli bir role sahip olduğunu ifade eden Salih, Iraklılar arasında birlik ve beraberliğin sembolü olan sevgi ve uyum değerlerini pekiştirdiğini kaydetti. Cumhurbaşkanı açıklamasında, ülkesinin egemen bir ülke olduğunu, halkının, ulusal güçlerin Irak’ta ayaklanma çıkarmak ve istikrarı bozmak isteyenlere karşı dirençli olacağını ifade ederek, reformların gerçekleştirilmesi, yolsuzluğun engellenmesi ve halk hareketinin meşru taleplerini karşılamak için çalışmaların süreceğini vurguladı.
Salih’in Şii Caferilerin yoğunlukla yaşadığı Kazimiye ve Sünni Hanefilerin yoğunlukla yaşadığı Azamiye bölgesine gerçekleştirdiği bu ziyaret, kimliği belirsiz tarafların ikinci Abbasi halifesi ve Bağdat’ın kurucusu olan Ebu Cafer el-Mansur ve Ehl-i Sünnetin önde gelen fıkıh imamlarından İmam-ı Azam Ebu Hanife en-Numan türbesini yıkaya yönelik girişimlerin ardından geldi.
2003 yılında ABD’nin Irak işgalinin ardından Halife Mansur’un heykeli yıkılmış daha sonra yeniden inşa edilmişti. İmam-ı Azam Ebu Hanife en-Numan’ın türbesini yıkma girişimleri ise yeni olup, Irak’ta resmi ve halk çevreleri tarafından geniş çapta kınanan bir girişim oldu.
Saldırı sonrası Şii Kazimiye bölgesinden çok sayıda kişi İmamlar Köprüsü’nü geçerek Sünni Azamiye’ye giderek Şii ve Sünniler olarak Ebu Hanife’ni türbesinde ortak dua yapmıştı.
Sünni ve Şii bölgelerini ayıran Dicle Nehri üzerindeki İmamlar Köprüsü 2005 yılında Irak’taki en şiddetli olaylara tanıklık etti. Şiilerin 12 imamından yedincisi kabul edilen İmam Musa el-Kazım’ın vefat yıldönümü anma töreninde İmamlar Köprüsü üzerinde yaşanan bir patlama sonrası yaşanan izdiham sonrası Irak İçişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, çoğunun kadın ve çocuk olduğu belirtilen 650 kişinin hayatını kaybetmiş, 322 kişi de yaralanmıştı. El Kaide’nin parmağının olduğu düşünülen olay herhangi bir mezhep çatışmasını kışkırtmasa da, Şubat 2006’da Samarra’daki iki imama ait türbenin bombalanması ülkede 2008 yılının sonuna kadar devam eden mezhepçi şiddet dalgasını tetiklemişti.

 


Gazze'de 21 aylık savaşın ardından yaşanan katliam ve yıkımın boyutu nedir?

Gazze Şeridi'nin kuzeyinde savaş nedeniyle yıkılan binalar (AP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyinde savaş nedeniyle yıkılan binalar (AP)
TT

Gazze'de 21 aylık savaşın ardından yaşanan katliam ve yıkımın boyutu nedir?

Gazze Şeridi'nin kuzeyinde savaş nedeniyle yıkılan binalar (AP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyinde savaş nedeniyle yıkılan binalar (AP)

İsrail, Hamas'ın sınır ötesi saldırısına yanıt olarak Ekim 2023'te Gazze Şeridi'ni işgal etti. O tarihten bu yana geçen 21 ay içinde İsrail'in askerî harekâtı Filistin topraklarının büyük bir bölümünü yerle bir etti.

Aşağıda, çoğu Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'nin (OCHA) raporlarına dayanan vefat sayısı ve yıkımın bir özeti yer alıyor.

Gazze Şeridi'ndeki ölümler

Gazze Şeridi'ndeki Sağlık Bakanlığı, 7 Ekim 2023 ile 13 Temmuz 2025 tarihleri arasında en az 58 bin 26 Filistinlinin hayatını kaybettiğini ve 138 bin 500'den fazla kişinin yaralandığını bildirdi. Buna 18 Mart'ta ateşkesin çökmesinden bu yana öldürülen 7 bin 200'den fazla kişi de dâhil.

Bakanlığın rakamları siviller ve savaşçılar arasında ayrım yapmıyor, ancak öldürülenlerin yarısından fazlasının kadın ve çocuk olduğunu belirtiyor. Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre İsrail en az 20 bin kişinin Hamas mensubu olduğunu iddia ediyor.

Birleşmiş Milletler (BM) 11 Temmuz'da yaptığı açıklamada, ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'nın gıda dağıtımına başladığı mayıs sonundan bu yana 798 kişinin gıdaya erişmeye çalışırken öldürüldüğünü bildirdi. Bu ölümlerin 615'inin Gazze İnsani Yardım Vakfı tesislerinin yakınlarında, 183'ünün ise çoğunlukla BM yardım konvoylarının güzergâhlarında gerçekleştiği kaydedildi.

Filistin Merkezi İstatistik Bürosu 10 Temmuz'da yaptığı açıklamada, 2023 yılında 2 milyon 226 bin 544 olan Gazze Şeridi nüfusunun 2 milyon 129 bin 724'e düştüğünü bildirdi. Savaşın başlamasından bu yana yaklaşık 100 bin Filistinlinin Gazze Şeridi'ni terk ettiği tahmin ediliyor.

İsrail’in kayıpları

İsrail resmi kaynaklarına göre 7 Ekim 2023 ile 13 Temmuz 2025 tarihleri arasında yaklaşık bin 650 İsrailli ve yabancı öldürüldü.

Buna 7 Ekim günü öldürülen bin 200 kişi ve Ekim 2023'te kara harekâtının başlamasından bu yana Filistin bölgesinde veya İsrail sınırında öldürülen 446 asker de dâhil. Mart ayında çatışmaların yeniden başlamasından bu yana 37 asker öldürüldü ve 197 asker yaralandı.

Öldüğü ilan edilen ve cesetleri alıkonulan 28 esir de dâhil olmak üzere 50 kadar İsrailli ve yabancı hâlâ Gazze Şeridi'nde tutuluyor.

Yerinden edilme

Diğer yandan İsrail ordusu bu yıl 18 Mart'tan bu yana Gazze Şeridi'nin yaklaşık yüzde 81'ini kapsayan 54 yerinden edilme emri yayınladı.

BM Dünya Gıda Programı (WFP) bu süre zarfında 700 binden fazla insanın yerinden edildiğini açıkladı. 9 Temmuz itibariyle Gazze Şeridi'nin yüzde 86'sı İsrail askeri bölgeleri içinde ya da yerinden edilme emirlerine tabi durumda.

OCHA, birçok kişinin aşırı kalabalık yerinden edilme alanlarına, geçici barınaklara, hasarlı binalara ve sokaklara sığındığını bildirdi.

Gıda ve açlık

WFP, 5 Temmuz'da yaptığı güncellemede, sınır kapılarının sınırlı miktarda yardım geçişi için yeniden açıldığı 21 Mayıs'tan bu yana 18 bin 247 ton gıda yardımı taşıyan bin 200'den fazla tır gönderdiğini açıkladı.

WFP tarafından yapılan açıklamada, “Bu çabalara rağmen şu ana kadar ulaştırılan gıda, iki milyonu aşkın nüfusun hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu gıdanın çok küçük bir kısmını oluşturuyor” denildi.

Gazze Şeridi'ne gıda yardımı taşıyan tırların çoğu aç siviller tarafından durduruluyor. İsrail ile mutabık kalınan hedefin Gazze Şeridi'ne her gün 2 bin ton gıda yardımı ulaştırmak olduğu belirtildi.

WFP, bu yıl mayıs ve eylül ayları arasında yaklaşık 470 bin kişinin ‘feci bir açlıkla’ karşı karşıya kalmasının beklendiğini bildirdi. Gazze Şeridi’nde yetersiz beslenme artıyor ve yaklaşık 90 bin çocuk ve kadının acil tedaviye ihtiyacı var.

Gazze İnsani Yardım Vakfı mayıs ayı sonunda az sayıda dağıtım merkezi aracılığıyla gıda dağıtımına başladı. Vakıf, BM dışında faaliyet gösteriyor ve İsrail tarafından destekleniyor. Gazze İnsani Yardım Vakfı 8 Temmuz'da yaptığı açıklamada, bir ay içinde 66 milyon öğünden fazla ücretsiz yemek dağıttığını duyurdu.

İsrail ordusu yardım dağıtım merkezlerinin yakınlarında Filistinli sivillerin zarar gördüğünü kabul etti ve İsrail güçlerine ‘alınan dersler’ olarak tanımladığı yeni talimatlar verildiğini kaydetti.

Hasar raporları

OCHA, 9 Temmuz itibariyle tahminen 436 bin konutun (toplam konutların yüzde 92'si) hasar gördüğünü veya yıkıldığını; Gazze Şeridi'ndeki tüm binaların yüzde 70'inin ve tüm yolların yüzde 81'inin hasar gördüğünü veya yıkıldığını bildirdi.

Nisan ayında yayınlanan bir BM raporunda ekilebilir arazilerin yüzde 83'ünün, tarımsal su kuyularının yüzde 83'ünün ve seraların yüzde 71'inin tahrip edildiği belirtildi.

Sağlık Hizmetleri

OCHA Gazze Şeridi'ndeki 36 hastaneden sadece 18'inin kısmen faaliyette olduğunu açıkladı. 16 sahra hastanesinden 10'u çalışıyor ve Gazze Şeridi'ndeki birinci basamak sağlık merkezlerinin üçte birinden biraz fazlası kısmen çalışıyor.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) bir milyondan fazla çocuğun bir tür psikososyal desteğe ihtiyacı olduğunu duyurdu. OCHA çatışmalar sırasında bin 580 sağlık çalışanının öldürüldüğünü açıkladı.