ABD-Rusya ilişkilerindeki tartışmalı dosyalar halen beklemede

Cenevre Gölü kıyısındaki Parc de La Grange malikanesini saran yoğun sessizlik, Vladimir Putin ve Joe Biden’ın gazetecilerle özel olarak konuşmaları sonrasında, başkentlerine geri dönmeden önce dört saat süren ABD-Rusya zirvesinin neden olduğu yoğun gerilimi örtemedi. Aralarındaki anlaşmazlıklar ne derece büyük olursa olsun bir anlaşmaya ya da en azından “soğuk savaş” yerine “soğuk barışa” varmaktan başka çare olmadığını iki taraf da çok iyi biliyor.

Zirvenin ardından gazetecilere konuşan Biden, dış politikanın kişisel ilişkilerin bir uzantısı olduğunu söylemişti. Ancak Rus lider Putin ile olan kişisel ilişkisinin, son yıllarda Washington ile Moskova arasında derinleşen güvensizliği aşmanın bir yolu olmadığı açık. Biden, kitaplarından birinde, 2011'de Putin başbakan, kendisi de Barack Obama'nın yardımcısı olduğu ilk görüşmelerinde iki tarafın stratejik füzeleri sınırlama yönünde bir anlaşmaya varmada başarısız olduğunu anlatıyor. Yazılanlara göre Putin misafirini lüks ofisine “bir göz atmaya” davet etmiş, etrafını inceleyen Biden ise “Kapitalizmin yapabilecekleri inanılmaz değil mi?” ifadelerini kullanmış. Sonrasında ise “Sayın Başbakan, gözlerinizin içine baktığımda bir ruhunuz olmadığını düşünüyorum” demişti. Putin’in cevabı ise “Birbirimizi anlıyoruz” olmuştu.

Hiç şüphesiz bu buluşma; uçsuz bucaksız doğal kaynakları elinin altında tutan, dünyanın ikinci nükleer gücüne sahip bir ülkede çar gibi hüküm süren, kendi kendini yetiştirmiş bir Sovyet casus ile kariyerinde zirveye doğru basamakları tırmanan kıdemli bir politikacı arasındaki ilişkinin derinliğine kazınmış bir iz olarak kalacak.

ABD siyasi kurumunun özeti olan Biden, yalnızca sekiz yıl boyunca sadece Başkan Yardımcısı olarak değil, aynı zamanda özellikle Kongre'deki Dış İlişkiler Komitesi Başkanı olarak da geniş bir deneyimle Beyaz Saray'a geldi. Ancak bu uzun deneyim kendisini, bir gazetecinin sorusuna Putin’in katil olduğuna inandığını söyleyerek verdiği yanıttaki kurnazlığından alıkoymadı. Diğer yandan beş ABD başkanına şahit olan, 21 yıldır başbakan ve devlet başkanlığını yürüten Putin ise 2036 yılına kadar iktidarda kalmasına imkan sağlayacak yönde anayasanın değiştirilmesi ardından muhtemelen daha fazla ABD Başkanı ile karşı karşıya gelecek. Konuşmalarında genellikle Tolstoy’a veya önde gelen Rus romancılara atıfta bulunan Putin, düzenlediği bir basın toplantısında söz konusu olayı hatırlamadığını söylemişti. “Siyasette korku, saygıdan daha iyidir” ifadelerini kullanan Putin, zirvenin ardından ABD’li mevkidaşını övmekten çekinmemiş, “Ağırbaşlı, tecrübeli ve aileye değer veren bir kişilik. Bu onun ahlaki değerlerinin seviyesinin bir kanıtı. Aynı dili konuşuyoruz. İlişkilerimiz daima pragmatik” ifadelerini kullanmıştı.

ABD tarafı, rakiplerinin zayıf yönlerini kullanmak için casusluk becerilerine başvurmasıyla tanınan Putin tarafının sunacaklarına temkinli yaklaşarak basın toplantısının gizli yapılmasını talep etmişti. Putin, örneğin bir keresinde, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile gerçekleştirdiği toplantıya büyük siyah bir köpek getirerek Merkel’in köpek fobisinden yararlanmış, kendisini o şekilde izlemekten zevk almıştı.

Biden çarşamba günü Washington yolunda uçağa binmeden önce gazetecilere verdiği demeçte “Zeki, zor ve sporda söylendiği gibi değer hak eden bir rakip” ifadelerini kullandı. Rusya Devlet Başkanı da zirve sonucunun olumlu olduğunu, iki taraf arasında bu seviyede devam etmemesi gereken gerginliğin hafifletilmesine katkıda bulunduğunu söyledi. Ancak iki ezeli rakip arasında yeniden kurulan güvenin seviyesinin artmasının önündeki tartışmalı dosyalar açık halde bekliyor. Washington için ana konu, Moskova'nın Pekin'den ne derece uzak olduğu. Rusya ise öncelikli olarak küresel eksende üçüncü bir kutup olarak tanınmak istiyor.