Üst düzey BM yetkilisi, Belarus'u "totaliter devlet" diye niteledi

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP
TT

Üst düzey BM yetkilisi, Belarus'u "totaliter devlet" diye niteledi

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP

Birleşmiş Milletler'in (BM) Belarus özel raportörü, ülkenin "totaliter" bir devlet gibi hareket ettiğini ve rejime yönelik her türlü muhalefeti zor kullanarak engellemeye çalıştığını söyledi.
BM İnsan Hakları Konseyi'ne yıllık raporunu sunduğu sırada konuşan Anaïs Marin, uçaktaki muhalif bir gazeteciyi gözaltına almak için Belarus hava sahasından geçen bir yolcu uçağının inişe zorlanmasının baskıcı diktatörlüklerin en kötü aşırılıklarını hatırlattığını söyledi.
Pazartesi günü yaptığı konuşmada Marin, mayıstaki şok edici olayın "yetkililerin toplumu istenmeyen addettiği unsurlardan temizleyerek her türlü muhalefeti sona erdirme arzusunu gösterdiğini" söyledi.
"Bu, totaliter devletlerin uyguladıklarını hatırlatan bir tasfiye biçimidir."
Sovyetler Birliği'nin dağılmasını takiben bağımsızlık kazanmasından bu yana Belarus'u fiilen yöneten güçlü lider (strongman kelimesi diktatör anlamına da geliyor -ed.n.) Aleksandr Lukaşenko, geçen yıl başlayan kitlesel protestolardan beri muhaliflere şiddetli bir baskı uyguluyor.
Protesto hareketi, ağustosta yapılan ve Lukaşenko'nun oyların yüzde 80'ini kazandığını, dolayısıyla 6. kez göreve geldiğini iddia ettiği fakat birçok uluslararası gözlemcinin hileli diye nitelendirdiği tartışmalı seçimlerle ateşlenmişti.
Güvenlik güçlerinin şiddetli baskısına rağmen büyük kalabalıklar düzenli olarak sokaklara dökülmüş, ancak yetkililer aralarında düzinelerce siyasi muhalif figürün de bulunduğu binlerce kişiyi tutuklamıştı.
Marin, İnsan Hakları Konseyi'ne Belarus'un geçen yılki protestolardan bu yana 35 binden fazla kişiyi keyfi olarak gözaltına aldığını söyledi ve seçimlerdeki birçok muhalefet adayının aralarında bulunduğu 530 siyasi tutuklunun derhal serbest bırakılmasını talep etti.
Marin, eski Sovyet devletinde durumun hızla kötüye gittiğine dair de uyardı. Çoğunlukla barışçıl gösterilerin dağıtılması sırasında güvenlik güçlerinin işkencesine maruz kalan veya tanıklık edenlerden gelen çok sayıda ihbar, Marin'in ofisine ulaşmıştı.
Sokağa çıkacak kadar cesur olanlar “orantısız gaddarlıkla” karşı karşıya kaldı ve “işkence, dayak, fiziksel ve psikolojik cezalar ve insan onurunu zedeleyen diğer davranışlara” maruz kalanların sayısı binleri buldu.
ABD'nin İnsan Hakları Konseyi delegesi de ülkesinin, Belarus ve Lukaşenko rejimine karşı yeni yaptırımlar düşünebileceği imasında bulundu.
Washington, mayısta yolcu uçağının indirilmesinin ardından Belarus hükümetinin kilit isimlerine ekonomik yaptırımlar uygulamıştı. Ancak Marin'in raporuna cevaben konuşan ABD temsilcisi daha fazla yaptırımın yolda olabileceğini söyledi.
ABD delegesi, olayı "mide bulandırıcı" diye niteleyerek "Uluslararası normlara yönelik böyle bir hakaret cevapsız kalamaz" dedi. Yaptırımlara atıfta bulunarak, "Gerekirse başka adımları da değerlendireceğiz" diye ekledi.
Independent Türkçe



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.