Cumhuriyetçiler: Kuzey Akım 2 Amerikan-Alman anlaşması Putin'e bir hediye

İşaret, Rus gazını Almanya'ya taşımak için inşa edilen "Kuzey Akımı 2" hattını gösteriyor (AFP)
İşaret, Rus gazını Almanya'ya taşımak için inşa edilen "Kuzey Akımı 2" hattını gösteriyor (AFP)
TT

Cumhuriyetçiler: Kuzey Akım 2 Amerikan-Alman anlaşması Putin'e bir hediye

İşaret, Rus gazını Almanya'ya taşımak için inşa edilen "Kuzey Akımı 2" hattını gösteriyor (AFP)
İşaret, Rus gazını Almanya'ya taşımak için inşa edilen "Kuzey Akımı 2" hattını gösteriyor (AFP)

ABD dün Almanya ile Rusya'ya karşı yaptırımlara neden olan Kuzey Akımı 2 boru hattı konusunda anlaşmaya vardığını duyurdu.
Başkan Joe Biden'ın muhalif olan Cumhuriyetçiler, söz konusu anlaşmayı ‘Putin için bir hediye’ olarak nitelendirerek eleştirdiler.  ABD yönetimi ise, neredeyse tamamlanmış olan boru hattından olumlu bir sonuç elde etmeye çalıştığını belirterek iddiaları reddetti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Victoria Nuland, anlaşmanın ayrıntılarını açıkladığı Senato oturumu sırasında “Bu kötü bir durum ve kötü bir boru hattı, ancak Ukrayna'yı korumaya yardım etmemiz gerekiyor ve bu yönde bazı önemli adımlar attığımızı hissediyorum. Rusya, enerji kullanımını bir silah olarak veya Ukrayna’ya karşı baskı aracı olarak kullanmaya kalkışırsa, bu anlaşmada bizimle beraber olan Almanya, ulusal ve Avrupa düzeyinde Rusya'nın enerji sektöründe Avrupa'ya ihracat kapasitesini sınırlayacak yaptırımlar dâhil, etkili tedbirler için baskı yapmaya kararlıdır. Bu anlaşmanın bir diğer yönü de Rusya ile Ukrayna arasında 2024'te sona erecek olan gaz transit geçiş anlaşmasının on yıl daha uzatılmasına destek vermektir” ifadelerini kullandı.
Nuland, anlaşmanın Ukrayna'nın enerji arzını çeşitlendirmesine yardımcı olmak için gerçekçi mali rakamları içereceğini de söyledi.
Geçen hafta Şansölye Angela Merkel'i ağırlayan Biden, projeyi durdurmak için çok geç olduğunu ve Almanya ile iş birliği yapmanın daha iyi olduğunu savunarak, Kuzey Akım 2 boru hattıyla ilgili Kongre tarafından talep edilen yaptırımların çoğunu iptal etti.
Baltık Denizi'nden geçen boru hattı projesi, 2014'ten bu yana Moskova yanlısı ayrılıkçılarla savaşan ve Rus gazının kendi toprakları üzerinden taşınmasını bir baskı aracı olarak gören Ukrayna'nın sert muhalefetiyle karşı karşıya.
ABD yönetimi Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Kiev'e olan desteğini gösterme amacıyla, Biden'ın 30 Ağustos'ta Beyaz Saray'da Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’i kabul edeceğini duyurdu.
Dışişleri Bakanlığında üst düzey yetkili Derek Chollet, boru hattı anlaşmasının ayrıntılarını görüşmek üzere bu hafta Ukrayna ve Polonya'ya gitti.
Eski ABD Başkanı Donald Trump ile sert görüş ayrılıkları yaşayan Almanya, Biden'ın yaklaşımından övgüyle bahsederek, yapılan anlaşmanın aralarındaki ittifakı yeniden canlandıracağını ifade etti.
Cumhuriyetçiler anlaşmayı hızlı bir şekilde eleştirerek, bunun Ukrayna'ya ihanet olduğunu ve Putin'i ise cesaretlendireceğini söylediler.
Cumhuriyetçi Senatör Ted Cruz, ‘Kuzey Akımı 2’ ile ilgili endişelere atıfta bulunarak, "Biden ve Putin'in her zaman iyi geçindiğini biliyorduk ve şimdi daha da yakınlar" dedi. Biden, ‘Kuzey Akımı 2’ projesi konusunda Demokratlar tarafından da eleştiri aldı.
Biden’i destekleyenler ise, cumhuriyetçilerin eleştirilerini gülünç olmakla niteleyerek, “Trump, Putin'i çekinmeden övdü ve Ukrayna'ya karşı hoşnutsuzluğunu Zelensky'nin kolunu bükmeye çalıştığı ilk telefon görüşmesinde gösterdi” değerlendirmesinde bulundular.
2013 yılında Ukrayna'da Batı yanlısı protestocuları desteklemesiyle tanınan Nuland, Cruz'a “2017 yılında göreve başlayan Trump yönetiminin bu işte sorumluluğu var. 2016'da boru hattı projesini durdurma yolundaydık. Biden yönetimi dört yıl sonra göreve geldiğinde, boru hattının yüzde 90'ı tamamlanmıştı” ifadeleriyle yanıt verdi.



ABD diplomasisi Sudan'daki savaşı sona erdirmeyi başarabilecek mi?

Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)
Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)
TT

ABD diplomasisi Sudan'daki savaşı sona erdirmeyi başarabilecek mi?

Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)
Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)

Emced Ferid et-Tayyib

Sudan'daki çatışma, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun 27 Haziran 2025 tarihinde Washington'da ABD ve Katar'ın himayesinde Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile Ruanda arasında imzalanan barış anlaşmasının imza töreninde yaptığı açıklamaların ardından son günlerde hızlı bir dönüşüm geçirdi. Rubio, ABD'nin 15 Nisan 2023'te başlayan Sudan savaşıyla ilgilenmeye başlayacağını belirtti.

Bu açıklamalar, yıkıcı savaşın sona ermesi konusunda yeni bir umut doğurdu, ancak bu kez başarılı olabilmesi için önceki arabuluculuk çabalarında karşılaşılan zorlukların ciddiyetle ele alınması gerekiyor.

Rubio'nun açıklamalarının ardından, ABD Başkanı Donald Trump’ın Afrika İşleri Özel Danışmanı Masad Pauls, 2 Temmuz 2025'te, İngiltere’nin dörtlü gruptan çıkarılmasının ardından, dörtlü komitenin dışişleri bakanlarını (ABD, Suudi Arabistan, Mısır ve BAE) Washington'da bir bakanlar toplantısı düzenlemeyi planladıklarını duyurdu. Bu açıklamadan önce, 3 Haziran 2025 tarihinde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Christopher Landau ve Pauls, bu ülkelerin büyükelçileriyle bir ön toplantı düzenlemiş, ardından 9 Temmuz Çarşamba günü ABD Başkanı Donald Trump'ın, yönetiminin Sudan ve Libya'da barışı sağlama niyetinde olduğu yönündeki açıklamaları, bu sinyallerin ciddiyetini artırmıştı.

Söz konusu adımlar, ABD yönetiminin ABD Kongresi'ne karşı Sudan dosyasında daha fazla çaba gösterme taahhüdünü gösterme girişimi olarak görülebilir. ABD Kongresi'nin Sudan meselesine daha fazla önem verilmesi yönündeki sürekli baskısına yanıt olarak atılan bu adımlar, önceki girişimlerin önündeki engellerin aşılması ve çatışmanın tarafları üzerinde etkisi olan bölgesel aktörlerin sürece dahil edilmesi koşuluyla, krizi çözmek için gerçek bir fırsat da sunabilir.

Suudi Arabistan, bölgesel nüfuzu ve Sudan ile doğrudan komşuluğu nedeniyle savaşın sona ermesinde önemli bir rol oynuyor. Sudan, Kızıldeniz kıyısı boyunca Suudi Arabistan ile en uzun deniz sınırına sahip.

Savaşı durdurmanın yolu

Sudan dosyasını çevreleyen birçok karmaşıklık göz önüne alındığında, ABD'nin uluslararası etkisiyle Sudan krizinin çözümünde ciddi bir arabulucu olarak devreye girmesi. Ancak bunun başarısı, Suudi Arabistan ve Katar'ın müzakere sürecinin planlanması ve uygulanmasında aktif olarak yer alması gibi birçok faktöre bağlı. Bu yüzden ABD'nin arabuluculuk rolünü üstlenmesinin, Suudi Arabistan ve Katar'ın da bu sürece aktif olarak dahil olması şartıyla, Sudan'daki çatışmanın çözümü için önemli bir adım olacağına inanıyoruz.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Suudi Arabistan, bölgesel nüfuzu ve Sudan ile Kızıldeniz kıyısı boyunca en uzun deniz sınırını paylaşan komşusu olması nedeniyle savaşın sona ermesinde önemli bir rol oynuyor. Bunun yanında daha önce Cidde Platformu'na ev sahipliği yaparak taraflar üzerinde doğrudan nüfuzunu da gösterdi. Ancak Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nin (CSIS) Eylül 2023 tarihli raporuna göre Cidde Platformu, önceki turlarında yaşanan başarısızlıkları önlemek için çeşitli yönlerden geliştirilmeli. Bunların başında, arabulucular arasındaki zayıf koordinasyonun giderilmesi ve ABD, Afrika Birliği (AfB) ve Birleşmiş Milletlerin (BM) tek başına hareket etmelerinin önlenmesi. Ayrıca, Suudi Arabistan'ın Körfez İşbirliği Konseyi (KİK), Arap Birliği (AL) ve ikili ilişkileri aracılığıyla nüfuzunu kullanarak dış müdahaleler sorununu ele alması ve Sudan'da barışın sağlanması için uluslararası, bölgesel ve Arap iradesini birleştirmesi gerekiyor.

gbhj
Beyaz Saray'da düzenlenen bakanlar toplantısında, ABD Başkanı Donald Trump (sağda) Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun (ortada) omzuna elini koyarken, Adalet Bakanı Pam Bondi (solda) oturuyor, 8 Temmuz 2025

Kongo konusunda ABD ile etkili bir diplomatik ortaklık kurmayı başaran Katar'ın sürece dahil edilmesi de stratejik ve hayati bir adım. Katar'ın Sudan hükümetinin geçici merkezi olan Port Sudan ile olan güçlü ilişkileri, tüm tarafları olumlu yönde etkilemek için etkili bir arabulucu olarak rolünü daha da güçlendirir.

Sudan'da barış çabalarını engelleyen en önemli engellerden biri, Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) bazı sivil taraflarca, başta eski Başbakan Abdullah Hamduk liderliğindeki Tekaddum İttifakı olmak üzere, siyasi destek görmesidir. Bu ittifak, HDK'nın iktidara geri dönme ve yönetimi devralma hedeflerini güçlendirmede önemli bir rol oynadı.

Sudan’ın eski Başbakanı Hamduk, 2022 yılının ocak ayında istifa ettikten sonra Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) taşındı. Ardından kurduğu Tekaddum İttifakı HDK'nın siyasi söylemlerini yineleyerek ve yayarak HDK'nın hedeflerini desteklemek üzere sivil bir kalkan sağladı. Bu durum, 2024 yılının başlarında Addis Ababa'da HDK lideri Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) ile imzaladığı anlaşmada açıkça ortaya çıktı. Söz konusu anlaşma, Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi’nin (IGAD) Cibuti'de savaşan tarafların liderleri arasında doğrudan bir görüşme düzenleme çabalarını engelledi. Hamideti, teknik nedenlerle toplantıya katılmayacağını belirterek, Hamduk ile ortaklık anlaşmasını imzalamak için Addis Ababa'ya gitmeyi tercih etti. Bu adım, aylarca gizlenen bir ittifakın olduğunu ortaya koydu. Daha sonra HDK'ya sürekli medya ve siyasi destek şeklinde somutlaşan bu ittifak, 2023 yılının aralık ayında HDK’nın kontrolü ele geçirdiği el-Cezira eyaletinde paralel bir sivil yönetim kurulmasıyla zirveye ulaştı. Tekaddum İttifakından kişilerin bu yönetime aday gösterilmesi, bu siyasi iş birliğinin derinliğine işaret etti.

Öte yandan Sudan'daki savaşa ilişkin gerçekleri çarpıtan organize bir kampanya, Sudan krizinin doğru bir şekilde analiz edilmesini engelleyen bir ‘bilgi karmaşası’ yaratılmasına katkıda bulundu. Hamduk gibi politikacıların da katkıda bulunduğu bu kampanya, Sudan ordusunu Hamas, İran destekli milisler, El Kaide ve DEAŞ gibi radikal İslamcı gruplarla ittifak halindeymiş gibi göstererek ve ‘siyasal İslam’ korkularını uyandırarak Batı'nın, özellikle de ABD'nin desteğini toplamayı amaçladı.

Bu anlatılar, HDK tarafından işlenen ve ABD tarafından 7 Ocak 2025 tarihinde resmi olarak ‘soykırım’ suçu olarak sınıflandırılan ağır ihlallere yönelik ‘terörizm’ tanımını tamamen göz ardı ediyordu.

Savaşın doğru bir şekilde analiz edilememesi, önerilen çözümlerin hatalı olmasına neden oluyor ve bu karmaşık durumu çözmek için iç veya dış siyasi çıkarları gözeten anlatıları yaymak yerine gerçekleri olduğu gibi görmek gerekiyor.

Sudan’da 2019 yılındaki halk devrimiyle düşen siyasal İslamcı rejime karşı halkın hoşnutsuzluğunun HDK'nın söylemiyle özdeşleşmesini meşrulaştırmak için kullanıldığı açıkça görülüyordu. Söz konusu ‘bilgi kaosu’ krizin karmaşıklığını derinleştirdi. Bu da HDK'nın 13 Nisan 2023 tarihinde Meravi Havaalanı ve Askeri Hava Üssü’nü kuşatmasıyla başlayan ve 15 Nisan'da patlak veren savaşan niteliği konusunda görüş birliğine varılmasını zorlaştırdı. Bu çatışmayı siyasal İslamcılara karşı bir mücadele veya Sudan'ın marjinal kesimlerine yönelik hak eşitsizliğinin giderilmesi taleplerinin bir uzantısı olarak tasvir etmek, savaşın uzamasına ve insani krizin derinleşmesine yol açtı. Savaşın doğru bir şekilde analiz edilememesi, önerilen çözümlerin hatalı olmasına neden oluyor ve bu karmaşık durumu çözmek için iç veya dış siyasi çıkarları gözeten anlatıları yaymak yerine çatışmayı anlamak ve etkili bir şekilde ele almak için gerçekleri olduğu gibi görmek gerekiyor.

cdfgthy
Başkan Donald Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda bir öğle yemeği sırasında Afrikalı liderlerle konuşurken, 9 Temmuz 2025 (AP)

Sudan'daki barış çabalarında somut ilerleme sağlamak için, uluslararası toplum, ABD ve Dörtlü Komite (ABD, Suudi Arabistan, Mısır ve BAE) ile Katar'ın öncülüğünde, önceki girişimlerdeki eksikliklerin giderilmesi gerekiyor. Bunun için savaşın köklerine ilişkin gerçekleri belgelendirerek medyadaki çarpıtmalarla mücadele edilmeli.

ABD Kongresi'nin baskısıyla Washington'da düzenlenmesi planlanan dörtlü konferans, binlerce kişinin hayatına mal olan ve milyonlarca kişiyi yerinden eden savaşı sona erdirmek için tarihi bir fırsat sunabilir, ancak bunun için çatışmanın köklerine odaklanılmalı. Sudan'da istikrarı yeniden sağlayacak ve halkının onurunu koruyacak sürdürülebilir bir barış için yanlış anlatımlar düzeltilmeli.